Çalışan ve öğrenci ergenlerde kimlik duygusu kazanımının araştırılması

Abstract

66 V. BÖLÜM ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER ÖZET Erikson'un Psikososyal Gelişim Kuramı'nda ergenin başta gelen görevi, kim olduğuna, toplumsal düzeyde yerinin ne olduğuna ilişkin bir kimlik duygusu geliştirmektir. Ayrıca Erikson'un görüşlerinde kimlik duygusu, birey ve çevre etkileşimi içinde kazanılan bir kavram olarak ele alınmıştır. Bu çalışmada Türkiye'de çalışan ve öğrenci ergenlerin kimlik duygusu kazanımları, Psikososyal Gelişim Kuramı çerçevesinde incelenmiştir. Bu araştırmada çalışan ve öğrenci ergen gruplarında kimlik duygusu kazanımı yönünden yaşa ve cinsiyete bağlı bir farkın olup olmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada farklı iki yaş grubunda, çalışan ve öğrenci ergenlerden toplam 240 bireye ulaşılmıştır. Araştırma grubunu, istanbul ili Kartal ilçesi sınırlan içinde 15-16 ve 17-18 yaşlan arasında konfeksiyon sektöründe çalışan ergenlerle, 15-16 ve 17-18 yaşları arasında 2000-2001 eğitim-öğretim yılında Kartal Lisesi'ne devam eden lise 1 ve lise son sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmada öğrenci ve çalışan ergenlerin benzer toplumsal ortamlardan gelen bireyler olmasına dikkat edilmiş, bu nedenle aynı bölgede öğrenim gören ve çalışan ergenlere ulaşılması hedeflenmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında kimlik duygusu kazanımını ölçmek amacıyla Köker (1997) tarafından geliştirilen Kimlik Duygusu ölçeği Köker Formu (KDÖ-F) kullanılmıştır. Verilerin analizinde ikili karşılaştırmalarda t testi, çoklu grup karşılaştırmasında tek ve iki yönlü varyans analizi teknikleri uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre, iki yaş grubundaki ergenlerin ve araştırmaya katılan kız ve erkeklerin KDÖ-KF puanlarının ortalamaları arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Çalışan ve öğrenci ergenlerin KDÖ-KF puanlarının ortalamaları arasında anlamlı fark bulunmuştur, iki yaş grubu ve çalışan/öğrenci ergen olma değişkenine göre incelenen KDÖ-KF puanlarında sadece çalışma değişkeninde anlamlı fark saptanmıştır. Buna göre araştırma67 grubundaki öğrenci ergenlerin kimlik duygusu puanlan, çalışan ergenlerin kimlik duygusu puanlarından daha yüksektir. Öğrenci olmak ya da çalışıyor olmanın kimlik duygusu puanlarını farklılaştırdığı gözlenmiştir. Bu sonuçlar kuramsal bilgiler ve araştırma sonuçlarıyla karşılaştırılarak tartışılmıştır. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu araştırma çalışan ve öğrenci ergenlerin kimlik duygusu kazanı mlarının cinsiyet ve yaş değişkenleri açısından karşılaştırmalı olarak incelendiği bir çalışmadır. Ergenlik araştırmalarının Türkiye'de ve dünyada genel olarak öğrenci gruplarıyla yürütülmesi, bu çalışma bulgularını diğerleriyle karşılaştırma olanağını azaltmıştır. Bu araştırmanın, okula devam etmeyen, çalışan ergenler üzerinde kimlik konusunda yapılmış bir çalışma olarak bundan sonraki çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma kesitsel düzenle yapılmış bir çalışmadır, kimlik duygusunun ilerleyen yaşla değişimini boylamsal düzenle daha geniş yaş gruplarında incelemek yaşa ilişkin değişimleri izlemek açısından uygun olacaktır. Bu araştırmada kimlik duygusu kazanımında yaşam alanlarına ya da kimlik oluşumundaki araştırma ve bağlanma düzeylerine ilişkin bilgilerin alınmamasının bir eksiklik olduğu düşünülebilir. Ancak bulgular, kimlik kazanma sürecindeki yaşa bağlı değişiklikleri ve cinsiyetler arasındaki farkları görebilmek açısından önemlidir. Ayrıca bu çalışmada benzer toplumsal ortamlardan gelen bir grup ergenle çalışılmış ve farklı sosyo-ekonomik düzeyler bir değişken olarak ele alınmamıştır. Farklı sosyo-ekonomik düzeylerden gelen bireylerin çalışmaya alınması sonraki çalışmalar için önemli görünmektedir. Bu araştırmanın kimlik duygusu kazanımındaki düşük puanlarla ortaya konan bulguları ergenlerin kimlik kazanımında bir bunalım yaşadıklarını düşündürmektedir. Bu ergenlere rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin götürülebilmesinin karşılaştıkları güçlüklerle başetme becerilerini geliştireceği ve kimlik konularını kolaylaştıracağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın bulguları çalışan ergenlerin bulunduktan çalışma ortamı ve koşullarının gelişimlerini olumsuz etkileyebileceğini bir ölçüde ortaya

69 SUMMARY In Erikson's Psychosocial Developmental Theory, the sense of identity formation is the primary developmental characteristics of adolescence. According to Erikson, the sense of identity is formed as an interaction between the individual and the environment. The purpose of this study was to make a comparison between the sense of identity formation of the high school students and the working adolescents and investigate if make difference in the sense of identity formation in adolescence. The sample consisted of two groups. Group I, the high school students were composed of 60 girls and 60 boys ranging in age from (15-16) and (17-18). Group II, the working adolescences (in the textile sector) consisted of 60 girls and 60 boys between the ages of (15-16) and (17-18). For the purpose of this research, all the adolescence were taken from the similar social environments. Data was collected using the `KDÖ-KF (Sense of Identity Scale-Köker's Form) scale, developed by Köker (1997). KDÖ-KF scores were compared using t test and analysis of variance (ANOVA). The results of the data analysed showed that there were no statistically significant differences between either the two age groups or the two genders. However, a significant difference appeared between the working and student groups with regard to the KDÖ-KF scores. According to this data, the sense of identity scores of the student groups were higher than those of the working adolescents. These findings were based on discussion in the light of the Psychosocial Developmental Theory of Erikson and other research findings.