Harran Ovası serbest akiferinin kirlilik potansiyelinin belirlenmesi

Abstract

HARRAN OVASI SERBEST AKİFERİNİN KİRLİLİK POTANSİYELİNİNBELİRLENMESİYasemin BAYINDIRÖZETYeraltı suyu kirliliği yeni bir olgu olmamasına rağmen, ancak 1970'li yıllarınsonunda yeni bir çevresel kavram olarak ortaya çıkmıştır. Genelde, yeraltı suyukirliliği evsel ve endüstriyel atıklar ve tarımsal faaliyetlerden kaynaklanır.Kontamine olmuş yeraltı suyunun temizlenmesi oldukça güç ve maliyeti yüksektir.Bu nedenle yer altı su kaynaklarının korunması için bu kaynakların sık periyotlarlaizlenmesi ve herhangi kirlenme belirtisi olduğunda önlemlerin gecikmeden alınmasıgerekmektedir.Çalışma alanı olan Harran Ovası GAP'ın en büyük sulama sahasına veOrtadoğu'nun en büyük yeraltı suyu rezervine sahiptir.1995 yılında yüzey sulamasının başlamasıyla birlikte, yoğun tarımsalfaaliyetler, sulama-drenaj ve evsel atıklar ve atıksuların deşarjının yapıldığı ovadaönemli oranda tarımsal problemler başlamıştır. Yeraltı su seviyesi ovanın bazıkesimlerinde 0.5-10 m düzeyine erişmiştir.Bu çalışmayla, problemin yaşandığı bölgede, ova genelini temsil edenörnekleme noktaları (sondaj kuyuları) seçilerek aylık olarak alınan su örnekleriüzerinde yerinde (in-situ) ve laboratuvarda analizler yapılarak sıcaklık, pH, EC, Ca+,Mg+, Na+, K+, Cl-, SO4-2, NH4-N, NO2-N, NO3-N, PO4-P, organik madde, TDS vebulanıklık parametreleri belirlenmiştir. Anılan parametreler, Su Kirliliği ve KontrolüYönetmeliği, TSE İçme Suları Standardı (TS 266), WHO (1998) standart vesınıflamalarına tabi tutularak yeraltı suyu kalitesi ve kirlenme potansiyeli tespitedilmiştir.Elde edilen veriler ışığında çalışma alanına ait kirlilik haritalarıoluşturulmuştur. Buna göre kirliliğin daha çok ovanın güney bölümünde yoğunlaştığıgözlenmiştir. Çalışma alanında en kirli olan alanlar, Uğurlu, Vergili, Kısas, Konuklu,Kızıldoruç, Yardımlı, Özlü, Yaygılı, Çepkenli, Altılı, Bolatlar ve Uğraklı'dır.

DETERMINATION of THE CONTAMINATION POTENTIAL OF UNCONFINEDAQUIFER of HARRAN PLAINYasemin BAYINDIRSUMMARYAlthough groundwater contamination is not a new fact, it emerged as a newenvironmental concept in the late 1970s. Generally, groundwater contamination iscaused by home and industrial waste and agricultural activities. Purifyingcontaminated groundwater is rather difficult and costly. Thus, in order to preservegroundwater sources, it is necessary to control these sources periodically and whenthere is a sign of contamination, precautions must be taken immediately.Study area is the Harran Plain, has the biggest irrigation field in theSoutheastern Anatolia Project region and it has the biggest groundwater reserve inthe Middle-East.After surface irrigation was started in 1995, big agricultural problems beganin the plain where agricultural activities are dealt with and where domestic andwastewater are poured. Groundwater level has come up to 0.5-10m in some parts ofthe plain.With this study, choosing some sampling points to represent the plain ingeneral in the region where there is the problem, water samples were taken monthlyand analyzed in the place and in laboratories, temperature, , pH, EC, Ca+, Mg+, Na+,K+, Cl-, SO4-2, NH4-N, NO2-N, NO3-N, PO4, TOC, TDS and turbidity parameterswere determined. The parameters mentioned above were subjected to the TurkishWater Pollution Control Regulations, TS 266 (Turkish Standard), WHO (1998) and98/83/EC standards and classifications, the quality and contamination potential of thegroundwater have been determined.With the help of these results, contamination maps of the region were drawn.Thus, it has been seen that contamination mostly exists in the east part of the plain.The most contaminated areas are Uğurlu, Vergili, Kısas, Konuklu, Kızıldoruç,Yardımlı, Özlü, Yaygılı, Çepkenli, Altılı, Bolatlar and Uğraklı.