Proposition d`une methode de l`analyse de la valeur pour la gestion strategique du projet

Abstract

Özet Günümüzde artan rekabet, teknolojik alanlardaki gelişmeler ve sektörsel, ülkesel ve uluslararası alanlarda meydana gelen değişimler belirsizliklere neden olmaktadır. Şirketler, ister üretim ister hizmet sektöründe faaliyetlerini sürdürüyor olsunlar stratejik kararlarını alırlarken mevcut veya olması muhtemel belirsizlikleri de göz önünde bulundurmak ve onları en etkin biçimde yönetebilmek zorunda kalmışlardır. Makro bakış açısıyla her bir şirket, faydasım maksimize etmek amacı ile ortaya çıkmıştır. Fayda, kâr amaçlı bir şirket için finansal sonuçlarının şirket açısından değeri iken, kâr amaçlı olmayan sosyal bir şirket içinse toplumsal ve sosyal sonuçlarının sağladığı değer olacaktır. Faydanın maksimize edilebilmesi şirketin kendisini ne kadar yönetebildiği ve ne kadar etkin yönetebildiği ile direk bağlantılıdır. Bu anlamda şirketin varlığı ilk etapta stratejik yönetimi gerekli kılacaktır. Stratejik yönetim, bir şirketin mevcut durumunu ve gelecekte nerede olmak istediğini ortaya çıkarmayı hedeflerken belirlenen misyon, vizyon ve amaçlan doğrultusunda nasıl bir yol izlemesi gerektiğini gösterecek stratejilerinin belirlenmesini de sağlayacaktır. Yukarıda sözü geçen misyon, vizyon, amaçlar ve stratejilerin tümü şirketin stratejik bileşenleridir. Herhangi bir bileşende yapılan bir hata şirketin geri kalan tüm yaşam sürecinin yanlış yönlendirilmesine sebep olabileceğinden bu aşamada etkin bir kontrolün sağlanması gereklidir. Stratejik yönetim sürecinin şirket açısından önemi onun çok detaylı ve özenle irdelenmesi ve yönetilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu anlamda stratejik planlama süreci bir proje yönetim süreci olarak ele alınmalıdır. Stratejik planlama sürecine proje yönetim süreci yaklaşımının katılması ile kazanılan avantaj, mevcut rekabet ortamında pazar ihtiyaçlarına en kısa sürede cevap verilmesi gerekliliği de göz önünde bulundurulduğunda etkin kontrolü de içinde barındıran detaylı ve sistematik bir çalışma tarzının sunulması olacaktır.Başka bir bakış açısı ise, şirketin yürütmekte olduğu veya yürürlüğe alacağı her bir projenin de bir stratejik yönetim sürecini içeriyor olmasıdır ki şirketlerdeki büyümeler de ancak stratejilerini destekler nitelikte olan projelerinin başarılı sonuçlanması ile gerçekleşecektir. Projelerin başarılı olması şirketin istenen faydasını arttırır nitelikte olmasına bağlıdır. Proje girişi ile ilgili karar dahil olmak üzere proje yaşam süresi boyunca farklı noktalarda verilen tüm kararlar makro düzeyde şirketin vizyon, misyon ve amaçlarını etkileyeceğinden, aslında her bir proje şirketin ortaya koymuş olduğu stratejilerinin bir parçası olacak ve bu da proje yönetim sürecine stratejik yönetim yaklaşımım gerektirecektir. Çift taraflı bakış açısının bizi götürdüğü nokta stratejik yönetim süreci ile proje yönetim süreçlerinin birbiriyle bütünleşik olarak çalışması gerekliliğini ortaya koymuştur. İki yönetim biçiminin entegrasyonu her birinin bağımsız olarak var olan avantajlarının faydasını şirket açısından arttıracaktır. Değişimin kaçınılmaz olduğu günümüz koşullarında şirketlerin olası belirsizlikleri de en etkin biçimde yönetebiliyor olmaları gerekmektedir. Olası belirsizliklerin zamanında ve mümkünse daha önceden ortaya çıkartılması ve en iyi şekilde şirket açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. Çalışmada, sunulan stratejik proje yönetim modeline belirsizlik yönetim yaklaşımı uygulanarak geniş bir literatür araştırması sonucunda ortaya çıkarmış olduğumuz olası belirsizlik noktalan sıralanmıştır. Olası