Servet Somuncuoğlu (hayatı, sanatı, eserleri)

Abstract

Türk dünyasına dair çalışmalarıyla tanınan TRT prodüktörü, fotoğraf sanatçısı, senarist, araştırmacı, yazar, şair ve belgesel yönetmeni Servet Somuncuoğlu, ardında pek çok kıymetli eser bırakmıştır. Uzun yıllar görev yaptığı TRT İstanbul Radyosu'nda çok sayıda nitelikli kültür programı hazırlamıştır. Daha sonra TRT İstanbul Televizyonu'nda Türk kültürüne dair belgeseller çekmiştir.`Sibirya'dan Anadolu'ya Taştaki Türkler`, `Saymalıtaş-Gökyüzü Atları` ve `Damgaların Göçü-Kurgan` adlı üç kitap, taşa tarih yazan Türkleri araştırdığı eserleridir. Yönetmenliğini ve metin yazarlığını yaptığı `Karlı Dağlardaki Sır`ve Damgaların Göçü` belgeselleri TRT'de yayınlandığında büyük bir ilgi görmüştür. Bizzat kendisinin orijinal keşfi olan Ankara Güdül Türk Kaya Resimleri Sahası'nı konu alan Damgaların Göçü; Türkistan coğrafyasındaki kültür varlıklarıyla Anadolu'daki kaya resimlerinin benzerliklerini apaçık gözler önüne serer.Orhun Anıtları poster setini hazırlayarak Orhun Abidelerinin keşfedildiği günden bu yana çekilen en temiz ve okunaklı nüshalarını ortaya koymuştur. Sağlığında kaleme aldığı şiirlerinden oluşan `Göç Yorgunu` adlı şiir kitabı, vefatından sonra eşi Nevin Somuncuoğlu ve oğlu Sencer Burak Somuncuoğlu tarafından düzenlenip N. Ender İmamoğlu tarafından hazırlanan kırk dört şiirden oluşur. Hikâye ve denemelerinin kitaplaşması için çalışmalar sürdürülmektedir.`Adanmış Bir Ömür: Çetin Berkmen'in Anıları` ile `Kâinat'ın Gözleri` adlı kitapları anı-biyografi-mülakat türlerinin sentezlenmesiyle oluşan özgün eserlerdir.1740–1962 yılları arasında Türkiye`de yaşayan ve 1962`de Rusya'ya göç eden Manyas ve Akşehir Kazakları ile Kars Malakanları'nın göç hikâyesini anlattığı`Don Kazakları`inceleme-araştırma türünde bir eserdir. Askerlik anılarından hareketle, asker arkadaşı Muzaffer Sarısülük'ten esinlenerek kaleme aldığı `Gallemit` biyografik roman türünün örneklerindendir. Muzaffer Sarısülük adı yakın geçmişte yaşanan sosyal hadiselerde trajik bir vakayla tekrar gündeme gelmiştir.Çektiği fotoğraflarla, yaptığı belgesellerde Türklerin yazılmamış tarihini gün yüzüne çıkarmayı amaçlayan Somuncuoğlu, Altay Dağları'ndan Kanada'ya uzanan çok geniş coğrafyada yaptığı çalışmalarla sadece Türk tarihi açısından değil, insanlık tarihi açısından da çok önemli belgeler bırakmıştır. Vefatından sonra ailesi, dostları ve çalışma arkadaşlarının hakkında yazdığı yazılardan oluşan `Taşların Hakanı` adıyla Servet Somuncuoğlu Armağan Kitabı yayınlanmıştır. Kitapta Alev Alatlı, Dursun Yıldırım, Ahmet Taşağıl, Mustafa Aksoy, Nakış Karamağaralı, Dursun Şahin, Ozan Arif Şirin, M.Metin Kaplan, Rasim Ekşi, Yağmur Tunalı, Ahmet Haldun Terzioğlu, Kadir Koçdemir, Onur Yılmaz gibi çok sayıda akademisyen, fikir adamı ve gönül dostu yazarların yazılarına yer verilmiştir.`Servet Somuncuoğlu Hayatı, Sanatı, Eserleri` adlı bu çalışma giriş bölümünden sonra üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; edebiyatımızda sadece bir alanla uğraşmayıp farklı alanlarda eser vermiş sanatçılarımızdan örnekler sunulduktan sonra Servet Somuncuoğlu'nun da ilgilendiği alanlardan kısaca söz edilerek çok yönlü sanatçılarımızdan biri olduğu vurgulanmıştır. `Servet Somuncuoğlu'nun Hayatı ve Çalışmaları` genel başlığını taşıyan birinci bölüm, yakın çevresiyle yapılan mülakatlar çerçevesinde ele alınarak; çocukluğu, ilkokul yılları, ortaokul ve lise yılları, üniversite yılları, öğretmenlik yılları, TRT'deki ilk yılları, evliliği, askerlik dönemi, çevresiyle ilişkileri, vefatı, prodüktörlüğü, araştırma-inceleme gezileri, fotoğraf sanatçılığı, belgeselciliği ve aldığı ödüller alt başlıkları altında düzenlenmiştir. `Servet Somuncuoğlu'nun Eserlerinin Genel Olarak Değerlendirilmesi` genel başlığını taşıyan ikinci bölümde eserleri genel olarak ele alınmıştır. `Gallemit Romanının Tahlili` genel başlığını taşıyan üçüncü bölümde; Gallemit isimli biyografik roman türündeki eser, biçim ve içerik açısından incelenmiştir.`Ekler` genel başlığını taşıyan kısım ise ardından söylenenler, belgeler ve kendi fotoğraflarından seçkiler alt başlıkları ile hem onun daha iyi anlaşılmasının sağlanması hem de çalışmaya Servet Somuncuoğlu'nun tarzına uygun ölçüde görsel bir zenginlik katılması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Servet Somuncuoğlu, fotoğraf sanatçısı, belgeselci, prodüktör, yazar, şair.

