Evde bakım hizmeti alan yaşlı bireylerin akılcı ilaç kullanımı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Çalışma evde bakım hizmeti alan yaşlı bireylerin akılcı ilaç kullanımı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Şanlıurfa ili Mehmet Akif İnan Eğitim Araştırma Hastanesi ve Balıklıgöl Devlet Hastanesi Evde Bakım Birimlerinin hizmet verdiği bölgelerde Ekim 2016 - Mayıs 2017 tarihleri arasında yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini 320 birey oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında; Anket Formu, Standardize Mini Mental Test (SMMT), Eğitimsizler İçin Standartize Mini Mental Test (SMMT_E) kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri yaşlı bireylerin ilaç kullanım durumları olup, bağımsız değişkenleri sosyo- demografik özellikler, genel sağlık durumu ile ilgili değişkenler, ilaç kullanımı ile ilgili değişkenlerdir. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 16.0 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, ki kare analizi, bağımsız gruplarda t testi, varyans analizi yapılmıştır. Harran Üniversitesi Etik Kurulu'ndan, ilgili kurumlardan ve çalışmaya katılacak olan bireylerden izin alınmıştır. Yaşlı bireylerin %54.1'i hastalanınca ilk olarak doktora gittiği, %59.7'sinin sadece hastalanınca doktora gittiği, %85'inin herhangi bir kronik hastalığının olduğu saptanmıştır. Bireylerin yaşa göre; doktora ne zaman gidildiği, doktor talimatına uyma, ilaç ile ilgili söylenenleri anlama, ilaçların kullanım amacını bilme, ilaçların son tarihini kontrolü, ilacı zamanında alma arasında, cinsiyete göre; ilaçla ilgili söylenenleri anlama arasında, öğrenim düzeyine göre; doktor talimatına uyma, ilaçla ilgili söylenenleri anlama arasında, medeni durumuna göre; ilaçla ilgili söylenenleri anlama, ilaçların kullanım amacını bilme, ilaçlarının son kullanma tarihinin kontrolü arasında, gelir durumuna göre; ilaçla ilgili söylenenleri anlama, ilaçların kullanım amacını bilme, ilaçlarının son kullanma tarihinin kontrolü arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.05). Sonuç olarak evde bakım alan yaşlı bireylerin akılcı ilaç kullanım durumlarının istenen düzeyde olmadığı görülmektedir. Bu nedenle hem yaşlı bireylere hem de evde bakım veren bireylere akılcı ilaç kullanımı konusunda sağlık eğitimlerinin yapılması önerilebilir.

The study was conducted descriptively for the purpose of examining the rational drug use of elderly individuals receiving home care service and the affecting factors. It was carried out in the regions where Mehmet Akif Inan Training and Research Hospital and Balikligol Public Hospital Home Care Units render service in the province of Sanliurfa between October 2016 - May 2017. Sample of the study consisted of 320 individuals. Data were collected using; Questionnaire Form, Standardized Mini Mental Test (SMMT) and Standardized Mini Mental Test for Illiterate (SMMT_E). While the dependent variables of the study were drug use conditions of elderly individuals; the independent variables were socio-demographic characteristics, variables concerning general health status and variables concerning drug use. The data were evaluated using SPSS 16.0 package software and analyzed using descriptive statistics, chi-square analysis, independent samples t-test and variance analysis. Permissions were obtained from the Ethical Committee of Harran University, relevant institutions and from the individuals who would participate in the study. It was determined that 54.1% of the elderly individuals immediately went to the doctor when they got sick, 59.7% went to the doctor only when they got sick and 85% had any chronic disease. It was determined that there was a statistically significant difference between the individuals in terms of the time of going to the doctor, following the doctor's instructions, understanding the advice on drugs, knowing the intended purpose of drugs, checking the expire date of drugs and taking drugs in time according to age; in terms of understanding the advice on drugs according to gender; in terms of following the doctor's instructions and understanding the advice on drugs according to educational background; in terms of understanding the advice on drugs, knowing the intended purpose of drugs and checking the expire date of drugs according to marital status; and in terms of understanding the advice on drugs, knowing the intended purpose of drugs and checking the expire date of drugs according to income status (p<0.05). As a consequence, it is seen that rational drug use of elderly individuals receiving home care is not up to the mark. Thus, it can be suggested to apply health trainings to both elderly individuals and individuals providing home care on rational drug use.