Eğitim örgütlerinde sergilenen hizmetkâr liderlik rollerinin öğretmenlerin örgütsel yabancılaşmasına etkisi

Abstract

Bu araştırma Şanlıurfa İli Merkez İlçelerinde eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları hizmetkâr liderlik ile öğretmenlerin işe yabancılaşmaları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Betimleyici tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın verileri, 2015-2016 yılında Şanlıurfa İli Merkez İlçelerindeki tüm ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 484 öğretmenden elde edilmiştir. Öğretmenlerin algıladıkları hizmetkâr liderlik davranışları ve işe yabancılaşma düzeylerini belirlemek üzere Hizmetkâr Liderlik Ölçeği ve Öğretmenlerde İşe Yabancılaşma Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler SPSS 16.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel yöntemler olarak sayı, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma kullanılmıştır. Verilerin analizleri yapılırken parametrik yöntemler kullanılmıştır. Dağılımın normal olmadığı durumlarda parametrik olmayan testlere başvurulmuştur. Nicel verilerin karşılaştırılmasında ikili gruplar için bağımsız t-testi, (dağılımın normal olmadığı durumlarda t testinin karşılığı olan Mann Whitney U testi), ikiden fazla grupların analizinde Tek Yönlü Varyans Analizi (dağılımın olmadığı durumlarda, bu testin karşılığı olan Kruskal-Wallis H testi) kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleri arasındaki ilişki Pearson korelasyon analizi ve regresyon analizi ile test edilmiştir. Bu araştırma sonucunda, katılımcıların hizmetkâr liderlik algıları kısmen yüksek düzeyde, işe yabancılaşma durumları zayıf düzeyde olduğu saptanmıştır. Katılımcıların hizmetkâr liderlik algıları okul konumu, yöneticilerinin atanma şekli, okul türü, okuldaki öğretmen sayısı ve medeni durum değişkeni açısından anlamlı farklılık gösterirken, cinsiyet, hizmet yılı, branş ve öğrenim durumu değişkenleri açısından anlamlı farklılık göstermemiştir. Katılımcıların işe yabancılaşma düzeyleri; okul konumu ve branş değişkenine göre anlamlı farklılık gösterirken, cinsiyet, hizmet yılı, yöneticilerinin atanma şekli, okul türü, okuldaki öğretmen sayısı, medeni durum ve öğrenim durumu değişkenleri açısından anlamlı farklılık göstermemiştir. Hizmetkar liderlik algıları (empati, özgecil davranışlar, alçakgönüllülük, dürüstlük, adalet) ile işe yabancılaşma arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Buna göre, öğretmenlerin algıladıkları hizmetkâr liderliğin empati, özgecil davranışlar, alçakgönüllülük, dürüstlük, adalet puanları arttıkça işe yabancılaşma düzeyleri azalmaktadır.

This research study was carried out to investigate the relationship between the servant leadership perceived by teachers working in educational institutions in the centre districts of Şanlıurfa province and the alienation of teachers to work. The data of this study conducted through descriptive survey model, were obtained from 484 teachers working in primary secondary and high schools in the centre districts of Şanlıurfa Province in 2015-2016 school year. The Servant Leadership Scale and the Teachers' Work Alienation Scale were used to determine the servant leadership behaviors and the level of alienation that teachers perceive. The data obtained from this research study were analyzed using the SPSS 16.0 program. Numbers, percentages, arithmetic mean and standard deviation were used as descriptive statistical methods when the data were evaluated. Parametric methods were used to analyze the data. Nonparametric tests were used when the distribution was not normal. In comparison of quantitative data, independent t-test (in cases where the distribution is not normal, Mann Whitney U Test which is corresponded to the t- test) was used for two groups while One-way Anova (in cases where the distribution is not normal, Kruskal Wallis H Test which is corresponded to One-way anova) technique was used for more than two groups. The relationship between the dependent and independent variables was tested by Pearson's correlation analysis and regression analysis. As a result of this research, it has been found that the participants' perceptions of servant leadership was partially at high level and their work alienation was at a low level. While the participants' perceptions of servant leadership indicated significant differences in terms of the school position, managers' appointment type, school type, the number of teachers and marital status, they did not indicate any significant differences in terms of gender, year of service, branch and educational background. While the participants' levels of work alienation indicated significant differences in terms of school position and branch, they did not indicate any significant differences in terms of variables such as gender, year of service, managers' appointment type, school type, the number of teachers, marital status and educational background. There was a significant negative correlation between servant leadership perceptions (empathy, selfless behavior, modesty, honesty, justice) and alienation to work. Accordingly, as the scores of teachers' servant leadership perceptions such as empathy, selfless behavior, modesty, honesty, justice increases, the level of alienation to work decreases.