İlköğretim okulu yönetici performansının değerlendirilmesine ilişkin görüşler ve öneriler

Abstract

Ill ÖZET İLKÖĞRETİM OKUL YÖNETİCİLERİNİN PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER (ANKARA İLİ ÖRNEĞİ) Oğuz, Ebru Yüksek Lisans, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Programı Tez Danışmanı: Doç. Dr. İnayet Pehlivan Aydın Şubat 2002, Bu araştırmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı İlköğretim okulu yönetici performansının kimler tarafından değerlendirileceği, performans değerlendirmesinin hangi sıklıkla yapılacağı, performans değerlendirme ölçütlerinin neler olması gerektiği, performansı düşüren etkenlerin neler olduğu, değerlendirmede dikkate alınması gereken yaklaşımlar ve performans değerlendirme sonuçlarının kullanılacağı yerlere ilişkin ilköğretim okul yöneticisi, sınıf öğretmeni ve ilköğretim müfettişlerinin görüşlerini ve bu grupların görüşleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Ankara ili yedi merkez ilçesinde (Altındağ, Çankaya, Mamak, Yenimahalle, Keçiören, Sincan ve Etimesgut) 42 okulda görev yapan 112 yönetici, 102 öğretmen ve Ankara bölgesinde çalışan 80 ilköğretim müfettişi araştırma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan grubun ortalamaları arasındaki farkların manidartığını saptamak için; cinsiyetlerine ve görev değişkenine göre oluşturulan grupların görüşleri ile ilgili t- testi ve ki-kare; görev değişkenine göre oluşturulan grupların görüşleri He ilgili olarak varyans analizi yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre; performans değerlendirmenin kimler tarafından yapılacağı konusunda verilen yanıtlarla cinsiyet değişkeni ve görev değişkeni arasında anlamlı bir ilişki vardır. Kadınların ve erkeklerin yarıya yakını, değerlendirmenin kurullar tarafından yapılmasını istemişlerdir. `Performans değerlendirme hangi zaman aralıklarında yapılmalıdır?` sorusuna verilen yanıtlarla cinsiyet ve görev değişkeni arasındaIX anlamlı ilişki yoktur. Kadınların, erkeklerin, yöneticilerin, öğretmenlerin ve müfettişlerin yansına yakını, değerlendirmenin mevcut sistemdeki gibi yılda bir yapılmasını desteklemişlerdir. Performans değerlendirme ölçütlerinin katılımcılar arasında görev değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Yöneticiler eğitim-öğretimle ilgili gelişmeleri izleme, öğretim için uygun ortam oluşturma ve yönetim konusunda istekli olma gibi ölçütlerin değerlendirmede yer alması gerektiğini belirtirken, öğretmenler daha çok yöneticinin öğretmenlerle ve velilerle olan iletişiminin dinlemeye dayalı olmasının değerlendirme ölçütleri arasında yer alması gerektiğini belirtmişlerdir. Müfettişler ise yöneticilere ek olarak, okulda ders araç gereçlerinin verimli kullanımının sağlanması gibi ölçütlerin de değerlendirmeye katılması gerektiği üzerinde durmuşlardır. Performansı düşüren etkenlerin, yöneticiler ve müfettişler arasında anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Yöneticiler, performansı düşüren etlenler arasında: Alanla ilgili bilimsel yayınlan takip edememe, ücretlerin performansa göre ayarlanmaması ve yöneticinin iş analizlerinin yapılmamasını belirtirken; müfettişler ise, eğitim politikalarının sık sık değişmesi, yöneticinin hizmetiçi eğitimlerinin yetersizliği ve yöneticinin iş analizinin yapılmaması üzerinde durmuşlardır. Değerlendirmede dikkate alınması gereken yaklaşımların, yöneticiler ve müfettişlerter arasında anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Yöneticiler, kendilerinin değerlendirilmesinde öğretmenlerin de fikrinin alınmasını, kendilerinin yaptıkları bilimsel yayınların değerlendirilmeye katılmasını ve kendi kendilerini değerlendirebilmeyi istemişlerdir. Müfettişler ise yöneticiye ek olarak; yöneticinin katıldığı hizmetiçi eğitim kapsamında katıldığı kursların da değerlendirmede dikkate alınmasını belirtmişlerdir. Katılımcıların performans değerlendirme ölçütlerine ve performansı düşüren etkenlere ilişkin ifadelere katılma düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülmüştür. Performans değerlendirme sonuçlarının kullanılacağı yerlerin cinsiyet ve görev değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülmüştür.

