Şanlıurfa ilinde yetiştirilen incirlerin morfolojik ve pomolojik olarak belirlenmesi

Abstract

ŞANLIURFA İLİNDE YETİŞTİRİLEN İNCİRLERİNMORFOLOJİK VE POMOLOJİK OLARAK BELİRLENMESİMehmet Halit ALPERÖZETBu araştırma, Şanlıurfa ili Merkez ve Bozova ilçeleri ile bu ilçeler bağlı köy vemezralarda yetiştirilen incir çeşit ve tiplerini belirlemek amacıyla 2005 yılında yürütülmüştür.Tiplere ait ağaç, yaprak ve meyveler üzerinde yapılan değişik incelemelerde, farklıözelliklere sahip 24 ayrı tip saptanmıştır. Belirlenen tiplere ait ağaçların yaşlarının 8 (02 no'lutip) ile 40 (18 no'lu tip) arasında değiştiği saptanmıştır. Tipler arasında 07, 13, 14, 15, 18, 21,22 ve 23 no'lu tiplerin meyve tutum düzeylerinin çok iyi olduğu, 01, 04, 07, 15, 16, 20, 21, 22ve 23 no'lu tiplerin ise kök sürgünü verme eğiliminin, öteki tiplere göre daha az olduklarıgörülmüştür.Ağaçların taç gelişim şekillerinin yayvan ve dik arasında değiştiği, dallanmadurumlarının ise genelde orta dallanma ya da sık dallanma eğiliminde olduğu saptanmıştır.Tipler arasında en geniş ve uzun yapraklara (sırasıyla; 31.30 ve 33.84 cm) 11 no'lutipin sahip olduğu belirlenmiştir. En uzun yaprak sapı uzunluğu ise 19 no'lu tip'te (17.46 cm)ölçülmüştür. Tiplere ait yaprakların lob sayılarının 3 ile 7 lob arasında değiştiği fakat çoğutiplerin 5 adet loba sahip olduğu görülmüştür.Meyveler üzerinde yapılan pomolojik bazı analizlerde ise en ağır meyvelere ve enfazla meyve hacmine 23 no'lu tipin (sırasıyla; 72.601 g ve 71.714 cm³) sahip olduğusaptanmıştır.Tiplere ait meyvelerin 34.81mm (18 no'lu tip) ile 59.10 mm (23 no'lu tip) arasındadeğişen meyve enlerine, 31.73 mm (21 no'lu tip) ile 61.83 mm (20 no'lu tip) arasında değişenmeyve boylarına sahip oldukları belirlenmiştir.Ostiolum (ağız) açıklığı en küçük olan tip 4 no'lu tip (0.12 mm) olurken, tiplere aitmeyvelerin ağız açıklıklarının ise 0.12 mm-7.25 mm arasında değiştiği saptanmıştır.2.19 mm ile 6.62 mm arasında tabla kalınlığı saptanan 24 farklı incir tipi içerisinde,tabla kalınlığı en fazla olan tipin 23 no'lu (6.62 mm) tip olduğu belirlenmiştir. Tabla kalınlığıbakımından 6, 18 ve 4 no'lu tiplerin ise çok ince bir tabla kalınlığına sahip olduğusaptanmıştır.Tiplere ait meyvelerin suda çözünebilir kuru madde miktarları % 16.00 ile % 34.00,titre edilebilir asit miktarları (sitrik ait cinsinden) % 0.035 ile 0.122, ve pH değerlerinin ise4.10 ile 5.60 arasında değiştiği saptanmıştır.Meyvelerin degustasyon yoluyla belirlenen tatları bakımından ise meyve 05, 08 ve 12no'lu tiplerin meyvelerinin çok tatlı olduğu belirlenmiştir. Tiplere ait meyvelerin boyunuzunluklarının 1.22 mm ile 11.27 mm arasında değiştiği saptanmıştır. 02, 03, 04, 05, 06, 08,10, 13, 18, 20, 21 ve 24 no'lu tiplerin meyvelerinde herhangi bir çatlama olmadığı, diğertiplerin meyvelerinde ise ya az ya da orta düzeyde bir çatlama olduğu görülmüştür.Belirlediğimiz 24 farklı incir tipinin meyve analizlerinde 07, 15, 16, 22 ve 23 no'lutiplerin meyvelerinde akma olduğu görülmüşken, öteki tiplerin meyvelerinde herhangi birakma olmadığı saptanmıştır.İncir meyveleri üzerinde yapılan morfolojik ve fiziksel analizler sonucunda 02, 03, 04,06, 10, 18, 19 ve 20 no'lu tiplere ait meyvelerde, meyve saplarının meyve üzerinde kaldığı;01, 06, 13, 18, 19, 20, 21 ve 24 no'lu tiplerin meyve kabuklarının gayet iyi soyulduğu tespitedilmiştir.Yapılan meyve incelemelerinde yalnızca 03 ve 18 no'lu tiplere ait meyvelerin meyveiçlerinin tam dolu olduğu, 02 ve 06 no'lu tiplerin meyve içlerinin ise kısmen dolu olduğugörülmüştür.Tiplere ait meyvelerin meyve kabuk ve iç renklerinin değişkenlik gösterdiğisaptanmıştır.Belirlenen incir tiplerinde, sofralık incirler için önemli olan bazı pomolojik meyveözelliklerine göre yapılan tartılı derecelendirme hesaplamasında, 02, 20, 22, 01 ve 23 no'lutiplerin 75 in üzerinde (yüksek), 08, 11, 05 ve 14 no'lu tiplerin ise 55 ve daha aşağısında(düşük) bir puan aldıkları belirlenmiştir.

