Türkiye`de demokrasi ve hoşgörü kültür ve eğitiminin yaygınlaştırılmasında sivil toplum kuruluşlarının yeri ve önemi

Abstract

ÖZET TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE HOŞGÖRÜ KÜLTÜR VE EĞİTİMİNİN YAYGINLAŞTIRILMASINDA SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ YERİ VE ÖNEMİ Gözü büyük, Mine Yüksek Lisans, Eğitim Programları ve öğretimi Bölümü Tez Danışmanı: Prof. Dr. ismail Doğan Mayıs 2002, 146 sayfa 1980 sonrası dönemde özellikle Doğu Blokundaki sosyalist rejimlerin yıkılarak demokrasiye geçişlerinin ardından tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de sivil toplum kavramı gündeme gelmiştir. Sivil toplum kavramı üzerine yapılan tartışmalar özellikle demokratikleşme sürecinde sivil toplumun yeri ve önemi üzerinde yoğunlaşmıştır. Günümüzde sivil toplum artık demokrasinin olmazsa olmaz koşulu olarak kabul edilmektedir. Kamu bilincinin gelişebildiği, demokratik katılıma imkan veren ve iletişime açık bir alan olarak kabul edilen bir sivil toplum demokrasinin işlerliği açısından oldukça önemlidir. Türkiye'de 1946 yılında çok partili yaşama geçiş ile birlikte demokrasi serüvenine başlanmıştır. Demokrasi arada bir kesintiye uğramış olmakla birlikte yoluna devam etmiştir. Demokratik süreçte yaşanan bu olumsuzlukların temelinde sağlıklı bir demokrasi eğitiminin verilemediği dolayısıyla demokrasi kültürünün birey bazında topluma kazandırılamadığı bir çok düşünür tarafından paylaşılmaktadır. Türkiye'de sivil toplum kuruluşları demokrasi ve hoşgörü kültür ve eğitimini yaygınlaştırmada ne gibi faaliyetlerde bulunmaktadır? işte `Türkiye'de Demokrasi ve Hoşgörü Kültür ve Eğitiminin Yaygınlaştırılmasında Sivil Toplum Kuruluşlarının Yeri ve önemi` başlıklı bu araştırmada ele alınan problem budur. Dolayısıyla, demokratikleşme süreci göz önüne alındığındaTürkiye'de sivil toplum kuruluşlarının gelişimi üzerinde durmak yararsız olmayacaktır. Literatür taramasına dayanan araştırmanın evrenini Türkiye'de bu amaca yönelik faaliyette bulunan sivil toplum kuruluşları oluşturmuştur. Araştırmanın örnekleminde ise Ankara ve İstanbul'da merkez veya şubesi bulunan sivil toplum kuruluşları yer almıştır, örnek olarak ele alınan sivil toplum kuruluşlarından ikisinin (TDV ve TEGV) yetkilileri ile bizzat görüşülerek bilgi edinilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda, farklı STK'nın temsilcileri ile de görüşülerek çeşitli kaynaklara ulaşılmaya çalışılmıştır. Buna ilaveten, araştırmada ağırlıklı olarak sivil toplum konusunda yazılmış her türlü kitap, dergi, tez ve makalelere ulaşılarak bilgi edinmeye çalışılmıştır. Elde edinilen bilgiler ışığında, sivil toplum kuruluşlarının bu amaca yönelik olarak ciddi çalışmalarının bulunduğu gözlenmiştir, özellikle, düzenledikleri çeşitli konferanslar, seminerler, kurslar ve yayın yolu ile bu amaca hizmet ettikleri görülmektedir. Demokrasinin bir diğer koşulu olan hoşgörü kültür ve eğitiminde ise sivil toplum kuruluşlarının farklılığı olanaklı kılmaları ile bu çerçevede faaliyet gösterdiklerine tanık olmaktayız. Zamanla, sivil toplum kuruluşlarının gelecek vadeden kuruluşlar olarak demokrasi içindeki yerini alacağı umulmaktadır. VI

ABSTRACT The concept of civil society has become popular after the period of 1980, particularly after the collapse of socialist regime in which passed to democracy in the Eastern Block as all over the world as well in Turkey. Discussions made about the concept of civil society have especially focused on the place and importance of civil society at the democratization process. Today, civil society is accepted as `sine qua non` of democracy. Civil society accepted as a field in which the public awareness can improve, give opportunity to democratic participation and open to communication is quitely important for the operating of democracy. In Turkey, democracy has started its adventure with the passing to the multi-party system. Although it sometimes faced intervention, it has continued its way. It is shared idea among thinkers that democratic culture can not be given at the base of individual to the society as a result of not giving a healthly democracy education. In this research - that headed as `The importance and place of Non-Governmental Organization (NGO) in Turkey as regards the act of spreading education and culture of democracy and tolerance`- emphasized problem is that What kind of activities does NGO engage in terms of spreading education and culture of democracy and tolerance. Therefore, in the view of democratization process it is not effective to focus on the development of civil society. The universe of this research that based on literature searching consists of NGO which work for this aim. At the random sample, there are three NGO that either their centre or their section is in Ankara. It was efforted to collect data by meeting the officials of these random sample. At the same time, it was tried to reach various kind of sources by meeting different NGO's officials. In addition to vnthis, it was tried to gain some information by investigating all kind of sources written about civil society such as book, article, thesis, article etc. In the view of collected data, there are serious works of NGO as regards this aim. Particularly, NGO has served to this aim by means of various seminar, conference, courses and published books. Tolerance is the other necessity of democracy. We witness that NGO make differences possible in culture and education of tolerance. In time, it is hoped that NGO will take its place in democracy. vm