Bilgesu Erenus`un biyografik ve belgesel oyunlarında toplumsal ve siyasal ideolojinin eleştirisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Bilgesu Erenus'un otobiyografik ve belgesel oyunlarında, toplumsal ve siyasal ideolojinin eleştirisini nasıl yaptığına bakmaktır. Aynı zamanda bu çalışmada, yazarın yazma biçimini, okurla kurduğu ilişkiyi, konuları ele alış ve tartışma yöntemi açığa çıkarılacaktır. Oyunlar üç bölümde incelenmiştir. Birinci Bölümde, Halide Edip Adıvar, Virginia Woolf ve Lillian Hellman'ın oyunlaştırılan otobiyografilerinde; kadın kimliği, aydın kimliği ve yaşadıkları dönemin toplumsal ve siyasal yapısı ile çatışmaları açığa çıkarılmıştır. Ataerkil yapılara karşı mücadele eden bu kadınların görünür olma çabaları ve Bilgesu Erenus'un bu kadınları bugüne taşımasının önemi üzerinde durulmuştur. İkinci Bölümde, 1908'de ilan edilen Meşrutiyetten bugüne uzanan tarihsel bir süreç içerisinde, Tevfik Fikret'in aydın kimliği ve aydın olma sorumluluğu tartışılmıştır. Üçüncü Bölümde ise, 1938 Dersim olayları ve 2000 yılında Türkiye cezaevlerinde yapılan operasyonları konu alan belgesel oyunlar ele alınmıştır. Bu oyunlar tarihle hesaplaşması, geçmişin yeniden tartışılması ve egemen ideolojilerin eleştirisi çerçevesinde ayrıntılandırılmış ve Erenus'un olayları tartıştırmasındaki yazar tavrının önemi açığa çıkarılmıştır. Yapılan incelemelerde, yorum bilim, alımlama ve feminist yapı söküm stratejileri kullanılmış olup Erenus'un; adalet, hukuk, şiddet ve din gibi kavramlara bakışı değerlendirilmiştir.Anahtar sözcükler; Bilgesu Erenus, Halide Edip Adıvar, Virginia Woolf, LillianHellman, Tevfik Fikret, Dersim 38, 19 Aralık Cezaevi Operasyonları, Aydın Kimliği, Toplumsal Cinsiyet, Otobiyografi, Belgesel

The aim of this study is to look at how in her autobiographical and documentary plays, Bilgesu Erenus expresses her criticism of the social and political ideology. Also, this study examines the writer's way of communicating with the reader, her writing style and the way of handling and discussing the issues. Plays were studied in three parts. At the first part, in the plays concerning Halide Edip Adıvar's, Virginia Woolf's and Lillian Hellman's autobiographies, female identity, intellectual identity and these women' struggle with the social and political structure of their time were exposed. The efforts made by these women who struggled against the patriarchal structure to become visible and the importance of Bilgesu Erenus' bringing these women to today were also emphasized. In the second part, from the Second Constitutional Era declared in 1908 till today, Tevfik Fikret's intellectual identity and his intellectual commitment were discussed. In the third part, the documentary plays dealing with the 1938 Dersim incidents and the operations at the Turkish prisons in 2000 were analyzed. These plays were detailed in terms of questioning the history, reassessing the past, criticizing the dominant ideologies and the importance of Erenus's attitude as a writer in discussing these incidents were shown. In this study, Hermeneutics, reception and the feminist deconstruction strategies were applied and Erenus's view on the concepts like justice, law, violence and religion were evaluated.Key words; Bilgesu Erenus, Halide Edip Adıvar, Virginia Woolf, LillianHellman, Tevfik Fikret, Dersim 38, 19 December prison operations, Intellectual Identity, Gender , Autobiography, Documentary