DETERMINATION OF MORPHOLOGIC AND POMOLOGIC FEATURES OF FICUSTYPES GROWING IN SANLIURFAMehmet Halit ALPERSUMMARYThis experiment was run in Şanlıurfa city center and Bozova town in 2005 todetermined different fig varieties and types.Different 24 types were determined according to tree leaves and fruits Thedetermined types, tree ages are differed from 8 (type number 02) to 40 (type number18), the fruit set were determined very good the types number 07, 13, 14, 15, 18, 21,22 and 23; 01, 04, 07, 15, 16, 20 ,21, 22 and 23 types of fig have a less tendency tosuckers than the other types.The habitus of tress were changed between spreading to erect, branchinghabits medium or dense.The type 11 has the longest and the widest leaves (31.30-33.84 cm). Thelongest petiol length (17.46 cm) was measured in type 19. The lobe numbers werechanged between 3 to 7, but most of the types have 5 lobes.In the pomological analysis of fruits, the heaviest (72.601 g) and the mostfruit volume (71.714 cm3) were measured in type 23.The diameters of fruits are changed between 34.81 mm (type number 18) to59.10 mm (type no 23). The lengths of the fruits are changed 31.73 mm (typenumber 21) - 61.83 mm (type 20).Ostiolum widths sizes were determined between 0.12 mm (type number 4) to7.25 mm.The highest table thickness was determined in type 23 (6.62 mm). The smalltable thicknesses were determined in type 6, 18 and 4.The soluble solids were changed between 16.00 to 34.00 %, total titratableacidity were changed between 0.035 to 0.122 % and pH values were changed 4.10 to5.60 in all 24 fig types.According to degustation in type 05, 08 and 12 were determined very sweet.The fruit neck lengths were changed 1.22 to 11.27 mm. The fruit cracking wereobserved as well according to observations some types have very less or mediumlevel cracking. There was not determined any cracking in types 02, 03, 04, 05, 06,08, 10, 13, 18, 20, 21 and 24.During the fruit analysis some fruits belong to types 07, 15, 16, 22 and 23,leakage were observed.The results of morphological and physiological analysis in fig fruit, thepedicels was remain retained in fruit in types 02, 03, 04, 06, 10, 18, 19 and 20. Insome types (01, 06, 13, 18, 19, 20, 21, 24) fruit were pealed very easily.During to fruit analysis, types 03 and 18 were observed full filled, types 02and 06 partly filled.The fruit skin color and internal color were changed according to types.According to weighted ranked method for some pomological fruit traits of table figthese 24 types 02, 20, 22, 01 and 23 recorded above 75 score, some of them (08, 11,05, 14) were calculated below 55 score.