Ak-koyunlu ve Safeviler arasındaki ilişkiler

Abstract

Koyunlular'dır. Anadolu'nun doğusu ve İran'ın batısında bir asırdan fazla hüküm süren AkAk-Koyunluların topraklarına varis olmuştur. Safevi Devleti adını Safeviyye tarikatı piri olan Şeyh Safiyyüddin'den almıştır. Devlet kurulduktan sonra yazılan birçok eserde Safevilerin Hz. Ali'nin soyundan geldiği düşüncesi ve aynı zamanda yedinci imam Musa el Kazım'a dayandığı öne sürülmüştür.Bu çalışmanın konusu Ak-Koyunlular ile Safeviler arasındaki ilişkilerdir. İki devlet arasındaki ilişkiler ilk olarak Uzun Hasan zamanında Şeyh Cüneyd ile başlamış ve karşılıklı menfaatler üzerine kurulmuştur. Uzun Hasan döneminde Safevilerle kurulan iyi ilişkiler Sultan Yakup dönemine kadar aynı şekilde devam etmiştir. Ancak Şeyh Haydar'ın devlet kurma fikriyle birlikte Ak-koyunlu ve Safevi ilişkileri olumsuz etkilenmiştir. Yakup Bey'in ölümünden sonra bu olumsuzluk düşmanlık boyutuna varmıştır. Yakup Bey'den sonra Ak-koyunlu Devleti iç karışıklık yaşamaya başlamış ve bu durum Safevi Devleti'nin kurulması için büyük bir fırsat doğurmuştur.Bu çalışmada Ak-Koyunlular ile Safeviler arasındaki ilişkilerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın sonucunda Sünni Ak Koyunluların hüküm sürdüğü topraklarda Şii Safevi Devleti hüküm sürdüğü tespit edilmiştir. Nitekim Ak-Koyunlu Devleti'nin yıkılışı ile birlikte 13. yüzyıldan beri İslam dünyasında devam eden Oğuz -Cengiz Yasası ve İslam Hukuku'na dayalı siyasi ve kültürel yapılar son bulmuştur. Dahası İran coğrafyasında kabileci bir yapı korunmakla birlikte mistik bir düşünce sistemi yaygınlaşmaya başlamıştır.

With the weakening of the Anatolian Seljuk State and the collapse of the Mongol rule, many regional principalities were established in Anatolia. In this context, one of the principalities that emerged in the region is the Aq-Qoyunlu. The Aq-Qoyunlu, who ruled the east of Anatolia and the west of Iran for more than a century, belonged to the Bayındır tribe of the Three Arrows of the Oghuzs. The Aq-Qoyunlu transformed from principality to state in the period of Uzun Hasan Bey. With the collapse of the Aq-Qoyunlu State at the beginning of the 16th century, the Safavids in the geography of Iran became the heirs of the Aq-Qoyunlu. The Safavid state was named after Sheikh Safiyyuddin, who was the commander of the Safaviyya sect. In many works written after the establishment of the state, it was suggested that the Safavids have descended from Excellency Ali and that their descendants were based on the seventh imam Musa al-Kazim.The subject of this study is the relations between Aq-Qoyunlu and Safavids. The relations between the two states first started with Sheikh Cüneyd during the reign of Uzun Hasan and were founded on mutual interests. The long-established relations with Safavids during the reign of Uzun Hasan continued until the time of Sultan Yakup. However, with the idea of Sheikh Haydar's establishment of a state, the Aq-Qoyunlu and Safavid relations were negatively affected. After the death of Yakup Bey, this negativity reached the dimension of hostility. After Yakup Bey, the Aq-Qoyunlu state began to experience internal turmoil, which created a great opportunity for the establishment of the Safavid state.The aim of this study was to determine the relations between Aq-Qoyunlu and Safavids. As a result of the research, it was determined that the Shiite Safavid State reigned in the lands dominated by Sunni Aq-Qoyunlu. As a matter of fact, with the collapse of the Aq-Qoyunlu State, the political and cultural structures based on the Oghuz-Genghis Law and Islamic Law, which have been going on in the Islamic world since the 13th century, came to an end.