belirsizlik noktalarına önerilen stratejik proje yönetim modelinin herhangibir adımında rastlanabilinecektir. Elbette gelecekte daha farklı belirsizlik noktalan ortaya çıkacaktır. Çalışmadaki amaç proje ekiplerine ve yöneticilere belirsizliği en etkin biçimde yönelebilmelerini sağlamak amacıyla çalışmalannda ışık tutabilmektir. Stratejik proje yönetim süreci boyunca ortaya çıkabilecek olası belirsizliklerin ortaya konulması ile bu çalışmada önermiş olduğumuz yönetsel yaklaşım henüz tamamlanmış değildir. Yukanda da belirtmiş olduğumuz gibi amaç şirket açısından bir projenin en etkin kontrolle yönetilmesini sağlayarak şirketin temel hedefi olan faydasının maksimizasyonunu sağlamaktır. Önerilen yeni yönetsel süreç içersinde yapılan bir hata tüm yaşam eğrisinin yanlış yönlendirilmesine sebep olacaktır. Bu nedenle önerilen xii **^ lrtfecsaKöe»«TîBi `_ ``_yönetim modelinin etkin kontrolü sağlanmalıdır. Etkin kontrol ile yapılan çalışmadaki hata toleranslarının minimize edilmesi sağlanacaktır. Bu anlamda en etkin kontrol metodunun kullanılması gereklidir. Yapmış olduğumuz literatür çalışması neticesinde hem belirsizlik durumunda proje ekibinin ihtiyaçlarına cevap verebiliyor olması hem tekniğin uygulanabilmesi aşamasında girdi olarak kullanılan verilerin elde edilme kolaylığı hem de aralık değerleri ile çalıştığından olası hata toleransını belli bir aralık dahilinde tutarak minimize ediyor olması nedeniyle kontrol tekniği olarak fayda teorisinin kullanılması uygun görülmüştür. Çalışmada, fayda teorisi ile şirketin olası kritik noktalarda performans kriterlerinin çalışmaya getireceği faydası ölçülerek olası alternatifler arasında bir değerlendirme imkanı sunulmaktadır. Hesaplanan fayda değerleri, performans kriterlerinin projeye veya şirkete sağlayacağı faydayı yani çalışmaya katacağı değeri gösterecektir. Proje ekibinin belirleyeceği belli bir fayda değerinin altında kalan sonuçlara sahip olan kritik noktaların performanslarını iyileştirecek gerekli düzenlemeler yapılabileceği gibi, çoklu seçim şansı sunan bir alternatif portföyü var ise bu alternatifler arasında sıralama yöntemi ile bir seçim yapma şansı da böylece sunulmuş olacaktır. Performans kriterlerinin bazılarının sözsel karaktere veya eksik bilgiye sahip olması durumunda bu kriterleri doğal sayılarla ifade etmeye çalışmak hata yapma riskini arttıracaktır. Fayda teorisi ile performans ölçümünün öngörüldüğü tekniğe sözsel ve eksik bilgi içeren kriterler için bulanık kümeler yaklaşımının katılması ile çalışmamızın literatür kısmı tamamlanmaktadır. Sözsel ve eksik bilgiler içeren performans kriterlerinin doğal sayılar yerine aralık sayıları olan üçgen bulanık sayılarla ifade edilmesi kriterlerin doğasından gelen hata risklerini azaltacaktır. Sunmuş olduğumuz stratejik proje yönetiminde belirsizlik yönetimi yaklaşım sürecinde kritik olarak öngörülen noktalarda performans ölçümü yapılacak, performans ölçümü bulanık fayda teorisi ile performans değerlerinin hesaplanmasını sağlayacak, hesaplanan performans fayda değerlerinin değerlendirilmesi ile projenin kritik noktalardaki kontrolü sağlanmış olacaktır. xıııÇalışmada sunulmuş olan bulanık fayda teorisine dayanan kontrol tekniği şu adımlardan oluşmaktadır: Aşama 1: Problemin tanımlanması Adım 1.1: Çalışmanın amacının belirlenmesi Adım 1.2: Kâra ve maliyete bağlı performans kriterlerinin belirlenmesi Adım 1.3: Performans kriterlerinin var ise alt kriterlerinin belirlenmesi Adım 1.4: Performans alt kriterlerinin var ise indislerinin belirlenmesi Adım 1.5: Performans kriter, alt kriter ve indislerinin karakterinin belirlenmesi Adım 1.6: Çalışmanın olası alternatiflerinin belirlenmesi