Dârü`l-Elhân Külliyâtı`ndaki Rast Ailesine mensup 8 makamdan 32 eserin zaman ve oran açısından grafik metodu ile incelenmesi

Abstract

DÂRÜ'L- ELHÂN KÜLLİYÂTI'NDAKİ RAST AİLESİNE MENSUP 8 MAKAMDAN 32 ESERİN ZAMAN VE ORAN AÇISINDAN GRAFİK METODU İLE İNCELENMESİBu çalışmanın amacı; Rast ailesine mensup olan sekiz makamın (Rast, Rast Mâye, Rehâvî, Sazkâr, Pesendîde, Pencgâh, Büzürg, Sûzidilârâ) nazariyat kaynaklarında yer alan tarifleriyle bu makamlarda bestelenmiş büyük formdaki eserlerin analizleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya konması, icrâda ortaya çıkmış ihtilaflara bir açıklık getirilmesi ve bu makamların icrâsına katkı sunacak bir bilginin oluşturulmasıdır. Çalışma Dârü'l-Elhân Külliyâtı'nda yer alan 263 eser arasından seçilmiş Rast ailesine mensup 8 makamın notalarından yola çıkarak grafik, tablo, gözlemler ve bazı nazariyatçıların makam tarifleriyle eserlerin incelenmesinden (makam analizi, makamın zemin ve terennüm içerisinde seyir yapısının nasıl yerleştirildiği vs.) elde edilmiş karşılaştırmalar, tespitler ve yorumlardan oluşmaktadır. Dârü'l-Elhân Külliyâtı'ndaki Rast ailesine mensup 8 makamdan ve büyük formlardan (beste, ağır Semâî, yürük Semâî) oluşan 32 eser Prof. Mutlu Torun'un geliştirdiği grafik yöntemi ile sadece zemin ve terennüm bölümleri makam yapısını meydana getiren çeşniler, kalış perdeleri, karar özellikleri, seyir yapısının mısra ve terennümden oluşan bölümlere yerleşim şekilleri açısından incelenmiş ve zamanı temsil eden bir çizgi halinde grafikler üzerinde gösterilmiştir. Grafiklerden elde edilen verilerle tablolar oluşturulmuş, gözlem ve analiz yoluyla elde edilen veriler mevcut nazariyatçıların makam tarifleri ile karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak bazı nazariyatçıların ortaya koydukları makam tarifleriyle bizim eser analizlerinden elde ettiğimiz veriler arasında donanım, kararda kullanılan çeşniler, önemli kalış perdeleri, genişleme bölgeleri vs. açısından bazı önemli farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen veriler Türk mûsikîsinin nazariyat tarifleriyle bestelenen eserler arasında önemli farklılıkların olduğunu ortaya koymuştur. Ancak bu makam anlayışının dönemlere göre değişmiş olabileceğini de akla getirmektedir. Bu sebeple makam tariflerinin bütün dönemlerin makam tarifleri göz önünde bulundurularak öğretilmesinin ve bir icrâdan

NVESTIGATION OF 32 WORKS FROM 8 MAQAMS TO THE RAST FAMILY IN DARÜ'L-ELHÂN KULLIYAT BY GRAPHIC METHODThe aim of this study is to provide new insights, new perspectives and new methods on the Turkish Music makam analysis. For this purpose; it puts forwards the contributions of the `Graphic Method` developed by Prof. Mutlu Torun to musical work analyses. Method: The functional smallest units such as çeşni (character of a musical work), sequence, stopping pitch, ending pitch, half-ending point, half-ending çeşni, which constitute the whole of musical works, are shown on a line. In addition, it was tried to be put forward how the combination emerging with the togetherness of makam, style and lyrics is built in a musical work, how makam is used in practice, with which characteristics similar makams are formed and how they separate from each other and how makam is processed in time and ratio dimension. 4 musical works were obtained from the eight makams belonging to the Rast family and selected from Dârü'l-Elhân Collection and 32 (Rast, Rast Mâye, Rehâvî, Sazkâr, Pesendîde, Pençgâh, Büzürg, Sûzidilârâ) works in total were analyzed with the `Graphic Method`. The findings consist of the graphs, tables, observations in addition to the comparisons, detections and interpretations obtained from the analysis (makam analysis, how the progress structure of makam is places within ground and song etc.) of the works with the makam descriptions of certain theoreticians. As a result, similarities and differences were revealed in terms of basic elements such as characters used in the ending, important stopping pitches and extension regions based on the work analyses with the makam descriptions offered by certain theoreticians. The data obtained from the study showed that the Graphic Method has the characteristics that can provide a new perspective to the understanding of analysis. With this method, it seems possible to place makam of a work and its components on a line, to understand their relations and to see the smallest functional structures of the work as a whole. It was thought that the method gives a more analytical point of view to the analysis of work and it can play a facilitating role in the education of Turkish music theoryxixwith its conformity to the understanding of today's pedagogical formation. There is a need for researches which involve broader musical work analyses that more clearly demonstrate the functionality of the Graphic Method.Key Words: Darü'l-Elhân, Rast, Analysis, Graphic, Method