Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), kapsamındaki su kaynakları ve sulama-drenaj sistemlerinin değerlendirilmesi

Abstract

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP), KAPSAMINDAKİ SU KAYNAKLARI VESULAMA-DRENAJ SİSTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİMustafa Hakkı AYDOĞDUÖZET?GAP'ın toplam maliyeti 32 milyar $ olup, kamu yatırımlarının nakdigerçekleşme oranı % 54 civarındadır. Rakamsal büyüklükler ve etkileri açısındandünyanın en önemli suya dayalı kalkınma projeleri arasında ilk sıralardadır? (GAPİdaresi, 2003).GAP kapsamında suya dayalı olarak yapılan çalışmaların ve inşaatlarıntamamı henüz bitirilememiştir. Enerji projelerinin büyük bir kısmı tamamlanmışolmasına karşın, sulama inşaatlarında gerçekleşme oranı halk sulamaları dahil%20'ler civarındadır. Dolayısıyla; bu çalışmadaki esas amaç mevcut kaynaklarındağıtımının ve kullanımının planlanması ile ilgili olarak öngörülen beklentilerin,sahadan çıkan sonuçlar açısından değerlendirilmesidir.Su kaynakları ile mevcut sulama sistemlerinin hidrolik modellemesiaçısından; sulama sistemlerinin işletme performansının değerlendirilmesi, potansiyelişletme sorunlarının belirlenmesi, işletme kontrolünü arttıracak seçenekleringeliştirilmesi ve değerlendirilmesi, genelde diğer sulamalarda uygulanabileceksonuçların ortaya konması, gelecekte yapılacak projelendirme çalışmalarındakullanılacak veya halihazırda projelendirilmesi tamamlanmış sulamalarda iyileştirmeyapmak amacıyla öneriler sunmak için büyük önem taşır. Drenaj gereksinimleriaçısından ise; halihazırda inşaatı tamamlanmış ve tasarım halinde olan drenajsistemlerinin potansiyel açıdan zayıf yönlerini tespit etmek, bunları giderici veyaazaltıcı önlemleri önermek ve bu gibi sorunların gelecekte tekrar edilmesini önlemek,genel sulama randımanını arttırmak amacıyla drenaj suyunun tekrar sulamadakullanılması ile ilgili alternatifli seçenekleri incelemektir.Bu kaynaklardan elde edilen verilere dayalı olarak öngörülen hedefleraçısından kıyaslamalar yapılacak ve su kaynaklarının optimum şekilde kullanılmasınısağlayacak yönetim ve işletme konularında, kurumsal ve yasal içerikler, sosyal vekültürel davranışlar, çevresel etkileşim potansiyeli, mali ve ekonomik ihtiyaçlar gibikonularda öneriler sunulacaktır.Unutulmaması gerekir ki; ülkemiz su zengini bir ülke olmadığı gibi, su daikamesi olmayan yegane yaşamsal bir öğedir. Suyun yokluğu da, çokluğu da heraçıdan sorunlar yaratmaktadır. Çözüm ise su ile ilgili, tüm unsurların biri birleriyleolan etkileşimlerini göz önüne alan optimum ve uygulanabilir bir modelinsunulmasıdır.

EVAULATION OF WATER RESOURCES AND IRRIGATION -DRAINAGE SYSTEMS? OFGAP, SOUTHEASTERN ANATOLIA PROJECTMustafa Hakkı AYDOĞDUSUMMARY?Total cost of Southeastern Anatolia Project is 32 billion US $, financialrealization rate of the project is around % 54 by the state investment. In terms of itsscopes, contents, effects and numbers, GAP is one of the biggest and important onein the world based on water resources development projects? (GAP, 2003).Within the scope of GAP, constructions and studies are not completlyfinished yet. Realizations of energy projects are mainly finished however irrigationsconstructions have realization rate of % 20 including public irrigations. Therefore;main scope of this study is making evaulations according to the results from Projectareas in terms of distributions and planning of existing resources.Water resources and existing irrigation systems are considered in terms ofhydroulic modellings; evaulation of operation performance of the irrigation systems,to make definition of potantial operation problems, evaulation and development ofoperational control alternatives, mainly put applicable results to the other irrigationareas and to make reccomendations for on going projects and other projects,plannings which are not started yet. In terms of drainage necessities; to defineweakness of existingly finished and under the design stages projects and makereccomandations to them and also prevent occurance the same type of the problemsfor future plannings, to make comparison of alternatives for reuse of drainage watersfor irrigation purposes in order to increase irrigation performance.To make comparisons and try to use of water resources in an optimum wayaccording to the results from existing resources in terms of managment, operation,administrative, lawful contnets, social and culturel behaviors, and also effect ofenvironmental potantial, finacial and economic needs for overall evaulations.It should be not forgetten that; Turkey is not water reach country and water isan unique vital elements in the world. Existing of water over then needs and also lackof water is a source of problems in terms of every way. The solution is to apply anoptimum model to the GAP Project including all the releted elements.