Aşama 2: Her alternatifin değerinin ölçülmesi Adım 2.1: Performans kriter, alt kriter ve indislerinin fayda fonksiyonunun belirlenmesi Adım 2.2: Performans kriter, alt kriter ve indislerinin önem ağırlıklarının belirlenmesi Adım 2.3: Her alternatifin değerinin hesaplanması Asama 3: Sonuçlar Adım 3.1: Her alternatifin hesaplanan değerinin değerlendirilmesi Adım 3.2: Bir alternatifin veya alternatif portföyünün seçilmesi Son olarak belirtmek isteriz ki bu çalışmada sunmuş olduğumuz bulanık fayda teorisini baz alan değer analizi yöntemi ile performans ölçüm tekniğini içinde barındıran stratejik proje yönetim modeli literatürde karşılaştığımız diğer modellere göre aşağıdaki avantajlara sahiptir: xıvS Üç farklı yönetim biçimini entegre etmiştir: Stratejik Yönetim Proje Yönetimi Belirsizlik Yönetimi.S Fayda teorisinin kullanılıyor olması proje ekiplerinin sıkça karşılaştıkları istatistik veri toplama zorluğunu ortadan kalkmıştır. ?S Bulanık küme teorisinin fayda teorisine entegre ediliyor olması sözsel kriterlerin ve eksik bilgilerin olduğu durumlarda ortaya çıkan hata tahmin limitlerini küçültmektedir. ?S Çalışmadaki kriterlerin kâra ve maliyete bağlı olmak üzere iki grupta incelenmesi ile hem pozitif hem de negatif sonuçlar doğuracak olası durumların şirkete katacağı değerin gözlemlenebilmesi sağlanmıştır..S Çalışmadaki kriterlerin karakterlerinin niteliksel ve niceliksel olmak üzere 2 farklı grupta incelenmiştir. Bu gruplama ile proje ekibinin hangi performans kriterlerinin bulanık sayılarla ifade edilmesi gerektiğine karar vermesi aşamasında zaman kazanması sağlamıştır. ?S Niteliksel karaktere sahip olan kriterler bulanık sayılarla ifade edilmektedir ve böylece kriterlerin doğasından gelen hata olasılığı minimize edilmiştir. Yukarıda sıralanmış olan avantajlar olası belirsizlik durumlarında şirketlerin kendilerini ve mikro düzeyde sahip oldukları projeleri etkin bir şekilde yönetebilmeleri aşamasında ortaya çıkan ihtiyaçlarını karşılayacaktır. XV

Resume Recemment, la croissance de la competitivite sur le marche, les developpements technologiques, les changements du secteur, les changements nationaux et les changements intemationaux portent les incertitudes du projet. Dans ce cas, une entreprise ne peut pas s'eloigner d' incertitudes et elle est obligee de prendre les decisions strategiques pour les cas d' incertitudes en les gerant efficacement. Dans une vue macro, l'objectif d'une entreprise est de maximiser son utilite. Pour une entreprise fondee â l'objectif relatif au benefice, la maximisation de l'utilite de 1' entreprise sera la maximisation de son benefice. A 1' autre cote, pour une entreprise fondee â l'objectif social, l'utilite de Fentreprise sera maximisee si les resultats sociaux sont maximises. Afin d'accomplir l'objectif de base de Fentreprise, il faut que Fentreprise se gere efficacement. Dans ce cas, Fexistence de Fentreprise oblige la gestion strategique. La gestion strategique s'occupe de la determination de Fetat actuel de Fentreprise et de Fetat volontaire a Favenir et elle donne la difference entre eux. En tenant compte de cette difference, Fentreprise va determiner ses strategies sous sa vision, sa mission et ses objectifs de base. Une erreur pendant la determination de ces elements strategiques va influencer toutes les decisions de Fentreprise. Ainsi, la necessite d' etudes detaillees avec un controle efficace de la gestion strategique est apparue. Dans ce cas, nous proposons d'integrer la gestion du projet dans le processus de la gestion strategique afin d' assurer un controle efficace et afin de repondre aux demandes du marche plûtot possible. L'avantage