Topraksız yetiştirilen aşılı domateslerde besin kaynaklı tuzluluk seviyelerinin (EC) ve anaçların bitki büyümesi, verim ve bazı meyve kalite özellikleri üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışma, besin kaynaklı tuzluluk seviyeleri (EC) ile farklı anaçların domateste bitki büyümesi, verim, meyve kalitesi ve mineral madde içeriği üzerine olan etkilerini belirlemek amacıyla 2009 ve 2010 yıllarının ilkbahar ve sonbahar yetiştirme dönemlerinde, antidon serada ve topraksız kültürde yürütülmüştür. Besin kaynaklı tuz sevileri: Aynı besin solüsyonu kompozisyonunda, besin solüsyonu konsantrasyonlarının (EC) arttırılması ile elde edilmiştir. Denemede 2, 3, 5, 7 ve 9 dS m-1 olmak üzere 5 tuz seviyesi uygulanmıştır. Denemede, Türkiye'de ticari olarak en fazla kullanılan domates anaçlarından Heman, Resistar, Unifort, Beaufort, Maxifort, Kemerit, Yedi RZ, Kingkong, Spirit, Body ve Toro anaçları üzerine ilkbahar dönemlerinde Newton F1, sonbahar dönemlerinde ise Pegasus F1 domates çeşitleri aşılanmıştır. Ayrıca, aşı yapılmamış ve kendi üzerine aşılanmış (Newton/Newton, Pegasus/Pegasus) kontrol uygulamaları da denemede yer almıştır. Bitki materyali olarak kullanılan aşılı fideler, fide firmalarından aşılanmış olarak temin edilmiştir.Denemede yetiştirme ortamı olarak perlit kullanılmıştır. Çalışma, kapalı besleme sistemine göre kurulmuş olup, drene olan besin solüsyonunun EC ve pH ayarı yapıldıktan sonra tekrar kullanılmıştır. Drenaj solüsyonunun EC değeri, verilen solüsyonun EC değerinin 1.5 katını aştığında, eski drenaj solüsyonu atılmış ve yeni besin solüsyonu hazırlanmıştır. Araştırma, Faktöriyel Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 yinelemeli kurulmuş, her yinelemede 8 bitki kullanılmıştır. Bitkiler 135*25 cm sıra arası ve üzeri mesafelerde dikilmiş olup, dekarda 2963 bitki bulundurulmuştur. Denemeden elde edilen veriler dönemler halinde değerlendirilmiştir.Elde edilen sonuçlara göre bitki boyu, gövde çapı, yaprak sayısı, toplam yaprak alanı, bitki yaş ve kuru ağırlığı gibi parametreler, besin kaynaklı tuz seviyesinin artmasıyla, azalma göstermiştir. Toplam ve pazarlanabilir verim, toplam ve pazarlanabilir meyve sayısı, meyve çapı, meyve yüksekliği, meyve hacmi, ortalama meyve ağırlığı, meyve eti kalınlığı, meyve kabuk rengi hue değeri gibi parametreler, tuz düzeylerinin artmasıyla, azalma göstermiştir. Kalite ile ilgili özelliklerden olan SÇKM miktarı, meyve kuru madde miktarı, titre edilebilir asitlik miktarı, meyve suyunun EC değeri, likopen miktarı, vitamin C miktarı, indirgen ve toplam şeker miktarı gibi parametreler, tuz seviyelerinin artışına paralel olarak artış gösterdiği belirlenmiştir. Yaprak mineral madde içeriklerinden P, K, Ca, Fe, B, Mn ve Zn elementleri tuz düzeyinin artmasına bağlı olarak artarken, Mg'un azaldığı tespit edilmiştir. Meyvede yapılan mineral analizlerinde genel olarak tuz düzeylerinin artışıyla P içeriği artış gösterirken, diğer elementler azalma göstermiştir. Anaç genotipine bağlı olmakla birlikte anaç kullanımı ile gövde çapı, yaprak sayısı, yaprak alanı, bitki yaş ve kuru ağırlığı, erkencilik, toplam ve pazarlanabilir verim, toplam ve pazarlanabilir meyve sayısı, meyve çapı meyve yüksekliği, meyve hacmi ve meyve kabuk rengi hue açısında artış gözlemlenmiştir. Bununla beraber meyve kabuğu ve meyve eti sertliği, SÇKM, % meyve kuru madde oranı, titre edilebilir asitlik, meyve suyu EC'si, likopen miktarı, L-askorbik asit ve şeker miktarları anaç kullanımıyla etkilenmemişlerdir.

This study was conducted to determine the effects of nutrient induced salinity levels (EC) and the different rootstocks on plant growth, yield, fruit quality and mineral content in tomatoes. This experiment was carried out in the spring and fall growing seasons in anti-frost greenhouse and soilless culture in 2009 and 2010. Nutrient induced salinity levels were prepared by increasing of the their EC levels in the same nutrient stock solution. In the experiment five salt levels (2, 3, 5, 7 and 9 dS m- 1) were applied, Heman, Resistar, Unifort, Beaufort, Maxifort, Kemerit, Yedi RZ, Kingkong, Spirit, Body, and Toro were used as rootstocks. The rootstocks were grafted onto the Newton F1 in spring periods and Pegasus F1 in fall periods. In addition, non-grafted and self-grafted (Newton/Newton, Pegasus/Pegasus) plants were used as control. Grafted plants were provided from seedling firms. Perlite was used as growing medium in the experiment. The study was established by the closed feeding and drainage system which enables to use the nutrients again after adjusting EC and pH values. When EC value of the drainage solution exceeded about 1.5 fold of EC value of the initial feeding, old drainage solution was discarded and a new nutrient solution was prepared. The study was designed according to a factorial randomized complete block with three replications and eight plants used for the each replication. Plants were planted 135 * 25 cm spaces between row and within row (2.963 plants m-2). The data obtained from the seasonally experiments was analyzed itself.According to the data set, plant height, stem diameter, number of leaves, leaf area, plant wet and dry weight parameters were decreased with increasing of salt levels. Parameters such as total and marketable yield, total and marketable fruit number, fruit diameter, fruit height, fruit volume, average fruit weight, fruit flesh thickness, outer of fruit color hue values were decreased by elevated salt levels.When salt levels increased, quality features such as soluble dry matter content, titratable acidity, juice EC value, lycopene and vitamin C content, invert and total sugars were increased. Leaf samples were taken 90th day after transplanted. Mineral contents of the leaves such as P, Ca, K, Fe, B, Mn and Zn increased due to the increased of salinity levels, however, Mg level decreased. Mineral content of fruit decreased with increasing salt levels, however P content increased.Depending on rootstock genotypes, stem diameter, number of leaves, leaf area, plant fresh and dry weight, earliness, total and marketable yield, total and marketable fruit number, fruit diameter fruit weight, fruit size and fruit outer color of hue angle increased because of using rootstock. However, fruit peel and fruit flesh elasticity, TSS, % fruit dry matter content, titratable acidity, EC of juice, lycopene content, ascorbic acid and the sugar amounts were not affected by the use of rootstock.