Şanlıurfa-Sırrın`daki kanal çıkış ağzı topraklarının bazı fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri

Abstract

8. ÖZET Bu çalışmanın amacı; Harran ovasında yer alan kanal(tünel) çıkış ağzı topraklarının baza fiziksel, kimyasal ve mineralojik özelliklerini belirlemek ve bu çalışma sonucunda elde edilen bilgiler ışığında bu toprakların bazı kullanımlar için uygunluğunu saptamaktır. Çalışma alanındaki toprak örneklerinde derinlikleri(0-3570) yapılan analizler sonucunda elde edilen bilgilere göre, örneklerin paleosol karakterlere sahip olduğunu, çalışma alanında alınan büzülmüş toprak örneklerinde fiziksel, kimyasal ve mineralojik analizler yapılmıştır. Araştırma alanındaki toprakların alt ve üst katmanlardaki, renk, bünye ve mineralojik farklılıklar litolojik kesikliğin varlığını desteklemektedir. Buda depolanma ve oluşumun varlığını kanıtlamaktadır. Çalışma alanında farklı derinliklerden alman toprak örneklerinin çeşitli yöntemlerle analizleri yapılmıştır. Kanal çıkış ağzı topraklarının toprak reaksiyonu(pH) 7.3-7.9 arasında olup, 0-3170 cm`ler arasında, 7.3-7.9 ve 3170-3570 cm'lerde ise 7.8 olarak ölçülmüştür. Organik madde içeriği düşük, KDK'ları yüksektir. Organik madde içeriği %0.3-0.7 arasında değişmektedir. KDK 40.5meq/100g-60.6meq/100g arasında değişmekte ve 0-30 cm'de en yüksek değerdedir. Kireç içeriği %24.2-56.1 arasında değişmekte ve 900-1500 cm'lerde en yüksek orana ulaşmaktadır. Söz konusu topraklarda tuzluluk problemi olmayıp tuzluluk içeriği %0.02-0.04 oranla düşük düzeydedir. Genel olarak üst katmanlarda CaC03 ve MgCO3`ın yıkanması sonucu yoğun kireç birikmesi gözlenmiştir. Mineralojik analizlerin sonucunda kil boyutu parçacıkların mineralojisi incelendiğinde smektit tipi kil minerallinin baskın olduğu gözlenmiştir. Bunu sırasıyla paligorskit, illit ve kaolinit izlemektedir. Kum boyutu parçacıkların mineralojisi incelendiğinde kalsit mimeralinin baskın olduğu, kalsit mineralini kuvars, plajioklas, olivin-diyopsit-enstantit ve hornlend-epidot'ın izlediği gözlenmiştir. 46

9. SUMMARY İn this study some physical, chemical and mineralogical characteristics of soil tunnel(canal) out in Harran plain have been investigated and in result this study. According to the research soil in the study location were determined to burried soil(paleosol) characteristics and the mineralojical analysis the distord soil collected from study location were carried out texture, organik matter, pH, calcium carbonate, cation exchange capacity, exchangeable cations, clay and sand-size particles. The aim of this study was to investigate some of physical, chemical and mineralogical characteristics of soil at the tunnel outlet. The analysis of samples taken from different depths were investigated by various methods. It was found that clayey texture, pH changed between 7.3-7.9, CaCC>3 content was found between %24.2-56.1, organik matter and salt content were at low level. Cation exchange capacity(CEC) changed from 41 to 61meq/100g. The result of mineralogical analysis indicated that dominant clay mineral was smectite type, paligorskite and kaolinite were in second and third rage respectively. The result also indicated that major sand particals was calcite, this was followed by quards, plajioclas and olivin-diopsite-enstantite and hornblend-epidote respectively. It was concluded that soils of the study area was formed on the material carried on from the higher elevations as mud flow. This was supported with earlier studies reporting almost same properties, in the close locations. İt can be suggested that these soils might be used as dam filling material, due to their high amount of smectitic clays. 47