Osmanlı Devleti`nin son döneminde Giresun uleması (1879-1909)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin en uzun yüzyılı olarak nitelendirilen XIX. yüzyılın ikinci çeyreğinde yapılan reformlardan biri de II. Abdülhamit döneminde kurulan Sicil-i Ahval Komisyonu olmuştur. Bu komisyon Osmanlı Devlet teşkilatında görev alan memurların, vazifeleri süresince hâl tercümelerine konu olan, özel hâller veya memuriyet görevleri süresince gelişim aşamalarını izlemek amacıyla resmî belgelerin kaydedildiği defterlerin tescil işlemini yürütmüştür. 1879 yılında Dâhiliye Nezareti'ne bağlı olarak kurulan Sicil-i Ahvâl Komisyonu'nun ve 1896'da bu komisyonun lağvedilmesiyle onun yerine teşkil edilen Me'mûrîn-i Mülkiye Komisyonu'nun faaliyetleri sonucu 1879-1909 döneminde düzenlenmiş olup bu dönemde devlet hizmetinde bulunan memurların sicil kayıtlarını içermektedir. Bu çalışmada son dönem Osmanlı Devleti'nde yaşayan Giresun doğumlu 48 ulemânın sicil kayıtlarına bakılarak doğum tarihleri ve aile bilgileri, eğitim durumları, memuriyet durumları, işledikleri suçlar ve aldıkları cezalar, aldıkları hizmet ödülleri, yazmış oldukları eserler ve bürokratik kariyerleri incelenmiştir. Çalışmamızda gerek İstanbul Müftülüğü Meşihat Dairesi Arşivi, gerekse Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi'nde bulunan Giresun ulemâsının dosyaları titizlikle incelenmiştir. Bu çalışmanın Giresun'un sosyal, kültürel tarihine ve bölge araştırmalarına önemli katkı sağlaması ümit edilmektedir.

One of the reforms made in the second quarter of the nineteenth century, which is considered as the longest century of the Ottoman Empire, was the Sicil-i Ahval Commission established during the reign of Abdülhamit II. This commission carried out the registration of the books in which the official documents were recorded in order to monitor the developmental stages of the civil servants taking part in the Ottoman State organization during their special situations or civil cervant duties which are subject to their curriculum vitae. It was regulated in the period of 1879-1909 as a result of the activities of Sicil-i Ahvâl Commission that was established as an affiliate of the Ministry of the Interior in the year 1879 and Me'mûrîn-i Mülkiyye Commission which was attained in place of it after it was dissolved in 1896 and it includes the registry records of the officers that are on duty of civil service. In this study, by looking into the records of 48 ulemas living in Giresun in the last period of the Ottoman Empire, their birth dates and family information, education status, civil status, crimes committed and penalties they received, service awards they received, works they have written and their bureaucratic careers were examined. In our study, both the Archive of Istanbul Muftiate Office of the Meşihat Office and the files of the Giresun ulemâs in the Presidency of the Ottoman Archives were scrutinized. It is anticipated that this study will make an important contribution to Giresun's social, cultural history and regional studies.