ABSTRACT PERCEPTIONS AND PROPOSALS ON PERFORMANCE EVALUATION OF PRIMARY EDUCATION SCHOOL ADMINISTRATORS (ANKARA CASE) Oğuz, Ebru M.Sc in Education Administration and Inspection Program Thesis Consultant : Assoc. Prof. İnayet Pehlivan Aydın February 2002,120+xii The purpose of this research is to investigate the perceptions of primary education supervisor, school administrators and class teachers on who should evaluate the performance of school administrators employed in primary education schools linked to Ministry of Education; what the criterion and the frequency of performance evaluation have to be; what the factors of low performance are; what the precautions needed to be taken in evaluations are and how we can benefit from the results of performance evaluations. Date required for the research were obtained by applying a questionnaire. The sample of the study consisted of 112 school administrators and 102 class teachers employed in 42 primary education schools in seven districts of Ankara, which are Altindağ, Çankaya, Mamak, Yenimahalle, Keçiören, Etimesgut and Sincan. It is tried to reach all of the supervisor (N: 80) employed in primary education schools located on the borders of metropolitan city of Ankara for the sample of the study. In order to decide whether there is a significant difference between the perceptions of research groups with respect to sex and job variables, t-test and chi-square tests were used. In addition, variance analysis was used to decide if there is a significant difference between the opinions of the research groups with respect to sex variable. The research findings indicated that there is a significant relationship between the answers related to the question that who should evaluate the performance and the sex and job variables. Almost half of the females and males suggested that a commitee should conduct the performance evaluation. There was no significantset relationship between the answers related to the frequency of the performance evaluation and sex and job variables. Almost half of the females, males, administrators, teachers and supervisors supported the current once a year evaluation system. According to the job variable, the findings showed that there was a significant difference between the answers related to the criterion of the performance evaluation. According to the administrators, to follow the innovations in education, to create an appropriate environment for education and to be willing for management are the important criterions for performance evaluation therefore the evaluations should take them in. In addition to these criterions proposed by administrators, supervisor stated that to provide the effective using of the educational materials is an important criterion for performance evaluation hence it should be taken into consideration in evaluations as a criterion. On the other hand, teachers stated that to lesson to the teachers and parents in communication should be an important criterion in evaluations.The findings related to the factors of low performance revealed that there was a significant difference between the opinions of administrators and supervisor. According to the administrators, the reasons of low perfrmance are mat the literature is not followed sufficiently. Moreover, the payments are not arranged according to the performance and also the lack of job analysis is another reason for tow performance. On the other hand, supervisor stated the rapid changes in the educational policies and the insufficient in-service trainings as the reasons of tow performance of the administrators. According to the foldings of the research, there was a significant difference between the opinions of the administrators and supervisor related to the precautions needed to be taken in evaluations. Administrators stated that teachers opinions should be applied for administrators' evaluations. In addition, scientific publications of the administrators should be taken into consideration in evaluations and it was also stated that besides supervisor, the administrators should evaluate themselves. According to the supervisor, the courses that the administrators participated before should be taken into consideration in the evaluations as an in service training. The findings related to the criterions of performance evaluation and theWl factors of low performance indicated that a significant difference was not seen between the opinions of the research groups according to the sex variable. According to the answers related to the how we can benefit from the results of the performance evaluations, there was no a significant difference between the opinions of the research groups in terms of sex and job variables. All groups stated that the results of the performance evaluations can be used for the promotions of the administrators and it can be used for the appointment of the administration in a foreign country. Moreover, these results can be used to arrange a reward system, which is material.