Depreme bağlı travmatik stres ve depresyon belirtilerinin göç ve sosyal destek kaybı ile ilişkisine yönelik çok faktörlü bir inceleme

Abstract

Bu çalışmada Van depremlerini yaşayan yetişkinlerin depreme bağlı travmatik stres ve depresyon belirtilerinin göç ve sosyal destek kaybı ile ilişkisi demografik ve kişisel öykü özellikleri, depreme bağlı travmatik deneyimler, deprem sırasındaki ve güncel olan tehdit algısı gibi öznel değerlendirmelerin etkileri kontrol edilerek incelenmiştir. Örneklemi (N=541) Van?dan İstanbul?a göç eden 182 depremzede, göç ettikten bir süre sonra Van?a dönen 155 depremzede ve Van?dan ayrılmamış 204 depremzede oluşturmuştur. Veriler ?Depremzedeler için Travmatik Stres Tarama Ölçeği-Yenilenmiş,? ?Depresyon Değerlendirme Ölçeği? ve ?Korku ve Kaçınma Ölçeği? ile 18-65 yaş arası, deprem sarsıntılarını hissetmiş, Türkçe bilen ve soruları anlamaya engel mental ve fiziksel rahatsızlığı bulunmayan gönüllü katılımcılar üzerinde toplanmıştır. Olası TSSB %21.6 ve olası depresyon oranı %17.4 bulunmuştur. Göç grupları arasında TSSB ve depresyon oranları açısından fark bulunmamıştır. Depresyonun TSSB?ye ikincil olarak geliştiği görülmüştür. TSSB?yi yordayan faktörler olabilecek bir depreme yönelik beklenti kaygısı ve korkusu, ruhsal hastalık öyküsü, yaşam üzerinde azalmış kontrol duygusu, kadın cinsiyet, deprem sırasında duyulan korku, yakınlardan can kaybı, ve göç etmemiş olmak iken, depresyonu cinsiyet dışında TSSB?yi yordayan faktörlere ek olarak bekar olmak, duygusal destekle ile ilgili tatminsizlik, merkez üssüne uzaklık yordamıştır. Bu bulgular göçe bağlı destek kaybının ve bununla ilgili tatminsizliğin TSSB için risk oluşturmadığını ancak depresyonla anlamlı bir ilişkisi olduğunu göstermiştir. Deprem travmasına bağlı gelişen ruh sağlığı sorunları için kişilerin güncel bir deprem tehditi karşısında duydukları korku, hayat üzerinde çaresizlik hissi ve deprem sırasında duyulan korku gibi öznel tehdit algısının riski arttırdığını doğrulamıştır.Anahtar Kelimeler: TSSB, Göç, Sosyal destek, Deprem, Travma sırasında korku

This study investigated the relationship between relocation and traumatic stress and depressive symptoms while controlling for the effects of demographic and personal history characteristics, trauma exposure variables, and trauma appraisal characteristics. Sample (n=541) consisted of 182 survivors who relocated from Van to Istanbul, 155 survivors who returned to Van after some period in Istanbul, and 204 survivors who remained in Van. Inclusion criteria were age between 18-65, having experienced earthquake tremors, speaking Turkish and absence of mental or physical disability that would pose obstacle to interviews. Survivors were administered ?Screening Instrument for Traumatic Stress in Earthquake Survivors-Revised,? ?Depression Rating Scale? and ?Fear and Avoidance Questionnaire.? The estimated prevalence rates of PTSD and depression were 21.6% and 17.4%, respectively. Depression developed secondary to PTSD. The predictors of PTSD were anticipatory fear of earthquakes, past psychiatric illness, decreased sense of control over life, female gender, fear during earthquake, loss of close ones and not-having-been-relocated. Depression was predicted by the same set of predictors, except for female gender, single marital status, dissatisfaction with emotional support and proximity to epicenter. These findings showed that social support or its appraisal is not significantly related to PTSD but it has a weak association with depression. The risk for earthquake-related mental health problems is strongly increased with increased sense of threat in the face of future potential earthquakes, sense of helplessness over life and peri-trauma fear.Keywords: PTSD, Relocation, Social support, Earthquake, Peri-trauma fear