Türk Ceza Hukukunda akıl hastalarının yargılanması ile ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazında akıl hastalığı

Abstract

Adil yargılanma hakkı, birçok anayasa ve uluslararası sözleşmeler tarafından güvence altına alınmış temel insan haklarındandır. Ancak suç işlemiş akıl hastalarının yargılanması, bu hakkın kullanımında kendine özgü bazı sorunları beraberinde getirmektedir. Gerçekten bu kişilerin savunma hakkını ne ölçüde kullanabildikleri cevaplanması gereken bir soru olarak varlığını korumaktadır. Bu sebeple çalışmada, akıl hastalarının yargılanması konusuna odaklanılmıştır. Ancak ceza muhakemesinde akıl hastalarının durumunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak ve çalışmaya bir temel oluşturmak adına ilk olarak kusur, ceza hukukunda önem arz eden akıl hastalıkları ve akıl hastalığının ceza sorumluluğu üzerindeki etkisinin belirlenmesi zarureti doğmuştur. Tezin ikinci bölümünde, Türk ceza hukukunda akıl hastalarının yargılanması, gözlem altına alınma ve tutuklama gibi çeşitli ceza muhakemesi işlemleri üzerinden derinlemesine incelenmiştir. Bu kapsamda Amerika Birleşik Devletleri'nde akıl hastalarının yargılanmasına alternatif bir model olarak ortaya çıkan akıl sağlığı mahkemeleri ele alınmış ve bu modelin Türkiye'de uygulanabilirliği sorgulanmıştır. Tezin üçüncü bölümünde ise ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazında akıl hastalığı irdelenmiştir. Bu bağlamda güvenlik tedbirlerinin genel özelliklerine yer verildikten sonra 5237 sayılı TCK'nın 57. maddesinde düzenlenen akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirlerine incelenmiştir. Ayrıca cezanın infazı aşamasında akıl hastalığına tutulan hükümlülerin durumu, 5275 sayılı İnfaz Kanunu'nun 16. maddesi bağlamında ele alınmıştır. Son olarak akıl hastası hükümlülerin topluma yeniden kazandırılması konusu üzerinde durularak gerek uluslararası belgeler gerek Türk hukukundaki düzenlemelerden hareketle önerilerde bulunulmuştur.

The right to a fair trial is one of the basic human rights that is taken under guarantee by the constitution and international conventions. On the other hand, the trial of people with mental illness brings along some problems. For this reason, the study is focused on the trial of people with mental illness. However, the culpability, the mental illnesses which are important in the criminal law and the effects of the mental illness on criminal responsibility had to be examined at first. In the second part of the thesis, the trial of people with mental illness in Turkish criminal law have been evaluated through various trial procedural. In this regard, the mental health court, which has emerged in the USA initially as an alternative model for the trial of people with mental illness have been examined and the probability of adaptation of this model to Turkish court system has been discussed. In the third part of the thesis, mental illness has been examined in the enforcement of penalty and security measures. In this context, specific security measures to people with mental illness, which were regulated under Article 57 of Turkish Penal Code No. 5237, has been examined after outlining basic characteristics of security measures. In addition, the situation of the convicts who were subjected to mental illness during the enforcement of the penalty was discussed. In conclusion, suggestions have been provided regarding the resocialization of convicts with mental illness based on the regulations of international and Turkish law.