Sedimentteki makro-omurgasızlarla su kalitesinin değerlendirilmesi

Abstract

SEDİMENTTEKİ MAKRO-OMURGASIZLARLA SU KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİÖzlem DEMİRÖZETAkarsuların kirliliğinin doğru ve eksiksiz bir şekilde tanımlanması için kimyasalparametrelerin ölçümünün yanı sıra bunların tamamlayıcısı niteliğindeki biyolojikdeğerlendirmelere de yer verilmelidir. Biyolojik değerlendirmeler, su hayatı üzerindekikimyasal, fiziksel ve biyolojik baskıların kümülatif etkilerini bir bütün olarak gösterebilir.Göl, akarsu, havuz, bataklık ve kirli su birikintilerindeki sediment içerisinde bulunan vemakro-omurgasızlar olarak bilinen toplulukları biyolojik değerlendirmede bir indeks olarakkullanmak mümkündür. Makro-omurgasızlar ile kirlilik üzerine yorum yapılması, akarsukarakteristiklerinin sıkça değiştiği yerler için ideal bir metot olarak önerilmektedir. Sukalitesinin göstergesi olma gibi bir özelliğe sahip olan makro-omurgasızlar aynı zamandabesin zincirinin çok önemli bir halkasını teşkil etmektedirler.Suda yaşayan makro-omurgasızlar ekosistem değişikliklerine, kirliliğe duyarlıdır. Kirlisularda yaşayanlar temiz suda, temiz suda yaşayanlar kirli suda stres altında yaşarlar. Yanikirli ve temiz sularda yaşayan omurgasızlar kirlilğe karşı birbirinden farklı hassasiyetleresahiptiler. Bu da makro-omurgasızların değerlendirmede kullanılmasının bir nedenidir.Makro-omurgasızlar, akarsu kalitesi hakkında uzun süreye yönelik bilgi elde etmemizisağlarlar. Kirlilikten kolay kaçamadıkları için örnekleme anına özgü bilgi vermekle kalmaz,kirlilik hakkında sürekli bir bilgi verirler. pH, çözünmüş oksijen gibi örnekleme anı için bilgiveren su analiz çalışmaları ile akarsu kalitesini tanımlamak zor olabilir. Akarsu içindebalıkların bulunması bile kirlilik problemi hakkında kesin bir yargıya ulaşmamızı sağlayamaz.Çünkü balıklar kirli sudan kaçmak için hareket edebilirler ve daha sonra şartlar düzelincedönebilirler. Makro-omurgasızlar ise örneklerin alındığı zaman aralığında orada meydanagelmemiş kirlilik hakkında da bilgi edinmemizi sağlayabilir. Bu da, makro-omurgasızlarınbiyolojik değerlendirmedeki önemini ortaya çıkarır.Biyokimyasal oksijen ihtiyacı, kimyasal oksijen ihtiyacı ve çözünmüş oksijen gibi sukalitesi parametreleri ile makro-omurgasızlar arasındaki ilişkiyi inceleyen bu çalışmaakarsuya deşarj edilen atuksuların ekoloji üzerindeki etkilerini değerlendirmek üzereAdıyaman'daki Eğri Çay'ında gerçekleştirilmiştir. Çayın üzerinde 3'ü endüstriyel ve evselatıksu deşarjlarının yukarısında, 2'si de aşağı kısmında olmak üzere 5 örnekleme noktasıseçilmiştir. Mart 2004 ve Şubat 2005 tarihleri arasında ayda bir kez olmak üzere örneklemeyapılmıştır. Bentik makro-omurgasızları toplamak için tekme örnekleme metodukullanılmıştır. Çalışma alanlarındaki biota şartlarını tanımlamak için BMWP, Trent biyotikindeksi ve Chandler skoru kullanılmıştır. Su kalitesi parametreleri deney sonuçları vetürlerden elde edilen skorlar benzer sonuçlar vermiştir. Sediment örneklerinin analizi sonucu13 165 birey elde edilmiştir. Faunal benzerliklerin analizi 1 ve 2. noktalar ile 4. ve 5.noktaların birbirinden oldukça farklı olduğunu göstermiştir

ASSESSMENT of WATER QUALITY USING BENTIC MACRO-INVERTEBRATES INSEDIMENTÖzlem DEMİRSUMMARYAn accurate assessment of water pollution is not possible by only chemicalanalyses. It is therefore essential to employ a biological assessment of water qualityto assist and complete the chemical analyses. Biological assessments show thecumulative effects of physical, chemical and biological stresses in the water aswhole.The use of macroinvertebrates as indicator for observing any changes in a waterbody is an ideal method. Macroinvertebrates live in lakes, rivers, lagoons andwetlands. These biological creatures help to show the whole status of ecology.Therefore, the observation of the macroinvertebrate species changes as a biologicalassessment in a water body gives direct indications on water quality.Besides being an important link in the food chain, macroinvertebrates can alsoserve as an indicator of water quality. Some stream-bottom macroinvertebratescannot survive in polluted water while others can survive or even thrive in pollutedwater. A healthy ecosystem supports diversity of organisms, so in a healthy stream,the stream-bottom community will include a variety of pollution-sensitivemacroinvertebrates. Conversely, an unhealthy stream will support only a few types ofnon sensitive macroinvertebrates. Aquatic macroinvertebrates provide informationabout the quality of a stream over long periods of time.It may be difficult to identify stream pollution with water analysis such as pHand dissolved oxygen, which can only provide information for the time of sampling.Even the presence of fish may not provide information about a pollution problembecause fish can move away to avoid polluted water and then return when conditionsimprove. However, most aquatic macroinvertebrates cannot move to avoid pollution.A macroinvertebrate sample may provide information about pollution that is notpresent at the time of sample collection.A study of the relationship between benthic macroinvertebrates and waterquality parameters such as biochemical oxygen demand (BOD), chemical oxygendemand (COD), and dissolved oxygen (DO) in a river in Turkey was carried out inorder to assess the ecological impact of polluted water discharge into rivers. Fivesampling stations were selected on the river; three of them from upstream of anindustrial and domestic wastewater discharge and two of them from downstream.Seven samplings of water and benthic fauna were carried out at the stations atfortnightly between March 2004 and February 2005 The kick sampling method wasused in collecting benthic macroinvertebrates. The Biological Monitoring WorkingParty (BMWP), Trent Biotic Index (TBI), and Chandler Score were used to quantifythe condition of the biota at the study sites. The results of water quality parametertests and the scores obtained from the indices showed similar responses for pollution.13 165 macroinvertebrates were collected. Analysis of faunal similarities showedthat station 1 and 2 were significantly different from station 4. and 5.