Cengiz Aytmatov`un eserlerinde evrensel semboller

Abstract

Cengiz Aytmatov, çocukluğunda yaşamış olduğu duygu dolu yılları ve insanların bilincinde bitmeyen olayları eserlerinde çok canlı bir şekilde işler. Bu sebeple yazar, eserlerinde insana ve insanın varoluşsal mücadelesine yer vermektedir. Metinlerinde insanların bilinçaltlarında yer edinmiş olay ya da olguların evrensel boyutlarını zengin anlatım olanaklarıyla karşımıza çıkarır. Cengiz Aytmatov‟un Türk ve Batı dünyasında yaşayan önemli bir romancı olmasındaki en büyük etken, evrenselliğe ulaşabilmesidir. Neredeyse bütün eserlerinde halkının milli değerlerini yoğun bir şekilde konu edinmesine rağmen; yazar, saf kimliksel bir değer anlayışı oluşturmamıştır. İnsan ve insan yaşamının, tüm toplumlarda kabul görülen ortak değerlerini kendi milli değerleriyle aynı çizgide tutmuştur. Bu ortak değerler çeşitli şekillerle ve yöntemlerle metinlerinde bir aracı olarak işlev görmektedir. Aytmatov‟un evrensel bir dil yaratmada aracı olarak çok sayıda ve anlamda sembol kullandığını görebilmekteyiz. Evrensel bir iletişim dili görevi gören semboller metinlerde toplumların ortak duygu ve düşünce değerlerine karşılık geldiği kavramları yansıtmada önemli bir rol oynamaktadır. Bunun yanında Aytmatov‟un eserlerindeki semboller işlevleri ve amaçları doğrultusunda evrensel bilgi ve hakikatlere karşılık gelecek şekillerde değer ve anlam kazanmaktadır. Öte taraftan bu sembollerin insanoğlunun düşünce dünyasında muazzam çeşitlilikte algıların oluşmasında, tarihi ve toplumsal değerlerin korunmasında ve yaşatılmasında büyük bir etkiye sahip olabildiklerini görebilmekteyiz. Aytmatov, çok sayıda sembolle ortak bir dil yaratıp, ilk başta kendi toplumunun değer unsurlarını ve anlayışını koruyarak, diğer toplumların değerlerinin korunmasında da büyük bir katkı sağlamıştır. Böylece, toplumların sürekli gelişmekte ve hızlı bir şeklide değişime uğradığı bu çağda Aytmatov, insanı ve insanın varoluşsal mücadelesinde hâlâ ortak bir iletişim dili olan sembolleri eserlerinde kullanarak evrensel olanı yakalayıp, sürdürmeye çalışır. Cengiz Aytmatov, doğal ve ruhsal dünyadaki birçok şeyin birliğini tanımlayan bu sembolleri, eserlerinde işlenen temalar ve kişiler şablonu çerçevesine bağlı bir şekilde evrene ve varlığımıza dair güçlü bir gönderme yaparak, metinlerin evrensel bir göstergeye dönüşmesini sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Cengiz Aytmatov, Evrensellik, Simge, Evrensel Simge, Kavram, Tema, Yapı.

In his works, Cengiz Aytmatov very vividly depicts years full of emotions in his childhood and endless events in the consciousness of people. For this reason, the author includes human beings and their existential struggle in his Works. n his texts, he presents the universal dimensions of events or phenomena that have taken place in people's lower consciousnesses with rich expression. The most important factor for Cengiz Aytmatov to be an important novelist in the Turkish and Western world is that he can attain universality. Although, in almost all of his works, he drew the national values of his people intensively, he did not create a pure identity. The common values of human beings and human life in all societies are kept in line with his national values. These common values serve as a mediator in his works with various shapes and methods. We can see that Aytmatov uses many symbols to create a universal language. The symbol, which acts as a universal communication language, plays an important role in reflecting the concepts that correspond to the common values of emotions and ideas in societies. In addition, the symbols in Aytmatov's works gain value and meaning to correspond to the universal knowledge and truths according to their functions and purposes. On the other hand, we can see that these symbols can have a great effect on the formation of a wide variety of perceptions in the people's world of thought and in the preservation and survival of historical and social values. By creating a common language with many symbols, Aytmatov has made a major contribution to the preservation of the values of other societies, while preserving the values and understanding of his society. Thus, in the age when societies are constantly evolving and rapidly changing, Aytmatov seeks to capture and sustain the universal, using symbols that are still a common language of communication in the existential struggle of human beings. Cengiz Aytmatov, using symbols that define the unity of many things in the natural and spiritual world, has made the texts become a universal indicator with a strong reference to our universe and existence within the framework of the themes and characters in his works. Key Words: Cengiz Aytmatov, Universality, Symbol, Universal Symbol, Conception, Theme, Structure.