Eroin bağımlılığının aşağıdan yukarıya ve yukarıdan aşağıya işleme süreçleri üzerindeki etkisi

Abstract

Literatürde eroin bağımlılığının çeşitli bilişsel fonksiyonlarda bozulmaya yol açtığını ortaya koyan çeşitli çalışmalar mevcuttur. Eroin bağımlılarda tespit edilen dikkat, hafıza, organizasyon, dil, ya da yürütücü işlev sorunlarının altında yatan neden bilgi işleme süreçlerindeki yavaşlama olabilir. Buradan yola çıkarak bu çalışmada, eroin bağımlılığının yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya bilgi işleme süreçleri üzerindeki etkisinin, sunulan görsel uyarıcıların izlenme açıları değişimlenerek, incelenmesi amaçlanmıştır.Çalışmaya bağımlılık kliniğinde yatarak tedavi gören 47 hasta ile yaş, cinsiyet ve eğitim düzeyi açısından eşleştirilmiş madde kullanım öyküsüne sahip olmayan 36 sağlıklı 18-35 yaş arası katılımcı alınmıştır. Deney sırasında, katılımcılara çalışmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan bir nesne tanıma paradigması sunulmuştur. Buna göre katılımcılardan duydukları nesne ismi ile ekranda beliren nesne görüntüsünün birbiriyle uyumlu olup olmadığını ?doğru? ya da ?yanlış? tuşlarını kullanarak belirtmeleri istenmiştir. Kanonik ve kanonik olmayan ve uyumlu/uyumsuz uyarıcıların sunum sıraları Latin karesi tekniği kullanılarak dengelenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin değerlendirmesinde ve çözümlenmesinde frekans analizi, gruplar arası karşılaştırmalarda t-testi, ki-kare ve Mann Whitney U-testi, grup içi karşılaştırmalarında Wilcoxon işaretli sıralar testi uygulanmıştır.Çalışma sonucunda elde edilen bulgular, eroin bağımlılarının yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya işleme süreçlerinde tepki süresi bakımdan kontrol grubundan anlamlı ölçüde farklılaştığını göstermiştir. Bununla birlikte hata oranı açısından deney grubu ile kontrol grubu arasında bir farklılaşma gözlenmemiştir. Sonuç olarak bu çalışma, çeşitli araştırmalarla da ortaya konan eroin bağımlılarındaki bilişsel ve nöropsikolojik bozulmaların altında yatan bir nedenin de yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya işleme süreçlerindeki yavaşlama olabileceğini akla getirmekte ve literatüre bu yönde katkı sağlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Eroin bağımlılığı, bilgi işleme, yukarıdan aşağıya işleme, aşağıdan yukarıya işleme, kanonik ve kanonik olmayan bakış açısı

In literature, there are several studies demonstrating that heroin dependence causes deterioration on cognitive functions. The reason underlying attention, memory, organization, langue or executive function problems determined in heroin dependence may be slowness of information processing. From this point, in this study, it has been purposed to examine effect of heroin dependence bottom-up and top-down processing by varying monitoring aspects of visual stimulant presented. In this study, 36 healthy participants are between the age of 18-35 that are matched with 47 in-patients of clinic of addiction in terms of age, sexuality and education level were included. During the experiment, an object recognition paradigm prepared in the direction of purposes of the study, was offered to participants. According to this, participants were asked to indicate whether the name of what they heard and the object on the screen are in accord with or not by using the buttons of `True` or `False`. In evaluation and analysis of data obtained from study result; frequency analysis, t-test in intergroup comparisons, ki-square and Mann Whitney U-test, Wilcoxon marked lines test in in-group comparisons, were applied.Findings obtained at the end of the study, indicated that heroin dependents become different significantly in terms of response times in bottom-up and top-down processing. However, a differentiation was not observed between experiment group and control group, in terms of error rate.Consequently, this study suggests that a reason underlying cognitive and neuropsychological deteriorations of heroin addictions determining by several studies may be slowness bottom-up and top-down processing and also makes a contribution to literature in this direction.Key Words: Heroin addiction, information processing, top-down processing, bottom-up processing, canonical and non-canonical vantage