Urfa`da yaşayan tarîkatlarda kadının yeri

Abstract

Bu çalışmada İslam dünyasında en çok yayılmış tarîkat müesseselerinden olan, Nakşibendiyye, Kâdiriyye, Rifâiyye ve Mevlevîyye tarîkatları hakkında genel olarak bilgi verilip, bu tarîkatların Urfa'daki kollarında kadın konusu araştırıldı. Bu araştırma esnasında Urfa'da yaşayan tarîkat kollarına ulaşıldı. Kadınların faal olduğu kollarda, yetkili kişi ile röportajlar yapıldı. Zikir ve sohbet ortamları ziyaret edilerek kadınların tarîkat kolu içerisindeki faaliyetleri bizzat gözlemlendi. Urfa'da yaşayan tarîkatlarla ilgili yaptığımız araştırma sonucunda bu tarîkatların yaşayan kolları olarak Mahmud Efendi, Şeyh Şükrü Kılınç, Menzil, Şeyh Muhammed Ali Arslan, Osman Nuri Topbaş, Süleyman Hilmi Tunahan ve Şeyh Ahmed Emektar kollarını tespit ettik. Yaptığımız röportajların neticesinde kadınların bu tarîkatlarda ne derece aktif bir rol oynadıklarını ve bunun göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtmeye çalıştık. Ayrıca, kadınların tarîkat içerisindeki konumlarına yönelik yanlış algıları çürütmek amacıyla bu tezi hazırladık. Tarîkatlarda kadınlar da erkekler kadar faaliyet göstermektedir. Onların da kendilerine has zikirleri, hatmeleri, sohbetler ve tarîkat prensipleri mevcuttur. Bunu göz ardı etmek, tasavvuf açısından çok önemli bir yere sahip olan Râbiatü'l Adevîyye (ö.185/801), Nuna Fâtıma bint. İbn el- Müsennâ, Âişe bint. Yusûf ed- Dimeşkiyye, Muâze el- Adeviyye, Râbia bint İsmail Şâmiyye gibi isimleri görmemezlikten gelmektir. Bu da kadının tarîkatlar içerisindeki konumunun yeterince görülmemesine sebep olmaktadır. Bu sebeple biz de bu tarîkat kollarında önemli bir yere sahip olan kadın mürîdlerle görüşmeler gerçekleştirerek, zikirlerine ve sohbetlerine katılarak ve onlarla röportajlar yaparak kadının önemini ortaya koymaya çalıştık. Bu kısa çalışma oluşturulurken Şanlıurfa'da tarikat ehli birçok kadınla bire bir röportaj gerçekleştirdik. Bu arada bazı tarikatların kadın müntesipleri bizimle röportaj yapmaktan kaçındılar. Neticede bazı sıkıntılara rağmen böyle bir çalışmaya muvaffak olduk.Anahtar Kelimeler: Tarîkat, Zikir, Hatme, Şeyh, Mürîd, Tarîkat kolları, Makâ, Tasavvuf.

In this study, general information was given about the Naqshbandiyya, Qadiriyyah, Rifayiyah, and Mevleviyyah, which are among the most widespread religious institutions in the Islamic world, and the subject of women in Urfa was investigated. During this research, the branches of cults living in Urfa were reached. In the branches where women are active, interviews were conducted with the authorized person. By visiting dhikr and chatting settings, the activities of women within the cult branch were observed.As a result of our research about the cults living in Urfa, we found Mahmud Efendi, Sheikh Sukru Kilinc, Menzil, Sheikh Muhammad Ali Arslan, Osman Nuri Topbas, Suleyman Hilmi Tunahan and Sheikh Ahmed Emektar branches. Consequently, the interviews we conducted, we tried to state that women play an active role in these cults that this should not be ignored. In addition, we have prepared this thesis in order to refute the misperceptions of women's position in cults.In the cults, women are as active as men. They also have their own dhikr, marshmallows, conversations and principles of order. To ignore this, Râbiatü'l Adevîyye (d. 185/801), which has a very important place in terms of Sufism, Nuna Fatima bint. Ibn al-Musnaqa, Aisha bint. Yusuf ed-Dimeshkiyye, Muâze al-Adeviyye, Râbia bint İsmail Şamiyye to come to ignore such names. This makes the position of the woman in the sects insufficient. For this reason, we have tried to reveal the importance of women by conducting interviews with women disciples who have an important place in these branches of cults, participating in their dhikr and chatting, and making interviews with them.While this short study was being formed, we conducted a one-on-one interview with many sect competent women in Şanlıurfa. In the meantime, followers of women of some sects refused to interview us. As a result, despite some difficulties, we succeededin such a study.Key Words: Cult, Dhikr, Epilogue, Shaykh, Murid, Cult Branches, Maqa, Sufism.