15-17.yy. arası İstanbul`da yapılmış hamamlarda işlev değişikliklerinin mimariye yansıması

Abstract

ÖZET?15-17.yy. arası İstanbul'da yapılmış hamamlarda işlev değişikliklerinin mimariye yansıması? isimli tez çalışmasında; İstanbul'da yeni işlev verilerek korunan 15-17.yy arası inşa edilmiş 11 hamamdaki mimari değişimler incelenmiştir. Bu yapılara yeni işlev verilmesiyle birlikte özgün mimarisinde zaman içinde değişen toplumsal gereksinimler nedeniyle yeniden düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerdeki mimari değişimler tez çalışmasında örneklerle araştırılmıştır.Tezin birinci bölümünde, korunması gerekli mimari kültür varlığı kavramı, değerlendirme kriterleri ve türleri, mimari kültür varlıklarına yeni işlev verilmesini gerektiren nedenler ve yapılara yeni işlev kazandırılmasıyla ilgili uluslararası ve ulusal yasal düzenlemeler araştırılarak anlatılmıştır.İkinci bölümde; hamam sözcüğünün kökeninden başlayarak hamamların geçmişten günümüze genel tarihçesi anlatılmıştır. 15-17.yy İstanbul hamamlarının sosyal yaşam içindeki rolü, Osmanlı hamam mimarisini oluşturan hamam mekan öğeleri, Roma hamam mimarisi ışığında karşılaştırmalı olarak anlatılmıştır. Osmanlı hamamlarının planlarındaki farklılıklar, genellikle sıcaklık mekanlarının biçimlenişine göre oluşmaktadır. İkinci bölümün sonunda Osmanlı hamam mimarisindeki plan tipleri anlatılmıştır.Üçüncü bölümde; 15-17. yy. İstanbul Hamamlarının genel özellikleri anlatılmıştır. 15-17.yy. da İstanbul' da inşa edilmiş 53 hamam M. Nermi Haskan tarafından hazırlanmış ?İstanbul Hamamları? adlı kitaptan ve ilgili makalelerden yararlanılarak incelenmiş ve 15-17.yy. Osmanlı Hamamlarının tipolojik gelişimi tablolarla anlatılmıştır..Dördüncü bölümde; üçüncü bölümde incelenen 52 adet hamamdan 11'i nin günümüzde çarşı, planetaryum, halı satış ve sergi mekanı, restoran-bar, mağaza olarak kullanıldığı ortaya konmuştur. Yapılardaki kültürel değişim sonucu yapıların özgün mimarilerinde yeni mimari düzenlemeler yapılmıştır. Bu bölümde günümüzde farklı işlevlerle kullanılan 11 hamamda işlev değişikliklerinin mimariye yansıması restorasyon öncesi ve restorasyon sonrası çekilmiş fotoğraflar ışığında anlatılmış, bu değişimlerin sosyo-kültürel çevre ile uyumu ve yapının özgün mimarisi ile örtüşmesi konusu irdelenmiştir.Amaç, yapılan değişimlerin gerek restorasyon ilkeleri, gerekse günümüz koşullarında yaşam dinamikleri ile şekillenen kültürel çevremizle ne ölçüde uyum içinde oluştuğunun belirlenmesidir.

SUMMARYArchitectural changes in 11 public baths, constructed between 15th-17th Century and protected by giving new function in Istanbul, are inspected in the thesis study named as ?Reflection of function changes in the public baths, constructed between 15th-17th Century in Istanbul into the Architecture?. By giving new function into such buildings, rearrangements are made due to variable social requirements in the course of time. Architectural changes in these arrangements are researched with examples in thesis study.Concept of architectural culture existence, which should be protected, assessment criterions and types, reasons, requiring giving new function into architectural culture existences and international and national legal arrangements related to giving new function to the buildings are researched and explained in the first chapter of the thesis.General short history of public baths from past to these days are explained by beginning from the source of ?hamam? word in the second chapter. Role of 15th -17th Century Istanbul public baths within social life, public bath place items, constituting Ottoman public bath architecture, are explained comparatively in the light of Roma public bath architecture. Differences in the plans of Ottoman public baths are composed generally according to shaping of hot places. Plan types in Ottoman public bath architecture are explained at the end of second chapter.General features of 15th-17th Century Istanbul public baths are explained in the third chapter. 53 public baths, constructed in Istanbul in 15th-17th Century are inspected by benefiting from book named as ?Istanbul Hamamları?, prepared by M. Nermi Haskan and relevant articles and typological development of 15th-17th Century Ottoman public baths are explained with tables.It is stated in fourth chapter that 11 of 52 pieces of public baths, which are inspected in third chapter, are used as bazaar, planetarium, carpet sale and display place, restaurant-pub, store in these days. New architectural arrangements are made in the authentic architectures of buildings as a result of cultural change in the buildings. Reflection of function changes in 11 public baths, which are used for different functions in these days, into the architecture are explained in this chapter in the light of photographs, which are taken before and after restoration, harmony of such changes with socio-cultural environment and adaptation with building?s authentic architecture are elaborated.It is aimed to determine how performed changes are composed in harmony with restoration principles and also our cultural environment, shaped with life dynamics in the current conditions.