Silahlı Kuvvetlerde uygulanan liderlik tarzları ile lider-üye etkileşim kalitesinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkilerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı; silahlı kuvvetlerde uygulanan liderlik tarzları ile lider-üye etkileşim (LÜE) kalitesinin örgütsel vatandaşlık davranışına (ÖVD) etkilerinin incelenmesidir. Ayrıca liderlik tarzları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki lider üye etkileşiminin aracılık rolü ile birbirlerine olan etkilerini araştırmaktır. Çalışmada liderlik tarzlarından paternalistik, dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik tarzları ele alınmıştır. Araştırmanın örneklemini 538 silahlı kuvvetler personeli oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, IBM SPSS - 22 Paket Programı ve LISREL 8.80 paket programı ile analiz edilmiştir. Çalışmada kullanılan ölçeklerin geçerliliğini tespit etmek amacıyla, keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır. Ölçeklerin geçerliliği maximum likelihood` hesaplama yöntemi ile oluşturulan kovaryans matrisi üzerinden LISREL 8.80 programı ile test edilmiştir. Ölçeklerin içsel tutarlılık katsayısı için Cronbach alfa güvenilirlik katsayısı tercih edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre silahlı kuvvetler personelinin ÖVD sergileme tutum puanının yüksek olduğu ve liderlik tarzları içerisinde ÖVD ile paternalistik liderlik tarzının en yüksek ilişkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hiyerarşik regresyon analizi sonucunda komutanların liderlik tarzlarının ÖVD ve LÜE üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisi olduğunu, ayrıca lider-üye etkileşiminin, astların örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. LÜE aracılık rolüne ilişkin yapılan analizler neticesinde paternalistik liderlik ve dönüşümsel liderlik tarzları ile ÖVD arasında LÜE'nin aracılık etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu, diğer taraftan etkileşimsel liderlik tarzı ile ÖVD arasında ise LÜE'nin kısmi aracılık etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulguları elde edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel Vatandaşlık Davranışı (ÖVD), Liderlik Tarzları,Etkileşimsel Liderlik, Dönüşümsel Liderlik, Lider Üye Etkileşimi (LÜE).

The purpose of this research is to examine the impact of leadership styles applied in the Armed Forces and the quality of leader-member exchange(LMX) on subordinates' organizational citizenship behavior(OCB). It also aims to investigate the mediating role of the leader-member exchange between the leadership style perception and the organizational citizenship behavior and the interaction between them. In the research, paternalistic leadership style, transformational and transactional leadership styles are discussed. The research population consists of 538 the Armed Forces active duty personnel. The research data has been analyzed using IBM SPSS-22 and LISREL 8.80. Exploratory and confirmatory factor analysis have been performed in order to determine the validity of the scales used in the research. The validity of the scales has been tested by use of the covariance matrix generated by maximum likelihood estimation method of LISREL 8.80. Cronbach's alpha reliability coefficient has been preferred for internal consistency coefficient of the scales. Research findings have demonstrated that the Armed Forces personnel has high levels of OCB display, and paternalistic leadership style has the most significant correlation with OCB among all leadership styles. The hierarchical regression analysis revealed that commanders' leadership styles have significant and positive impact on OCB and LMX; in addition, LMX has a significant impact on the OCB of subordinates. Besides, the analysis of LMX's mediating role has resulted that it has statistically significant influence between the paternalistic leadership and transformational leadership style and OCB wheras LMX's partial mediating role is statistically significant between transactional leadership style and OCB.Keywords: Organizational Citizenship Behavior (OCB), Leadership Styles,Transactional Leadership, Transformational Leadership, Leader-Member Exchange(LMX)