Fethinden Abbâsilere kadar Dımaşk (636-750)

Abstract

Araştırmamızın konusu, çok eski bir medeniyete sahip, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biri olan Dımaşk'tır. Birçok uygarlığın hüküm sürdüğü bu yer Bilâdüşşâm bölgesinde bulunup doğu ve batı arasında olması cihetiyle önemli bir yer olmuştur. Dımaşk farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış ve bunun sonucunda birçok açıdan önem kazanmıştır. Hz. Muhammed'in (s.a.s.) bu bölgeye dua etmesi, Üsâme (ö. 54/674) ordusunu buraya göndermek istemesi ve Müslümanların burayı tercih edip yerleşmesi Dımaşk'ı daha da önemli kılmıştır.Dımaşk, fetihten sonra Bilâdüşşâm'da vilayet olmuş ve Emevîler zamanında başkentlik yaparak önemli bir şehir haline gelmiştir. Emevîler zamanında Dımaşk'ta yapılan imar faaliyetleri, fizikî şartları, coğrafyası ve ticaret merkezi olması hasebiyle ekonomik yönleri incelenecektir.Dımaşk, karşısında bulunan Kâsiyun Dağı'nda Kâbil'in Hâbil'i öldürdüğü mağara ile Hz. İbrâhim'in (a.s.) mescidinin burada bulunmasından dolayı gezilen yerlerdendir. Emeviyye Camii'nin duvarının tufandan sonra Hz. Nûh (a.s.) zamanında yeryüzünde ilk örülen duvar olması, Emeviyye Camii'nde bulunan beyaz minareye Hz. İsâ'nın (a.s.) ineceği inancı, Ferâdis Mezarlığında Hz. Meryem'in mezarının bulunması varsayımı ile Müslümanlarca çokça ziyaret edilen turizm merkezlerinden sayılır. Burada ayrıca birçok sahâbî ve İslâm büyüğünün mezarları da bulunmaktadır. Emevîler zamanında divanların dillerinin Arapçaya çevrilmesi, kütüphanelerin oluşturulması ve medreselerin kurulmasıyla eğitim-öğretimde, ilim ve irfânda ilerlemeler kaydetmiştir. Sosyal hizmet alanında ihtiyaç sahibi olan insanlar korunup kollanarak, engelli insanların evlerinde bakımlarının yapılması için yardımcılar görevlendirilerek bunlar devlet güvencesine alınmışlardır.İslâm devletinde ilk saray örneği olan Kubbetü'l-Hadrâ burada yapılmış ve sonraki dönemler de yapılan saraylara örnek teşkil etmiştir. Saraylar gibi evlerin yapımına da özen gösterilmiştir. Böylece mimarîde önemli aşamalar kaydedilmiştir.Anahtar Kelimeler: İslâm Tarihi, Fetih, Hz. Ömer, Hâlid b. Velîd, Ebû Ubeyde b. Cerrâh, Bilâdüşşâm, Dımaşk, Damascus, Şam.

The subject of this study is about Damascus, one of the oldest settlements that has an ancient civilization. This place, where many civilizations reigned, is located in Bilâdüşşâm region and it is an important place because it is between east and west. Damascus has hosted different civilizations and as a result gained importance in many respects. The fact that Muhammad (his holiness) prayed to this region, wanted to send Üsâme army here, and that Muslims preferred to settle here, made this place even more important. After the conquest, Damascus became a province in Bilâdüşşâm and became an important city by becoming a capital during the Umayyad period. The recontrucition activities, physical conditions, geography and economic aspects of the city during the Umayyad period will be examined. Because of the Kasiyun Mount facing it and the presence of the cave where Habil was killed by Kabil and Abraham's mosque (his holiness), Damascus is one the places to be visited. Because of the wall of the Umayyad Mosque was the first wall built on the earth after the flood in the time of Noah (his holiness), the belief that Jesus will come on the white minaret in the Emeviyye Mosque, and that the tomb of Mary at the Ferâdis Cemetery were widely visited by the tourists. There are also many graves of the companions and Islamic elders.During the Umayyad period, with the help of language translations of the divans into Arabic, the creation of libraries and the establishment of madrasas, education and training, has made progress. The people in need in the field of social work were protected, and assistants were assigned to care for people with disabilities in their homes and these were taken under government security.Kubbetü'l-Hadrâ, the first example of a palace in the Islamic state, was built here and served as an example for the palaces built in later periods. Like the palaces, attention has been paid to the construction of houses. Thus, important steps have been made in architecture. Keywords: Islamic history, Conquest, Hz. Omar, Khalid b. Waleed, Abu Ubaidah b. Jarrah, Biladüşşam, Dimaşk, Damascus, Şam.