Kahramanmaraş`ta dinî mûsikî

Abstract

Bu çalışmanın konusu, Kahramanmaraş'ta geçmişte ve günümüzde var olan dinî mûsikî kültürüdür. Kahramanmaraş'ta Dinî Mûsikî kültürünün en önemli temel unsurları Câmi ve Tekke Mûsikîsidir. Câmi ve Tekke Müslüman toplumun ibadet maksadıyla buluştuğu, dinî mûsikî kültürünün yaşandığı önemli mekânlardır. Câmi ve Tekke Mûsikîsi arasında benzer uygulamalar vardır. Aralarındaki en büyük fark ise câmi mûsikîsinde enstrüman kullanılmamasıdır. Çalışmanın amacı Kahramanmaraş'ta dinî mûsikî geleneğinin geçmişten günümüze kadar olan gelişimi, icrâ edilen dinî mûsikî formları, mûsikîsinin gelişimine katkıda bulunan mûsikîşinasları, mûsikînin tarihî süreçteki sözlü ve yazılı uygulamalarının araştırılarak ulaşılabilen eserlerin derlenmesidir. Tez çalışmamız geçmişten bize miras kalan dinî mûsikî kültürünü Kahramanmaraş'ta yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak açısından önemlidir. Bu konuda daha önce akademik bir çalışma yapılmamıştır.Kahramanmaraş kültürünün önemli bir unsurunu incelediğimiz bu çalışmada, dinî mûsikî tarihî süreçte ele alındı. Öncelikle tarihî kaynaklar, seyahatnâmeler, kitaplar, tez çalışmaları ve yaşayan mûsikîşinaslardan faydalanıldı. Önemli gördüğümüz ve tespit edebildiğimiz mûsikîşinas sayısı on sekizdir. Sesli ve görsel kaynaklara başvuruldu. Saha araştırması yapılarak dinî mûsikî formlarından Kahramanmaraş'a mahsus örnekler kayıt altına alındı. Maraş mûsikî kültürüne katkı sağlayan önemli mûsikîşinaslara yer verildi. Tarihte ve günümüzde Kahramanmaraş'ta dinî mûsikînin icrâ edildiği mekânsal yapılar ve tasavvufî kurumlar tespit edildi. Kahramanmaraş'ta günümüzde var olan Ulu Camiî, döneminde faal olan Maraş Mevlevîhânesi, Yum Baba Tekkesi ve Maraş Mûsikî Cemiyeti dinî mûsikînin günümüze kadar varlığını devam ettirmesinde rolü olan önemli yapılardır. Hasan Nâdirî Efendi ve Hâfız Veliddîn Efendi'ye ait mevlidler dinî mûsikîye ait yazılı eserlerdir. Dinî mûsikî kapsamında icrâ edilen elli üç eser tespit edilerek çalışmamızda yer almıştır. On bir eser tarafımızdan notaya alınmıştır. Yörede icrâ edilen Dinî Mûsikî formlarında Hüseynî, Sabâ, Segâh, Uşşak ve Hicaz makamları ağırlıktadır. Bu konuda araştırma ve çalışma yapmak isteyenler dinî mûsikîmizin Kahramanmaraş'a has örneklerini notalar ve güfteler üzerinde görebilecekler, varlığını ve güzelliğini müşahede edebileceklerdir. Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş tarihi, Kahramanmaraş kültürü, Kahramanmaraş mûsikîsi, Dinî Mûsikî, Câmi, Tekke, Ramazâniyeler, İlâhîler.

The subject of this study is the religious music culture that existed in the past and present in Kahramanmaraş. The most important basic elements of religious music culture in Kahramanmaraş are mosque and tekke music. The mosque and tekke are important places where the Muslim community meets for the purpose of worship and religious music culture is experienced. There are similar practices between mosque and tekke music. The biggest difference between them is that no musical instruments are used in mosque music.The aim of the study is to comprehend the development of religious music tradition in Kahramanmaraş from past to present, religious music execuation, musicians who contributed to the development of music, which be reached by researching the oral and written applications of music in the historical process. Our thesis study is important in terms of keeping the religious music culture inherited from the past in Kahramanmaraş and transferring it to future generations. No academic study has been done on this subject before.In this study, where we examine an important element of Kahramanmaraş culture, religious music was evaluated in the historical process. Firstly, historical sources, travel books, books, thesis studies and living musicians were used. The number of musicians that we consider important and can detect is eighteen. Audio and visual resources were used. Field research was conducted and samples of the religious music forms of Kahramanmaraş were recorded. Important musicians who contributed to Maraş music culture were included.Spatial structures and mystical institutions in which religious music was performed in Kahramanmaraş in the past and present were determined. The Ulu Mosque, which is still present in Kahramanmaraş today, the Maraş Mevlevîhane, the Yum Baba Tekke and the Maraş Music Society, which were active during the period, are important structures that have played a role in the continuation of the religious music until today.Mawlids of Hasan Nâdirî Efendi and Hâfız Veliddîn Efendi are written works of religious music. Fifty-three works performed within the scope of religious music were identified and took part in our study. Eleven works have been recorded by us. Hüseynî, Sabâ, Segâh, Uşşak and Hicaz makams are dominant in the religious forms performed in the region.Those who want to do research and study on this subject will be able to see the examples of our religious music in Kahramanmaraş on notes and lyrics, and observe its existence and beauty.Key Words: Kahramanmaraş history, Kahramanmaraş culture, Kahramanmaraş music, Religious Music, Mosgue, Dervısh, Ramadan-related hymns, Hymns.