Türkiye`deki resmi ve özel lise öğretmenlerinin izlenim yönetimi

Abstract

ÖZET TÜRKİYE'DEKİ RESMİ VE ÖZEL LİSE ÖĞRETMENLERİNİN İZLENİM YÖNETİMİ Demir, Kamile Doktora, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Ali Balcı Kasım 2002, 207+xiii sayfa Bu araştırma, resmi ve özel liselerde görev yapmakta olan öğretmenlerin, iş yaşamında kullandıkları izlenim yönetimi taktiklerini ve bu taktikleri seçmelerine etki eden etkenleri saptamayı amaçlamaktadır. Korelasyonel ve karşı laştırmalı- nedensel karşılaştırma-türden tarama modelinde olan araştırmanın evrenini, 7011 'i özel lise, 31.276'sı genel lisede görev yapmakta olan öğretmenler olmak üzere toplam 38.287 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın örnekleminde 593 özel lise ve 596 genel lise öğretmeni yer almıştır. Örneklemi oluşturan öğretmenlere, araştırmacı tarafından hazırlanan `Kişisel Bilgi Formu`, `izlenim Yönetimi Taktikleri Ölçeği` ve `izlenim Oluşturmaya Güdüleyen Etkenler ölçeği`nin yanı sıra Bogenç'in `Kendine Saygı Ölçeği` ve Bacanlı tarafından türkçeye uyarlanan `Snyder Kendini Ayarlama Ölçeği` uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programında çözümlenmiştir. Resmi ve özel liselerde çalışan öğretmenlerin, izlenim yönetimi taktiklerini kullanma sıklıkları ve izlenim yönetimi taktiklerini kullanmaya güdüleyen etkenlere ilişkin maddelere verdikleri yanıtların, aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmıştır, izlenim yönetimi taktikleri kullanımının, okul türü, cinsiyet, kendine saygı ve kendini ayarlama düzeylerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak için t-testi, mesleki deneyime göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak için de varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Öğretmenlerin kullandıkları izlenim yönetimi taktiklerinin seçimine etki eden önemli değişkenleri saptanmasında ise, aşamalı çoklu regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen bulgular şöyledir. Genel liselerde öğretmenler, okuldaki yönetici ve öğretmenlerin kendilerine ilişkin izlenimlerini önemsemektedirler. Öğretmenler, kendini tanıtmaya yönelik izlenim yönetimi taktiklerinden en sık örnek olmayı, kendini savunmaya yönelik 111taktiklerden ise özür dilemeyi kullanmaktadırlar. Kullanılan taktikler okul türüne, cinsiyete, mesleki deneyime, kendini ayarlama yeteneğine ve kendine saygı düzeylerine göre farklılaşmaktadır. Öğretmenleri, izlenimlerini yönetmeye güdüleyen en önemli bireysel etken, `başarıyı artırıp, başarısızlığı en aza indirme`, çevresel etken ise `her şeyin kurallara bağlı olması`dır. İzlenim yönetimi taktiklerinin tercihini etkileyen en önemli yordayıcı değişkenler, kendini ayarlama yeteneği, bireysel ve çevresel güdüleyiciler ve kendine saygıdır. IV

SUMMARY IMPRESSION MANAGEMENT OF THE PUBLIC AND PRIVATE HIGH SCHOOL TEACHERS IN TURKEY. Demir, Kamile PhD., Educational Sciences Supervisor: Prof. Dr. Ali Balcı November 2002, 207+xiii pages This research aims to determine the impression management tactics, which are used in work life by the private and public high school teachers and the factors affecting them to select these tactics. The research was a descriptive one as correlational and comparative research, which belongs to -causal comparison- type of searching model was used. The research population consists of 38.287 teachers whose 7011 work in private high school and 31.276 working in public high schools. The research sample comprises of 593 private high school and 596 public high school teachers. The main methodology used were `Personal information form`, `Impression management tactics scale` and `Scale of factors that motivate to form impression` which were designed by the researcher and also Bogenc's `self-esteem scale` and `Synder self-monitoring scale` which is adapted to Turkish by Bacanli were used. SPSS (Statistical Package for Social Sciences) was used to analyze the data gathered by research instrument. During the analysis means and the standard deviation of the answers that are given to the items about the frequency in usage of impression management tactics and factors that motivate to use tactics of impression management by teachers who work at government or private high schools are found. For group differences such as the usage of impression management tactics differs by school type, sex, self-esteem and self-monitoring levels t-test was used for independent samples. In addition variance analysis (ANOVA) was used to determine whether it differs by job experience, with p< 0.05as the cut-off significance level. In order to determine the important variables used by teachers that are affecting choice on impression management tactics, stepwise- multi-regression analysis technique was used. The main research findings were that teachers of general high schools were considering the impression of the school managers and other teachers about themselves. Among the assertive impression management tactics teachers were using `exemplification`; and among defensive tactics they were using `apologies`. It has also found that tactics that are used differ by school type, sex, job experience, self-monitoring ability and self-esteem level. The most important personal factor motivating teachers to manage their impression was `increasing the success and minimizing the failure`. Also, the most important environmental factor was found to be as `everything has rules`. Self-monitoring ability, personal and environmental motivators and self-esteem were found to be the most important predictor variables, which were affecting impression management tactics choice. VI