Şanlıurfa koşullarında değişik antepfıstığı anaçlarının ve aşılama yöntemlerinin aşı başarısı ve sürgün gelişimi üzerine etkileri

Abstract

ŞANLIURFA KOŞULLARINDA DEĞİŞİK ANTEPFISTIĞI ANAÇLARININ veAŞILAMA YÖNTEMLERİNİN AŞI BAŞARISI ve SÜRGÜN GELİŞİMİ ÜZERİNEETKİLERİMehmet KANDEMİRÖZETAraştırma Şanlıurfa ili Harran Üniversitesi Osmanbey Yerleşkesi'nde 2004 yılıiçerisinde yürütülmüştür. Araştırmada, antepfıstığında anaç olarak kullanılan P. vera, P.khinjuk, P. atlantica ve P. terebinthus ve P. palaestina türleri üzerine T-göz aşısı yöntemiyleSiirt, kırmızı ve Ohadi çeşitleri aşılanmıştır. T göz aşısı 16, 18, 20 haziran günleri yapılmıştır.Yonga göz aşısı sadece P. vera anacı üzerine uygulanmıştır. Yonga aşı ise Nisan, Haziran veEylül aylarında ( İlkbahar,yaz ve Sonbahar ) dönemlerinde aşılama yapılmıştır.T-göz aşılamaları sabah erken ve akşam üzeri serin saatlerde yapılmıştır. Aşılanangünlerde ortalama sıcaklık 28-32 0C arası seyretmiştir. Aşılamalarda anaçlar arasında ortalamaaşı başarısı P. vera'da % 78, P. atlantica'da % 68, P. palaestina'da % 64, P. khinjuk'da %63 ve P. terebinthus'da % 54 olmuştur. Antepfıstığı çeşitleri arasında en yüksek T-göz aşıbaşarısı % 79 Siirt çeşidinden elde edilirken, bu çeşidi % 63 Ohadi ve % 61 Kırmızıizlemiştir. En yüksek aşı başarısı P. vera x Siirt kombinasyonunda (% 95) olmuş, bunu P.atlantica x Siirt (% 80) takip etmiş, en düşük aşı başarısı ise P. khinjuk x Ohadi (% 40)'denelde edilmiştir. 2003 yılında ön çalışmada P. vera x Siirt T-göz aşılamasında aynı kalemlerbuzdolabında bekletilerek üç gün kullanılmış yapılan aşılarda 1. gün aşı başarısı % 83, 2.gün%68 ve 3.gün %30 dolayında meydana gelmiştir. Yonga göz aşısında olumlu neticealınamamıştır.Aşıların kaynaşması 15 gün sürmüştür. Aşılar sabah ve akşam serinliğinde ve güneşinetkili ışınlarından korunması için anaçların kuzey yönüne yapılmıştır. Hava oransal neminindüşük olmasına (%20-44 arasında) ve hava sıcaklığının aşı tutuncaya kadar (15 gün) max. 39oC'ye kadar çıkmış olmasına rağmen, anaçların aşı başarısı yukarıdaki gibi olmuştur.Sürgün ölçümü temmuz ayı içerisinde başlanmış olup, 10 günde bir toplam 5 ölçümyapılmıştır. Temmuz ayı içerisinde en yüksek sıcaklık 36o-43oC, ortalama sıcaklık 29-36oC vehava oransal nemi ise % 18-44 arasında seyretmiştir. Bu şartlarda temmuz ayında, sürgüngelişimi 5-25 cm olmuştur. Ağustos ayında da sıcaklık ve nem verileri temmuz ayına benzerşekilde seyretmiştir. Ağustos başlarında sürgünler tepe tomurcuğu oluşturmuş ve sürgüngelişimi duraklamış, ağustosun ikinci yarısında ise sürgün gelişimi azda olsa tekrarhareketlenmeye başlamıştır. Son ölçümde sürgün uzunlukları 7-31 cm arasında seyretmiştir.Sürgün uzunluğu bakımından en uzun sürgün sırasıyla Ohadi, Siirt ve Kırmızı çeşitlerindemeydana gelmiştir. Anaçlar sürgün uzunluğuna etkileri bakımından, büyükten küçüğe doğrusırasıyla P. vera, P. khinjuk, P. atlantica, P. palaestina ve P. terebinthus şeklindesıralanmıştır.Bu çalışmada, değişik antepfıstığı anaçları üzerinde başarılı aşı yöntemi T-göz aşısı olmuş,sürgün gelişimi P. vera ve sonra P. khinjuk anaçları üzerinde, öteki anaçlara göre daha iyigerçekleşmiştir. Bu araştırmada, günlük aşı kalemi kullanılmasının önemli ölçüde etkiliolduğu görülmüştür.

EFFECTS OF DIFFERENT PISTACHIO ROOTSTOCKS ON BUDDING METHODS? SUCCESS ANDGROWTH OF SCIONS UNDER ŞANLIURFA CONDITIONSMehmet KANDEMİRSUMMARYThis research was conducted in 2004 at Campus of Harran University in Şanlıurfa. Inthe experiment P. vera, P. khinjuk, P. atlantica, P. terebinthus and P. palaestina specieswere used as rootstocks and Siirt, Kırmızı and Ohadi pistachio varieties were budded with Tbudding method. T budding was exercised at 16th, 18th and 20th June. Chip budding wasapplied only P. vera rootstock. Chip budding was applied in april, june and september (spring,summer and autumn) budding period.T buddings were practiced at early mornning and late of the day during the cool time.Average temperature during budding period was between 280-32 0C. The mean of buddingsuccesss between the rootstocks were 78 % in P. vera, 68 % in P. atlantica, 64 % in P.palaestina, 63 % in P. khinjuk ve 54 % in P. terebinthus . The budding success of pistachiovarieties were 79 % Siirt, 63 % Ohadi ve 61 % Kırmızı. The highest budding success wereobtained from P. vera x Siirt combinations with % 95. This result was followed by P.atlantica x Siirt with % 80. The lowest success rate was obtained from P.khinjuk x Ohadicombinations with 40%. On the other hand, the previous work in 2003, the budsticks werekept in the refigrator for 3 days and used. The first day budding success was 80 %, secondday?s bud sticks were 68 % and third day?s budstick?s success was 30 %. Chip budding wasnot successfull generally.Budding lignifications was completed in 15 days. Buds were inserted at north side ofrootstocks to prevent direct sun shine, and they were exercised at cool time of day in themornning and afternoon. During to budding and budding days relative humidity was very low(between 20-44 %. ) and air temperature during lignification (15 days after budding) werereached to max. 39 oC.Determination of scion growth after sprouting of buds were started in July, and 5 times36o-43oC, averagerecorded by 10 days intervals. Maximum temperature was betweentemperature was between 29o-36oC and relative humidity was between 18-44 %. In theseconditions scion development was between 5-25 cm.In august, climatic data was similar to July. Apical buds were occured in begining ofaugust and scion development stopped. Second or third part of august it was developped veryslowly. The last measurement scion length was reached between 7-31 cm. The longest sciondevelopment obtained from Ohadi variety. The Siirt and Kırmızı scion lengths were secondand thirth respectively. When the rootstocks were compared the best one is P. vera and P.khinjuk, P. atlantica, P. palaestina respectively. The lowest scion length was determinedfrom P. terebinthus rootstock.In this experiment, T-budding method was beter than chip budding method. The sciondevelopment was the best in P. vera and then P. khinjuk. The use of daily budsticks wereobserved as important factor about successfulness.