Ahmed Kuddûsî`de ilâhî aşk

Abstract

İslâm'ı Kur'ân ve Allah'ın muradına göre ele alan tasavvuf, Allah'tan direkt aldığını insanlara yaratılış özüyle veren bir ilimdir. Tasavvuf, Allah'ın insandan istediği bütün hükümleri, zâhir-bâtın, maddî-manevî ayrımı yapmadan bir bütün olarak ele alıp, insanın hayatında birebir uygulamasını hedeflediğinden diğer bilim dalları ve ilâhiyat bilimleriyle olan farkını ortaya koymaktadır. Bu yönüyle tasavvuf, Allah'ı hayatının merkezine yerleştiren ve sadece varoluşunu Allah'la gerçekleştiren `Allah dostu` insanı hedeflemektedir. Bu kişiliği elde etmenin önemli yollarından biri olan muhabbet, yani ilâhî sevgi bu çalışmamızın ana konusunu oluşturmaktadır.İlk dönem sûfilerinin sınırlı olarak bahsettikleri ilâhî aşk, sonraki dönemlerde Anadolu'da özellikle Mevlânâ (ö.672/1273) ve Yunus Emre (ö.720/1320) tarafından etraflıca konu edildi ve geniş kitlelere ulaştırıldı. Sonraki dönemlerde Anadolu tasavvufunda önemli bir şahsiyet olan Ahmed Kuddûsî (ö.1265/1849) tarafından ilâhî aşk konusu tasavvufun diğer ana konularıyla birlikte bir bütün olarak eserlerinde geniş bir şekilde işlendi. Kuddûsî'nin tasavvuf düşüncesi incelendiğinde onun düşüncelerini aşk, zikir ve ma'rifet üçgeninde işlediği ve bu konuları diğer konuların mihveri kabul ettiği görülmektedir. Kısacası bu çalışmamızda insan sevgisi, peygamber sevgisi ve tüm bu sevgilere kaynaklık eden Allah sevgisi farklı boyutlarıyla ele alınmaktadır.Bu çalışma giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte, çalışmanın metodu ve dönem hakkında bilgilendirme yapıldı. Birinci bölümde, Kuddûsî'nin hayatı, eserleri, tasavvuf düşüncesi ve edebi yönü yine kendi eserlerinden derlenerek bilimsel bir perspektiften ele alınmaya çalışıldı. İkinci bölümde, Kur'an'da sevgi ve tasavvufta ilâhî aşk konuları ele alınarak sevgi anlayışına ayetler, hadisler ve tasavvufun temel kaynakları ışığında bir açıklama getirilmeye çalışıldı. Devamında Kuddûsî'nin ilâhî muhabbet anlayışı incelendikten sonra; tevhîd, ma'rifet, zikir, tefekkür, seyr u sülûk ve Peygamber muhabbetinin gerekleri gibi konular işlendi. Üçüncü bölümde ise, Allah sevgisini kazanmada kişinin seyr u sülûkunu sekteye uğratan nefs-benlik, mâsivâ ve dünyanın kalbi meşgul etmesi gibi konular ele alınarak Kuddûsî'nin bu konlardaki anlayışına yer verildi. Sonuç kısmında ise bu çalışmayla elde edilen bilgilerin genel bir değerlendirilmesi yapıldı.Anahtar Kelimeler: Ahmed Kuddûsî, İlâhî Aşk, Tasavvuf, Seyr u Sülûk, Ma'rifet, Zikir

Sufism, which deals with Islam according to the Qur'an and the will of Allah, provides people with knowledge that it receives directly from Allah through the nature of creation. Sufism reveals its difference from other disciplines and theological sciences since it deals with all the judgments that Allah demands from man, as a whole without making the distinction between apparent-invisible and material-spiritual. In this respect, Sufism aims at the `friend of Allah` who places Allah at the center of his life and only realizes his existence with Allah. One of the most important ways of achieving this personality is the conversation, meaning divine love that is the main subject of this study.The divine love that the first-time Sufis talked about was limited, and later in Anatolia, it was elaborated and expanded to masses by Mevlânâ (d. 722/1273) and Yunus Emre (d. 720/1320). In later periods, the subject of divine love was studied extensively in his works as a whole by the subject of divine love by Ahmed Kuddûsî (d. 1265/1849), who was an important figure in Anatolian Sufism. When Kuddûsî's Sufi thought is examined, it is seen that his thoughts are processed in the triangle of love, dhikr, and ingenuity that he accepts these subjects as the axis of other subjects. In short, in this study, love of humanity, prophets, and Allah, which are the source of all these loves, are investigated in different dimensions.This study consists of an introduction, three chapters, and a conclusion. In the beginning, information was given about the method of the study and the period. In the first chapter, Kuddûsî's life, studies, Sufi thought, and literary aspects were compiled from his own studies and tried to be handled from a scientific perspective. In the second chapter, love and mysticism in the Qur'an and issues about divine love are discussed and explanation is given in the light of verses, hadiths, and the basic sources of Sufism. After studying Kuddûsî's understanding of divine conversation; subjects such as oneness, ingenuity, dhikr, contemplation, way, and the necessities of the Prophet's affection were covered. In the third part, the concept of Kuddûsî was given to the subjects such as self-ego, mâsivâ (everything except Allah) and the occupation of the heart of the world, which interfered with one's sülûkü in gaining the love of Allah. In the third part, the concept of Kuddûsî was given to the subjects such as self-ego, mâsivâ (everything except Allah) and the occupation of the heart by the world, which interfered with one's way in gaining the love of Allah. In the conclusion part, a general evaluation of the information obtained by this study was made.Keywords: Ahmed Kuddûsî, Divine Love, Mysticism, Way, Ingenuity, Dhikr