Harran Ovası pamuk ekim alanlarında zararlı olan Bemisia spp. (Homoptera:Aleyrodidae)`nın popülasyon gelişimi ve doğal düşmanlarının belirlenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Harran Ovası pamuk alanlarında zararlı, Bemisia spp.'nin populasyon gelişimi ve doğal düşmanlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmalar, 2002 yılı pamuk sezonunda, Harran Ovası'ndaki Karaali, Külünçe ve Çavdarlı köylerinde yürütülmüştür. Çalışmalar sonucunda elde edilen verilere göre, Harran Ovası' nda zararlı türlerinin Bemisia tabaci Gennadius ve Bemisia argentifolii Beellows and Perring olduğu saptanmıştır. Beyazsineğin ergin populasyonunu belirlemede, san yapışkan tuzaklar ve gözle kontrol metotları, ergin öncesi dönemlerinin populasyonunu belirlemede ise, yaprak alma metodu; doğal düşmanların belirlenmesinde de gözle kontrol ve atrap sallama metotları kullanılmıştır. Sarı yapışkan tuzak metoduna göre, Beyazsinek ergin populasyonu Karaali'de haziran'ın ikinci yansından itibaren, sürekli bir artış göstermiş ve 28.08.2002 tarihinde 37 510 adet/tuzak ortalamasıyla tepe noktası oluşturmuş, bu tarihten sonra, sürekli bir azalışa geçmiştir. Külünçe ve Çavdarlı köylerinde, Beyazsinek ergin populasyonunun san yapışkan tuzaklarında ilk yakalanması, ağustos ayının ikinci haftasında gerçekleşmiş, bu tarihten sonra populasyon sürekli artsa da önemli bir yoğunluğa ulaşamamıştır. Gözle kontrol metodu ile tespit edilen Beyazsinek ergin populasyonu, Karaali'de, haziran ortalanndan eylül ayının ikinci haftasına kadar sürekli ekonomik zarar eşiği (EZE :5 ergin / yaprak veya 6-10 larva / yaprak) üzerinde göstermiş, 04.09.2002 tarihinde 18.27 adet ergin/yaprak değeriyle tepe noktası oluşturmuştur. Gözle kontrol yöntemine göre de, Beyazsinek ergin populasyonu, Külünçe ve Çavdarlı'da hiçbir zaman EZE değerine ulaşamamıştır. Beyazsinek ergin öncesi dönemlerinin populasyon gelişmesini belirlemek amacıyla, alman yaprak örneklerine göre, Karaali'de ergin populasyonunda olduğu gibi, haziran ayının ortalarından itibaren süreklilik arz eden bir artışla eylül ayırım sonlanna kadar devamlı EZE üzerinde dalgalanmış ve 4 Eylül tarihinde 169.17 larva+pupa/yaprak ortalamasıyla, en yüksek populasyona ulaşmıştır. Külünçe ve Çavdarlı'da, Beyazsinek ergin öncesi populasyonuna ancak, ağustos ayının sonlarında kaydedilmiştir. Külünçe' de 25 Eylül'de, 1.20 larva+pupa/yaprak, 47Çavdarlı'da ise, 2 Ekim'de 0.48 larva+pupa/yaprak ortalamaları, bu köylerde Beyazsinek ergin öncesi dönemlerinin en yüksek populasyonu bulunmuştur. Populasyon bu köylerde hiçbir zaman EZE'ye ulaşamamıştır. Harran Ovası 'nda tespit edilen Beyazsinek predatörleri olarak; Hippodamia (Adonia) variegata (Goeze), Chrysoperla cornea Stephens, Stethorus gilvifrons (Mulsant), Geocoris megacephalus (R.), Piocoris sp., Cardiastethus sp., Camptobrochis sp. ve Nabis punctatus Costa olmuştur. Yapılan çalışmalar sonunda, Beyazsinek parazitoiti belirlenememiştir. 48

SUMMARY In this study, population development and natural enemies of Bemisia spp. that is harmful on cotton in Harran Plain were determined. Studies, cotton growing season in 2002, were investigated in Harran Plain, Çavdarlı, Karaali and Külünçe. According to in the end of the studies, Bemisia tabaci (Gennadius) and Bemisia argentifolii Bellows& Perring which were harmful species on cotton were determined. Yellow Sticky Traps and Monitoring Methods for determination of adults population developments were used. Leaf Control Method for determination of larvae and pupae stages were used. In addition, Monitoring and Insect Net Methods for determination of natural enemies were used. In Yellow Sticky Traps Method, adult population of whitefly at Karaali was continual increasing in second half of June and was peak of population as 37 510 piece/trap at 28.08.2002. After from this date, its population was continual decreasing. In locality of Külünçe and Çavdarlı, adult population of whitefly in Yellow Sticky Traps was first occurring in the second week of August. After from this date, its adult population was continual increasing but this population was not important. In Monitoring Methods, adult population of whitefly at Karaali was continual showing on Economic Injury Level (EIL: 5 adult/leaf or 6-10 larvae/leaf) from middle of June to second week of September and was peak of population as 18.27 adult/leaf at 04.09.2002. According to Monitoring Methods, adult population of whitefly at Külünçe and Çavdarlı was not reaching to EIL, too. According to Leaf Control Method that determination of population development of whitefly' s larvae and pupae, same as adult population, was showing from middle of June to end of the September passing over the EIL and was peak of population as 169.17 larvae and pupae/leaf at 04.09.2002. But, determination of larvae's and pupae's population was occurring the end of August in Külünçe and Çavdarlı. While Whitefly larvae's and pupae's population in Külünçe was peak of population asl.20 larvae and pupae/leaf at 25.09.2002, in Çavdarlı was peak of population as 0.48 larvae and pupae/leaf at 02.10.2002. In addition the population of whitefly in this localities was not reached to EIL. 49Hippodamia (Adonia) variegata (Goeze), Stethorus gilvifrons (Mulsant), Chrysoperla carnea Stephens, Nobis punctatus Costa, Geocoris megacephalus (R.), Piocoris sp., Camptobrochis sp. and Cardiastethus sp. were determined as a predator species from natural enemies in Harran Plain. But, whitefly's parasitoid was not determined. 50