de la gestion du projet est de presenter une etude detaillee et systematique. A F autre cote, chaque projet exige les equipes du projet de prendre les decisions strategiques pendant le cycle du projet. La croissance de Fentreprise depend alors auxresultats en succes de projets et de la croissance de son utilite par les projets en succes. Les decisions prises durant le cycle du projet influençent alors les elements strategiques de l'entreprise. Finalement, la relation entre la gestion strategique et la gestion du projet est de deux sens. L'integration de ces deux gestions fait accroître l'utilite d'avantages de chacune pour l'entreprise. Pendant la gestion strategique du projet, les equipes du projet rencontrent les incertitudes qu'ils ne peuvent pas eviter. Pour que le projet ait du succes, il faut gerer les incertitudes efficacement et maximiser l'utilite de ces incertitudes. Dans cette recherche, nous avons donne les points d' incertitudes possibles apres avoir fait une etude de litterature. Les points d' incertitudes possibles peuvent etre rencontres pendant toutes les dtapes de la gestion strategique du projet. II se peut avoir les autres points d' incertitudes que nous avons presentes dans cette recherche a l'avenir. Le modele va finaliser apres avoir propose une technique afin de mesurer la valeur de l'utilite de criteres de performance pour l'entreprise. Comme nous avons dejâ exprique` ci-dessus l'objectif de base de l'entreprise est de maximiser l'utilite en controlant les pas du projet efficacement. Le controle efficace sert a minimiser les tolerances de l'erreur. Dans ce cas, il faut utiliser une technique qui donne les resultats qui vont minimiser la possibilite d' avoir une erreur. Selon l'etude litteraire, nous proposons d'utiliser la theorie de l'utilite. La theorie de l'utilite peut repondre aux demandes de l'equipe du projet aux cas d'incertitudes. A l'autre cote, nous proposons d'utiliser cette technique en raison de la facilite d'obtenir les donnees necessaires pendant 1' application de cette technique et en raison du pouvoir de minimiser les tolerances de l'erreur en utilisant les valeurs exprimees par Fintervalle. La theorie de l'utilite donne la chance de mesurer la valeur de l'utilite ainsi que nous pouvons evaluer les alternatives existantes. La valeur de l'utilite montre l'utilite attachee par les criteres de performance au projet et/ou a l'entreprise. Une limite inferieure de l'utilite determinee par l'equipe du projet et/ou par les experts sert â comparer les valeurs calculees de criteres de performance. Les criteres qui sont au-dessous de la limite inferieure sont a deVelopper. Done, il faut IXprendre les actions de la prevention et du developpement afin de maximiser la valeur de 1'utilite. A 1' autre cote, en comparant les valeurs calculees, nous pouvons choisir une ou plusieurs alternatives. L' existence de criteres de la nature linguistique et d' informations incompletes font apparaître la difficulte de les exprimer par les nombres entiers. Afin de minimiser la possibility d' avoir l'erreur relative a ces criteres, nous proposons utiliser la theorie de 1'utilite avec l'approche de la theorie floue. En travaillant par les nombres floues triangulaires nous minimisons l'erreur qui est apparue par la nature de criteres linguistiques. Finalement, la mesure de la performance de criteres critiques et de la nature d' incertitudes sera effectuee en utilisant la technique de la theorie de 1'utilite floue pendant le cycle du projet strategique. Ainsi, le controle efficace de la gestion strategique du projet sera etabli en evaluant les valeurs calculees.