1946 - 1950 arası siyasal hayatta ve basında köy enstitüleri: Vatan, Ulus ve Cumhuriyet gazetelerinde

Abstract

Bu çalışmada Köy Enstitüleri, 1946-1950 yılları arasındaki 5 hükümet programında, parti açıklamalarında ve basındaki 3 gazetede izlenmiştir. Bunlar CHP`nin son dört hükümeti olan Recep Peker, Hasan Saka (iki kez), Şemseddin Günaltay hükümetleri ile 1950'de iktidara gelen DP' nin I. Adnan Menderes hükümetleridir. Yazılı basında Vatan, Ulus ve Cumhuriyet Gazeteleri örnek olarak alınıp araştırılmıştır. Böylece, bu çalışmanın kapsamı, kuruluş tarihi, 17 Nisan 1940'dan 1946 da başlayan çok partili döneme kadar gelişme gösteren ve olumlu karşılanan, ancak bundan sonra değişikliğe uğratılarak eleştirilen Köy Enstitülerinin 1946-1950 arasındaki siyasal hayatla bağlantısı ile basındaki durumunun değerlendirilmesini içerir. Bu araştırmada yazılı kaynak ve belgelerin yanı sıra, o dönemde Köy Enstitüleri'nde öğrenci yada öğretmen olan sınırlı sayıda kişiyle yapılan sözlü görüşmeler de kullanılmıştır. Bu çalışmanın konusu iki bakımdan önemlidir. İlki, bugün bile üzerinde çalışmaların ve tartışmaların sürdüğü Köy Enstitüleri'ni kapsamasıdır. İkincisi ise Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk defa çok partili hayata geçişin tarihi olan 1946 seçimlerinden sonra, Köy Enstitüleri'nin hem siyasal hayatta hem de o dönemin önemli gazetelerinde, yazılı basında incelenmiş olmasıdır. Bu dönem 27 yıllık CHPVIII iktidarının son dönemi ve DP'nin ilk dönemidir. Sonuçta, aşağıda verilen temel varsayımlar çözümleme yöntemiyle sınanmıştır: Bunlar; 1) Köy Enstitülerine yazılı basın (ele alman Vatan, Ulus ve Cumhuriyet gazeteleri)yaptığı yayınlarla olumsuz etkide bulunmuştur. 2) CHP hükümeti enstitülere 1946-1950 dönemlerinde olumsuz etkide bulunmuş, 1 950 seçimiyle iktidara gelen DP hükümeti ise bu etkiyi pekiştirmiştir. 3) Köy Enstitüleri sisteminde `köy okullarının yapımında köylünün zorla çalıştırıldığı`, `enstitülerde komünist ve sol akımların faaliyetlerinin cereyan ettiği`, `köylü- şehirli ayırımı yapıldığı`, `Köy Enstitülü öğretmenlerle diğer okullardan mezun öğretmenler arasında çatışmalar olduğu`, `az bir ücretle hem öğretmenlik hemde ziraat, marangozluk vs... gibi işleri uygulamaya koyarak köylünün kalkınmasının sağlanamayacağı` yolundaki görüşler söz konusu gazetelerdeki haberlerde yer almıştır.

The village institutes were studied by tracing 5 government programs, statements of political parties, and three newspapers in between 1946-1950. These governments were the last four ones of Republican Party of which Recep Peker, Hasan Saka ( twice), and Şemseddin Günaltay were the prime ministers, and the first one of Democratic Party which came into power with the leadership of Adnan Menderes in 1950. The newspapers, Vatan, Ulus and Cumhuriyet were considered as samples of the press to be searched. So, the content of the thesis would cover the relationships between the village institutes and the political life, and the evaluation of their status via the press in the years of 1946 to 1950 when they were altered and criticized in spite of their initial affirmative progress wich was started after being founded on April 17, 1940 and continued up to 1946 when the political life with many parties was turned on. Throughout the course of this work, a limited number of interviews was made and evaluated with students/teachers of the mentioned period. The subject of this work may be considered important for two reasons. The first one is the Village Institutes theirselves because of the fact that they are still studied and discussed today. The second reason may be the evaluation of them in the press and the political life within a very important transition period started by the elections of 1946 when the first step of Republic of Türkiye into the political life of many parties was held. This period covers the last phases of the 27 years of dominance of Republican Party, and initial program of the government ofDemocratic Party. As a result, the basic hypotheses, given below were established, and then tested by analysing the consequences. These are; 1) The Village Institutes were effected by the publications in the press (Traced newspapers are Vatan, Ulus, and Cumhuriyet) 2) They were unfairly effected by Republican Party in this period (1946-1950). Then, the unfair effects were consolidated by the government of Democratic Party after the election of 1950. 3) The opinions like given below were frequently published in the newspapers; `villagers were unvolutarily forced to work for contructing the schools`, `leftist and communist trends were took place in the institutes`, `discriminations of villger and towsman were made`, `there were conflicts between teachers graduated from institutes and from the others`, `it was not sufficient to improve the villagers by both teaching and applying some jobs like agriculture, carpentry etc... with a very low salary`.