Kırım-kongo kanamalı ateşi (kkka) olan hastalarda trombin düzeylerinin apopitotik belirteçler ile korelasyonunun incelenmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) son zamanlarda ülkemizde de sık görülen, ölümle sonuçlanabilen ciddi bir hastalıktır. Hastalık genellikle Hyalomma cinsi kenelerin ısırmasıyla bulaşır. Klinik ani yükselen ateş, halsizlik, miyalji, bulantı-kusma ile başlar, ağır vakalarda kanamalar görülür. Trombositopeni değişmez laboratuvar bulgusudur. Ayrıca AST, ALT, LDH, CK enzimlerinde yükseklik, PT, APTT gibi hemostaz testlerinde uzama görülür. KKKA'nın patogenezi tam olarak aydınlatılamamıştır. KKKA hastalarında apoptozis belirteçlerinden bazılarının arttığı tespit edilmiştir. Örneğin kaspaz 3, sFasL, Perforin gibi. Hem prokoagülan hemde anti-koagülan fonksiyon gösteren ve kısa yarı ömürlü bir serin proteaz olan Trombinin yüksek konsantrasyonlarda birçok hücrede apoptozisi uyardığı gösterilmiştirBizde bu çalışmamızda KKKA tanısı alan hastalarda trombin düzeylerinin apopitotik belirteçler ile korelasyonunu araştırmayı amaçladık.Gereç ve Yöntem: Çalışmamız KKKA tanısı alan 44 hasta ve aynı sayıdaki hasta grubu ile benzer yaş ve cinsiyete sahip sağlıklı erişkin gönüllülerden oluşturuldu. KKKA olduğu düşünülen hastaların tanıları, KKKA referans laboratuvarında (Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü) serolojik testler ELISA (IgM) ya da PCR testleri tarafından teyit edilmiştir. Hasta ve kontrol grubunda trombin, kaspaz 3 ve kaspaz 7 düzeyleri ELISA (Enzim bağlı immunosorbent test) ile bakıldı. Sonuçlar SPSS Versiyon 11.5 bilgisayar programında analiz edildi.Bulgular: Yaptığımız çalışmada sağlıklı kontrol serumlarına göre KKKA tanısı alan hasta serumlarında trombin düzeyleri (p<0,001), Kaspaz 3 düzeyleri (p<0,001) ve Kaspaz 7 düzeyleri (p=0.003) anlamlı yüksek bulundu. Trombin ile Kaspaz 3 arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişki (p=001) varken Kaspaz 7 arasında anlamlı bir ilişki yoktu (p=0.089). Ayrıca Kaspaz 3 ile Kaspaz 7 arasında da anlamlı bir ilişki yoktu. Tartışma ve Sonuç: Çalışmamızın sonuçları daha önce yapılan bazı çalışmalara benzer şekilde KKKA etiyopatogenezinde ve klinik seyrinde apopitozisin rol oynayabileceği düşüncesini desteklemektedir. Daha önce yapılan bazı çalışmalarda trombinin yüksek kosantrasyonlarda kaspaz 3'ü aktive ederek trombositlerde apopitozisi uyardığı, aynı zamanda trombositopeninin apopitosize bağlı olabileceği belirtilmiştir. Çalışmamızda Trombin ile Kaspaz 3 arasında pozitif bir korelasyon (p=001) bulunması bu hastalarda trombin tarafından apopitozisin uyarılabileceğini görüşünü desteklemektedir. Bu hastalardaki trombin ile apopitozis arasındaki temel patofizyolojik ilişkiyi aydınlatabilecek daha detaylı ve kapsamlı çalışmaların hastalığın etiyopatogenezinde ve tedavisinde önemli ölçüde katkı yapacağını düşünmekteyiz.Anahtar kelimeler: KKKA, Trombin, Apopitozis, Kaspaz 3 ve Kaspaz 7

Introduction and aim: Crimean-Congo hemorrhagic fever (CCHF), commonly seen in our country recently, is a serious disease that could be fatal. The disease is usually transmitted by the bite of ticks of the genus Hyalomma. Clinical symptoms of CCHF such as sudden fever, malaise, myalgia, nausea, vomiting are accepted as acute phase symptoms and bleeding is seen in severe cases. Constant Thrombocytopenia is one of the important laboratory findings. In addition, liver enzymes including AST, ALT, LDH, and CK are elevated and hemostasis tests (PT and APTT) are prolonged. The pathogenesis of CCHF is not fully understood. Increased profiles in some of apoptosis markers such as Caspase 3 and perforine in CCHF patients are reported in previous studies. Thrombin (which belongs serine protease family, has pro-coagulant and anti-coagulant functions, with short half-live) has been shown to induce apoptosis in many cells at high concentrations. In this present study, we aimed to investigate the correlation between apoptotic markers (Caspase 3 and 7) and thrombin levels in CCHF patients. Materials and methods: In present study, we used blood sera which were collected from CCHF diagnosed patients (n=44) and healthy adult volunteers with similar age and gender (n=44) as materials. CCHF disease was diagnosed by serological testing (ELISA, IgM) and confirmed by PCR in a reference laboratory (Refik Saydam Hygiene Institute). Serum levels of thrombin, caspase 7 and caspase 3 were measured by ELISA tests. Statistical analyzes of data were done by using SPSS® for windows (version 11.5).Results: Compared to the healthy controls, levels of thrombin (p <0.001), Caspase 3 (p <0.001) and caspase 7 (p = 0.003) were significantly higher in CCHF patient' serum. There was a positive correlation between thrombin and caspase 3 (p=001), but not for caspase 7. Moreover, the correlation between caspase 3 and caspase 7 is not significant. Discussion and Conclusion: Consistent with previous studies, the results of our study clearly supported the idea that apoptosis may play a role in etiopathogenesis and the clinical course in CCHF. Previous reports also indicated that high concentration of thrombin may induce apoptosis in thrombocytes by activating caspase 3 and thrombocytopenia could be associated with apoptosis. In our study, a positive correlation between thrombin and caspase 3 also supported previous findings. Detailed and comprehensive further studies aiming to solve the basic pathophysiologic relationship between thrombin and apoptosis could make a significant contribution to the etiopathogenesis and treatment of CCHF. Key words: Crimean-Congo hemorrhagic fever, Apoptosis, Thrombin, Caspase 3 and Caspase 7