Bazı makarnalık buğday diallel melezlerinde verim komponentlerinin kalıtımı üzerine bir araştırma

Abstract

öz Doktora Tezi BAZI MAKARNALIK BUĞDAY DİALLEL MELEZLERİNDE VERİM KOMPONENTLERİNİN KALITIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTİRMA Nefise EREN Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı 2000, Sayfa: 102 Bu araştırma, 1994-96 yıllarında Şanlıurfa koşullarında yürütülmüştür. Çalışma, dört makarnalık buğday çeşidi ile bunların tam diallel melezlerinden oluşturulan populasyondaki genetik yapıyı incelemek, incelenen özellikler yönünden uygun anaç ve melez kombinasyonlarını seçmek amacıyla yapılmıştır. Elde edilen 10 agronomik karakterde varyans analizi, GUY ve ÖUY etkileri, GUY/ ÖUY, kritik farklılık, kalıtım dereceleri, heterosis ve heterobeltiosis değerleri Griffing Diallel Analiz yönteminde I.Metot ( II.Model) uyarınca incelenmiştir. Yapılan çalışmada, Fi kombinasyonları ve anaçların agronomik özelliklerinin tümünde önemli varyasyonlar elde edilmiştir. Melez kombinasyonların tümünde GUY ve ÖUY etkileri önemli bulunmuştur. Başaklanma süresi, başakta başakcık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı ve bin dane ağırlığında pozitif heterosis bulunmuştur. Başakta tane sayısı hariç, dar anlamda kalıtım dereceleri incelenen tüm özelliklerde oldukça yüksek bulunmuştur. Geniş anlamda kalıtım dereceleri ise incelenen tüm agronomik karakterlerde yüksek bulunmuştur. Dar anlamda kalıtım dereceleri en yüksek, başakta tane ağırlığı (0.84), bitki boyu (0.79) ve kardeş sayısı (0.78)'ndan elde edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Diallel melez, kritik farklılık, genel uyuşma yeteneği etkisi, özel uyuşma yeteneği, resiprokal etki, heterosis, heterobeltiosis.

ABSTRACT Ph.D. Thesis A STUDY ON THE HERITABILITY OF YIELD COMPONENTS OF DIALLEL CROSSES OF SOME DURUM WHEATS Nefise EREN Harran University Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Field Crops 2000 Page : 102 This research has been conducted Şanlıurfa conditions in 1994-1996. The aims of this study were to investigate the genetic structure of four durum wheat and population turned out from their diallel crosses and to select the suitable parents and hybrid combinations with regard to the characters investigated. In the present study, overall ten agronomic characters including in the investigations of above parameters, the analysis of variance, GCA, SCA effect, GCA/SCA, critical differences, heritability degrees, heterosis, heterobeltiosis were examined according to the Griffings Diallel Analysis (Method I, Model II). In the study, significant variations were obtained from all agronomic characters of Fi combinations and their parents studied and, therefore, it was decided that the diallel analysis could be applied succesfülly.The effects of GCA and SCA in all combinations of crosses examined were significant. Positive heterosis were found in the number of heading day, number of heading -maturity day, number of spikelets / spike,number of kernels / spike, kernel weight / spike, 1000 kernel weights. In narrow-sense, the heritablity was found to be very high in all parameters tested, with the expection of number of kernels per strike. On the other and,in broader-sense, the heriablity degrees were high in all agronomic parameters investigated. The highest narrow-sense heritabilty degrees were obtained from kernel weight per spike( 0.84), plant height (0.79) and number of tiller (0.79). KEY WORDS: Diallel, cross, critical difference, general combining ability effects, specific combining ability effects, reciprocal effects, heterosis, heterobeltiosis