Servet Somuncuoğlu, a producer in TRT (Turkish Radio Television), photographer, screenwriter, researcher, writer, poet and documentary director who has been known for his work in the Turkish world, has left behind many valuable works. For many years, he has prepared a number of qualified cultural programs on TRT Istanbul Radio Station. Later on, he documented Turkish culture on TRT Istanbul Television Channel. `From Siberia to Anatolia: The Turks on the Rock, The Migration of Tamga/Stamps: Kurgan and Saymalitas Sky Horses` are among his works where he searches the Turks who wrote history to the stone. After his works `The Secret of the Snowy Mountain` and `The Migration of the Stamps` where he was both the director and scripter were broadcasted on TRT, he drew great attention. The Migration of the Stamps, which is about Ankara Güdül Turkish Cave Paintings Field which is originally a discovery by Somuncuoğlu himself, clearly unfolds the similarities of the rock paintings in Anatolia with the cultural assets in Turkestan geography. By preparing Orhun Monuments Poster Set, he revealed the cleanest and the most legible copies that have been made since the day when Orhun inscriptions were discovered.`Tired of Migration` a poetry book he wrote in his health which consists of forty four poems was edited by his wife Nevin Somuncuğlu and his son Sencer Burak Somuncuoğlu, made ready to be published by N. Ender İmamoğlu after his death. Studies are still being carried out to collect his essays and stories into a book.His books `A Dedicated Life: The Memoirs of Çetin Berkmen` and `The Eyes of the Universe` are unique works created by the synthesis of memoir-biography-interview types.`Don Cossacks` is a review essay type of research where he tells the migration story of Manyas-Akşehir Cossacks and Malakans of Kars who lived in Turkey between the years 1740-1962 and immigrated to Russia in 1962. Moving from the memories of his military service, he was inspired by his military friend Muzaffer Sarısülük and wrote `Gallemit` which is an example of a biographical novel. The name of Muzaffer Sarısülük has recently become a main topic of conversation in social fact events because of a tragic event.Somuncuoğlu, who aimed to unearth the unwritten history of the Turks with the photographs he took and the documentaries he shot, left very important documents not only in terms of Turkish history, but also in terms of human history, with his studies made in a very wide geography extending from Altay Mountains to Canada. After his death, Servet Somuncuoğlu Gift Book was published with the name of `Khan of the Stones` composed of the writings written by his family, friends and colleagues. Articsle by many scholars, intellectual and friend of heart authors a such as Alev Alatlı, Dursun Yıldırım, Ahmet Taşağıl, Mustafa Aksoy, Nakış Karamağaralı, Dursun Şahin, Ozan Arif Şirin, M. Metin Kaplan, Rasim Ekşi, Yağmur Tunalı, Ahmet Haldun Terzioğlu, Kadir Koçdemir, Onur Yılmazwere included in the book. This work named `Servet Somuncuoğlu, His Life, Art and Works` consists of three main sections following the introductory section.In the introduction section; after presenting the samples from our artists who did not deal with just one field in our literature and gave works in many different fields, mentioning his interests briefly, it is emphasized that Servet Somuncuoğlu was one of our multi-faceted artists.The first chapter, which is titled as `Servet Somuncuoğlu's Life and Studies`, has been discussed within the context of interviews with his immediate surroundings covering the subtitles as his childhood, primary school years, junior high and high school years, university years, teaching years, first years in TRT, army years, relations with his entourage and his death, being a producer and research trips, photographic arts, documentarism and awards he took.In the second chapter, titled `General Evaluation of Servet Somuncuoğlu's Works`, his works are generally discussed.In the third chapter, which is titled `The Analysis of the Gallemit Novel` the biographical novel work which is named Gallemit is studied in terms of form and content.Last portion, which has the general title of `Annexes`, it is aimed to both achieve a better understanding of him and to participate in the visual richness appropriate to Servet Somuncuoğlu's style with sub-titles as documents and his own photographs.Key Words: Servet Somuncuoğlu, photographer, documentarian, producer,