Şanlıurfa`da bebeklik döneminde B12 vitamin eksikliğinin sıklığı, nedenleri ve B12 vitamini eksikliğinin fiziksel, mental ve psikomotor gelişim üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Çocuklardaki B12 vitamini eksikliğinin DNA sentezinde bozukluğa yol açması nedeniyle megaloblastik anemi yanında, fiziksel ve psikomotor gelişme geriliğine neden olduğu bildirilmiştir. Bir yalanması olmayan ve sağlıklı görünen süt çocuklarında B12 vitamini eksikliğinin sıklığı, mental ve psikomotor gelişim üzerine etkileri ile ilgili yeterli çalışma bulunmamaktadır. Prospektif olarak planlanan çalışmamıza, 4 ayrı sağlık ocağma aşı ve sağlıklı çocuk muayenesi için getirilen, yaşlan 6-11 ay arasında olan 211 sağlam çocuk ve anneleri alındı. Başlangıçta tüm çocukların fizik muayeneleri yapıldı, ağırlık, boy ve baş çevreleri ölçüldü, beslenme anemnezleri ve multivitamin kullammları sorgulandı. Mental ve psikomotor gelişimlerinin değerlendirilmesinde Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) anketi uygulandı. Çalışmaya alman çocukların kan sayımları Celldyn 3500 marka otomatik kan sayımı cihazı ile yapıldı. Çocukların ve annelerinin serum B12 vitamini düzeyleri Elecsys 2010 marka cihazla, elektrocherniluminescence yöntemiyle ölçüldü. B12 vitamini eksikliği tespit edilen çocukların tedavileri yapıldı ve bu çocuklarda tedaviden 3 ay sonra ağırlık, boy ve baş çevresi ölçümleri ve AGTE testi tekrarlandı. Çalışmaya alman çocukların 84'ünde (%40,0), annelerin ise 127'sinde (%60,67) B12 vitamini eksikliği saptandı. Anne ve çocuk serum B12 vitamini düzeyi arasında anlamlı pozitif korelasyon bulundu. Ek gıdaya zamanında başlanmayan çocuklarda ve temel beslenme olarak inek sütü alan çocuklarda serum B12 vitamini düzeyleri daha düşük saptandı. İki grup arasında hemoglobin değerleri yönünden anlamlı fark bulunmaz iken, ağırlık ve baş çevresi persentilleri 10. persentilden daha düşük olan çocukların oranı B12 vitamini eksikliği olan grupta daha yüksek bulundu. Başlangıçta, B12 vitamini eksikliği olan grubun Ankara Gelişim Tarama Envanteri T- puanı ortalaması (AGTETP) istatistiksel olarak önemli düzeyde daha düşüktü. Fakat tedaviden üç ay sonra normal değerlere yükseldi. Çalışma sonuçlarımız bölgemizde 6-11 aylık sağlıklı çocuklarda B12 vitamini eksikliği sıklığının önemli derecede yüksek olduğunu, bu durumun önemli sebeplerinin annelerdeki eksiklik ve ek gıdaya geç başlanma olduğu, ayrıca bu yaş grubundaki çocuklarda 812 vitamini eksikliğinin, hematolojik bozukluklar gelişmeden önce çocukların fiziksel, mental ve psikomotor gelişimini önemli derecede bozabileceğini göstermektedir. Anahtar kelimeler: B12 vitamini, Beslenme, AGTE, Mental-psikomotor gelişim, Fiziksel gelişim. VIII

ÖZET Çocuklardaki B12 vitamini eksikliğinin DNA sentezinde bozukluğa yol açması nedeniyle megaloblastik anemi yanında, fiziksel ve psikomotor gelişme geriliğine neden olduğu bildirilmiştir. Bir yalanması olmayan ve sağlıklı görünen süt çocuklarında B12 vitamini eksikliğinin sıklığı, mental ve psikomotor gelişim üzerine etkileri ile ilgili yeterli çalışma bulunmamaktadır. Prospektif olarak planlanan çalışmamıza, 4 ayrı sağlık ocağma aşı ve sağlıklı çocuk muayenesi için getirilen, yaşlan 6-11 ay arasında olan 211 sağlam çocuk ve anneleri alındı. Başlangıçta tüm çocukların fizik muayeneleri yapıldı, ağırlık, boy ve baş çevreleri ölçüldü, beslenme anemnezleri ve multivitamin kullammları sorgulandı. Mental ve psikomotor gelişimlerinin değerlendirilmesinde Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) anketi uygulandı. Çalışmaya alman çocukların kan sayımları Celldyn 3500 marka otomatik kan sayımı cihazı ile yapıldı. Çocukların ve annelerinin serum B12 vitamini düzeyleri Elecsys 2010 marka cihazla, elektrocherniluminescence yöntemiyle ölçüldü. B12 vitamini eksikliği tespit edilen çocukların tedavileri yapıldı ve bu çocuklarda tedaviden 3 ay sonra ağırlık, boy ve baş çevresi ölçümleri ve AGTE testi tekrarlandı. Çalışmaya alman çocukların 84'ünde (%40,0), annelerin ise 127'sinde (%60,67) B12 vitamini eksikliği saptandı. Anne ve çocuk serum B12 vitamini düzeyi arasında anlamlı pozitif korelasyon bulundu. Ek gıdaya zamanında başlanmayan çocuklarda ve temel beslenme olarak inek sütü alan çocuklarda serum B12 vitamini düzeyleri daha düşük saptandı. İki grup arasında hemoglobin değerleri yönünden anlamlı fark bulunmaz iken, ağırlık ve baş çevresi persentilleri 10. persentilden daha düşük olan çocukların oranı B12 vitamini eksikliği olan grupta daha yüksek bulundu. Başlangıçta, B12 vitamini eksikliği olan grubun Ankara Gelişim Tarama Envanteri T- puanı ortalaması (AGTETP) istatistiksel olarak önemli düzeyde daha düşüktü. Fakat tedaviden üç ay sonra normal değerlere yükseldi. Çalışma sonuçlarımız bölgemizde 6-11 aylık sağlıklı çocuklarda B12 vitamini eksikliği sıklığının önemli derecede yüksek olduğunu, bu durumun önemli sebeplerinin annelerdeki eksiklik ve ek gıdaya geç başlanma olduğu, ayrıca bu yaş grubundaki çocuklarda 812 vitamini eksikliğinin, hematolojik bozukluklar gelişmeden önce çocukların fiziksel, mental ve psikomotor gelişimini önemli derecede bozabileceğini göstermektedir. Anahtar kelimeler: B12 vitamini, Beslenme, AGTE, Mental-psikomotor gelişim, Fiziksel gelişim. VIII