Ortaokula devam eden çocukların sosyodemografik özellikleri ile akran zorbalığı davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencileri arasında akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalma sıklığı ile sosyodemografik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini İstanbul ili Üsküdar, Ümraniye ve Kadıköy ilçelerindeki rastgele seçilen 5 devlet ortaokulu öğrencileri oluşturmuştur. Araştırma 6, 7 ve 8. sınıfa devam eden 937 (434'ü kız, 503'ü erkek) ortaokul öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğrencilerin akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalma sıklığının belirlenmesi için `Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu` (Ayas ve Pişkin, 2015) kullanılmıştır. Sosyodemografik özelliklerinin belirlenmesi için araştırmacı tarafından hazırlanan `Sosyodemografik Form` kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizlerinde NCSS (Number Cruncher Statistical System) 2007 (Kaysville, Utah, USA) programı kullanılmıştır. Gruplar arası farklılaşmaların değerlendirilmesinde Mann Whitney U Testi ve Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişkilerin değerlendirilmesinde Pearson Korelâsyon analizi uygulanmıştır. Anlamlılık, p<0.01 ve p<0.05 düzeylerine göre değerlendirilmiştir. Amaca yönelik analizler sonucunda, akran zorbalığı gösterme sıklığı yaş, algılanan başarı düzeyi, psikiyatrik rahatsızlık, düzenli sosyal aktivite, anne-babanın hayatta olması, sınıf seviyesi ve okula göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir. Akran zorbalığına maruz kalma sıklığı ise yaş, algılanan başarı düzeyi, psikiyatrik rahatsızlık, psikolojik destek, düzenli sosyal aktivite, sınıf seviyesi ve okula göre istatiksel olarak anlamlı farklılık göstermiştir. Yapılan bu araştırmada, yaş arttıkça akran zorbalığına maruz kalma (kurban) ve akran zorbalığı gösterme (zorba) sıklığında azalma olduğu bulunmuştur. Düzenli sosyal aktiviteye katılmayan grubun akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalma sıklığı katılan gruba göre yüksek bulunmuştur. Aynı zamanda, akran zorbalığına maruz kalma (kurban) ile akran zorbalığı gösterme (zorba) arasında çok yüksek düzeyde ve pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Akran zorbalığına maruz kalma sıklığı arttıkça zorbalık gösterme davranışının da arttığı görülmektedir. Akran zorbalığı gösterme (zorba) ve akran zorbalığına maruz kalma (kurban) sıklığının cinsiyet, anne-baba eğitim seviyesi, anne-baba birliktelik durumu, kardeş sayısı, algılanan anne-baba tutumu, ilaç kullanımını gerektiren hastalık ve psikiyatrik ilaç kullanımına göre anlamlı farklılık göstermediği bulunmuştur. Elde edilen bulgular ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Akran zorbalığı, ergen, sosyodemografik özelllikler

The aim of this research is to examine the relationship between the prevalence of peer bullying and peer victimization and sociodemographic attributes among secondary school students. The sample of the study consisted of 5 randomly selected state secondary school students in Üsküdar, Ümraniye and Kadıköy districts of İstanbul. The study was carried out on 937 (434 female, 503 male) secondary school students attending 6th, 7th and 8th grade. In the research, `Peer Bullying Scale Adolescent Form` (Ayas and Pişkin, 2015) was used to determine the prevalence of peer bullying and peer victimization. Sociodemographic Form prepared by the researcher was used to determine the sociodemographic characteristics NCSS (Number Cruncher Statistical System) 2007 (Kaysville, Utah, USA) program was used in the analysis of the data obtained in the research. Mann Whitney U Test and Kruskal Wallis H test were used to evaluate the differences between the groups. Pearson Correlation analysis was applied to evaluate the relationships between variables. Significance was evaluated according to p <0.01 and p <0.05 level. As a result of the goal-directed analyzes, the prevalence of peer bullying has differed from statistically significantly according to age, perceived success level, psychiatric disorder, regular social activity, parents' survival, class level and school. The incidence of peer victimization has differed from statistically significantly according to age, perceived success level, psychiatric disorder, psychological support, regular social activity, class level and school. In this study, it was found that the incidence of peer victimization (victim) and peer bullying (bully) decreased with increasing age. The incidence of peer bullying and peer victimization of the group who did not participate in the regular social activities were higher than the group who participated in the social activities. At the same time, a very high and positive correlation was found between peer victimization (victim) and peer bullying (bully). As the incidence of peer bullying increases, bullying behavior also increases. It was found that the insidence of peer bullying (bully) and peer victimization (victim) did not differ significantly according to gender, parental education level, parental comitative, number of siblings, perceived parental attitude, illness requiring drug use and psychiatric drug use. The findings were discussed within the framework of the relevant literature.Key Words: Peer Bullying, adolescent, sociodemographic attributes