Usûlü`l-fıkıhta sahâbî kavlinin kaynak olması

Abstract

Bir sahâbînin kendi görüşü olan her söz ve eylemine sahâbî kavli denir. Sahâbî fetvası ve sahâbî mezhebi terimleri de aynı anlamdadır. Usulcüler arasında şer'î kaynak olup olmadığı tartışılan sahâbî kavli bir çok yönden incelenmiştir. Genel olarak üç görüş ortaya çıkmıştır. Bazıları şartsız bir şekilde sahâbî kavlini kaynak sayarken, bazıları şartsız olarak onu kaynak saymamıştır. Üçüncü görüştekilere göre ise, eğer sahâbî kavli naklî yani vahye dayanan konularda olursa kaynaktır, yok eğer ictihâdî yani akla dayanan konularda olursa kaynak değildir. Sahâbe arasında yaygın olmuş ve herhangi bir itiraz görmemiş sahâbî kavli, ictihâdî olmayan konulardaki sahâbî kavli ve ictihâdî konularda olup kıyâsa aykırı sahâbî kavli, çoğunluk tarafından kaynak sayılan çeşitlerdir. Üzerinde en fazla tartışma yapılmış olan sahâbî kavli ise, tabiûn arasında yaygınlık kazanmış kıyâsa uygun sahâbî kavli olmuştur.Anahtar sözcükler: Sahâbî kavli, tabiûn, kıyâs, hüccet

The personal opinion and acts of a Companion of the Prophet is called ?Qawl al-sahabî?. The terms ?fatwâ al-sahabî? and ?madhhab al-sahabî? means also the same. Whether ?qawl al-sahabî? is the source of Islamic Law (Shari`a) has been discussed from various aspects by the Muslim Jurists. Three major opinions have emerged. Some of these scholars have unconditionally regarded ?qawl al-sahâbî? as the source while others have not. According to the proponents of third view, if ?the qawl al-sahabî? is related to the issues of revelation or naql is acceptable as a source; if it is related to personal opinion (ijtihad) qawl al-sahâbî is not regarded as a source of Islamic Law. For the majority of the scholars of Islamic law, the accepted types of qawl al-sahâbî are the following: First, it needs to be common among the Companions and was not rejected by anyone of them; second, it must be related to the issues put forward in the revelation and third, it was put forward against the analogy about the issues left to personal opinion. The most hotly debated qawl al-sahâbî is the one which was common among the followers of the Companions (Tabi`un) and was in accordance with the analogy.Keywords: Qawl al-sahâbî, followers of the Companions (tabi`un), analogy, evidence (hujja)