Zihinsel engelli ve normal çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek ve depresyon düzeylerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET ZİHİNSEL ENGELLİ VE NORMAL ÇOCUĞA SAHİP ANNELERİN ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEK VE DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Seçil Özkan Yüksek Lisans Tezi, özel Eğitim Bölümü Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Sevgi Küçüker Temmuz 2002, 103 sayfa Bu araştırmanın amacı, zihinsel engelli ve normal -çocuğa sahip annelerin algılanan sosyal destek ve depresyon düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek ve zihinsel engelli çocuk annelerinin algılanan sosyal destek ve depresyon düzeylerini yordamada katkısı olan değişkenleri belirlemektir. Araştırma grubunu, Konya İli'nde, resmi ilköğretim okullarının özel alt sınıfları ile özel bir özel eğitim kurumuna devam eden 7-14 yaşındaki zihinsel engelli çocukların anneleri (n=99) ile resmi ilköğretim okullarına devam eden aynı yaş grubundaki normal çocukların anneleri (n=97) oluşturmuştur. Araştırmada zihinsel engelli ve normal çocuğa sahip annelere ilişkin bilgileri elde etmek üzere, araştırmacı tarafından geliştirilen bir `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyi Krespi'nin (1993) geliştirdiği, Torun'un (1995) uyarladığı ve araştırmacı tarafından geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılan Sosyal Destek Ölçeği <SDÖ) ile değerlendirilmiştir. Annelerin depresyon düzeyleri ise Seek Depresyon Envanteri (BDE) ile belirlenmiştir. Araştırmada zihinsel engelli ve normal -çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek düzeylerinin farklılaşıp farklı laşmadtğı t-testi ile karşılaştırılmış ve iki grubun SDÖ- Bilgisel ve Maddi Destek, Duygusal81 Destek, ve Beraberlik Desteği alt boyutlarında ve toplam -sosyal destek algıları arasında anlamlı bir farklılık olduğu bulunmuştur. Zihinsel engelli çocuk annelerinin sosyal destek algılarını yordamada, çocuk yaşı, cinsiyeti, annenin eğitimi, gelir düzeyi ve çalışma durumunun anlamlı bir katkısı olup olmadığını belirlemek üzere, SDÛ-toplam puanlarına çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda, belirtilen değişkenlerden hiç birisinin, zihinsel engelli çocuk annelerinin toplam sosyal destek puanlarının anlamlı yordacıları olmadığı görülmüştür. Zihinsel engelli ve normal çocuğa sahip annelerin depresyon düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek üzere, iki grubun BDE puan ortalamaları t-testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları iki grubun depresyon düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir. Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin depresyon düzeylerini yordamada, çocuğa (yaş, cinsiyet) ve anneye (eğitim, gelir, çalışma durumu) ilişkin sosyo-demografık değişkenler ile annelerin SDÛ-bilgisel ve maddi destek, duygusal destek ve beraberlik desteği alt boyut puanlarının katkısını belirlemek üzere, aşamalı çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda, annelerin depresyon puanlarının yordanmasında sosyo- demografik değişkenlerin anlamlı bir katkısı bulunmazken, duygusal destek algısının, depresyon puanlarının tek yordayıcısı olduğu görülmüştür.

82 SUMMARY This study aims to find out whether there is a significant difference between the perceived social support and depression levels of mothers of mentally retarded children and the mothers of normal children as well as the variables that predict the perceived social support and depression levels of mothers of mentally retarded children. The research sample consists of mothers of mentally retarded children, aged 7 to 14, who attend to the special classes of state schools and private special education institutions in Konya, Turkey (n=99) and mothers of normal children attending at a regular elementary school (n=97). In the research, a `Personal Information Questionnaire` developed by the Researcher is used to get socio-demographic information regarding the mothers of mentally retarded and normal children. The perceived social support of mothers are evaluated by Social Support Inventory (SSI) developed by Krepsi (1993), adapted by Torun (1995) and tested for its validity and reliability by the researcher. Depression level is measured by the Beck Depression Inventory (8DI). The t-test is used to compare the perceived informational and instrumental support, emotional support, social companionship and total social support levels among the mothers of mentally retarded and normal children. A significant difference is found on all the above mentioned measures. Multiple Regression Analysis is carried out on the total scores of SSI to find out whether the child's age and gender, and the mother's education level, employment status and income level have significantly predicted perceived social support levels of mothers of mentally retarded children. As a result of analysis, none of these variables predicted the perceived social support scores of mothers.83 In order to find if there is a significant difference between the depression levels of mothers of mentally retarded and mothers of normal children, the average BDI scores of the two groups are compared by t-test. The analysis shows that there is a significant difference, between mean scores on BDI of both groups. Stepwise Multiple Regression Analysis is performed to find out the variables that predict the depression scores of mothers regarding both the child (age and gender) and the mother (education level, employment status and income level) as well as the contribution of mothers' SSI sub-dimensional scores of informational and instrumental support, emotional support and social companionship on the depression levels of mothers of mentally retarded children. As a result of analysis, it is found that socio-demographic variables do not significantly contribute to the prediction of mothers' depression levels whereas the perceived emotional support is the only predictor of maternal depression scores.