Türkiye`de televizyonda yansıtılan genç imgesinin reklamlarda ve ana haberlerde incelenmesi

Abstract

Gelişmiş toplumlardan az gelişmiş olanlara kadar bugün dünyanın hemen hemen her yerinde bilgilendiren, eğlendiren, haber veren kitle iletişim araçlarının etkilerini görmek olasıdır. İletişim gereksinimini aklın sırlarını zorlayan teknolojileri geliştirerek karşılamaya çalışan insanlığın en etkili buluşlarından birisinin televizyon olduğu bilinmektedir. Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi Türkiye'de de televizyon en çok tercih edilen kitle iletişim aracıdır. Genellikle evlerin ortak yaşam alanlarında yer alan televizyonda yayınlanan diziler, magazin programları, haberler, reklamlar insanların duygularına, düşüncelerine ve davranışlarına yön verebilmekte, onlar üzerinde model etkisi oluşturabilmektedir. Ergenlik, insan gelişiminde, çocukluk ve yetişkinlik yılları arasında yer alan, gelişimin her alanında önemli değişimlerin yaşandığı bir geçiş dönemidir. Ergenlik dönemi bugün tartışılmakla birlikte uzun yıllar `fırtınalı ve stresli` bir dönem olarak betimlenmiştir. Gelişimin ve değişimin oldukça hızlı bir biçimde yaşandığı bu dönemde, ergenlerin; fiziksel görünümlerinden, arkadaşlıklarına, aileleriyle olan ilişkilerine, cinsel yaşamlarına kadar pek çok alanda toplumun ayrılmaz bir parçası olan televizyondan, müzikten, dergilerden, internetten vb. etkilendiği bilinmektedir. Aynı biçimde kitle iletişim araçlarında yansıtılan ergenlik imgelerinin toplumsal yaşamda ergenlere yönelik olan tutumları ve düşünceleri etkilediği düşünülmektedir. Türkiye'de toplumun günlük yaşamında önemli bir yere sahip olan televizyonda yansıtılan genç imgesi, insanların gençliğe ilişkin düşüncelerini ve tutumlarını biçimlendirmekte etkili olan unsurlardan birisidir. Bundan dolayı ergenlik döneminde yaşandığı iddia edilen ve tartışılmakta olan `fırtına ve stres` olgusunun, Türk toplumu üzerinde azımsanamayacak düzeyde etkili olduğu bilinen televizyonda incelenmesi ile ergenliğin doğasına ilişkin tartışmalara farklı bir açıdan yaklaşılabileceği düşünülmüştür. Bu amaçla bu çalışmada Türkiye'de ulusal düzeyde yayın yapan üç kanaldaki ana haberlerde ve reklamlarda yansıtılan gençlik imgesi araştırılmıştır. Televizyondan videoya kaydedilen verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İncelenen reklamlarda en çok her iki cinsiyetten gençlere iletişim ürün-hizmet kategorisinde yer alan reklamlar içinde rastlanırken yalnızca kızların ve yalnızca erkeklerin rol aldığı reklamlarda genel olarak cinsiyetçi bir yaklaşım olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda cinsel içerikli imgelerin de gençlerin rol aldığı reklamlarda yoğun olarak yer aldığı görülmüştür. Gençlerin rol aldığı reklamların hemen hemen hepsinde müzik kullanılmıştır. Gençler reklamlarda en fazla ana karakter olarak coşkulu, özgür, maceraperest bir biçimde eğlenirken, arkadaşlarıyla ve romantik biçimde yansıtılmıştır. Ana haber bültenlerinde en çok polisiye-adliye ve magazin türü haberlerde rastlanan gençler suçlu ve kurban imgeleriyle olumsuz olarak yer alırken, ağırlıklı olarak eğlence temalarını işleyen magazin haberlerde de genellikle eğlenirken yansıtılmıştır. Gençlerle ilgili olarak haberlerde en fazla spor/sanat, eğlence ve şiddet konularının işlendiği görülmüştür, öte yandan, haberlerde gencin eğitimi ve arkadaşlığı ile ilgili konuların olumlu bir biçimde ele alındığı görülürken, gencin kişisel sağlığının olumsuz olarak ele alındığı görülmüştür. Haberlerde de cinsiyete göre haber türü dağılımında cinsiyetçi denilebilecek bir dağılım olduğu görülmüştür. Yalnızca kızlara en fazla magazin türü haberlerde rastlanırken, yalnızca erkekler en fazla şiddet ve suç içeren polisiye-adliye türü haberlerde görülmüştür. Televizyonda görüntülerde yansıtılan kişilerin yaşlarını kesin sınırları ile ayırmak zor olduğundan gençlik dönemi genel olarak 12-24 yaşlar olarak kabul edilmiştir. Araştırmada kuramların ve ilgili araştırmaların ergenlik açıklamaları temel olarak alınmış ve gençlik döneminin daha uzun bir zamanı kapsamasından dolayı kuramsal açıklamalarda orijinaline sadık kalınarak `ergen` kavramı kullanılmıştır. Öte yandan, araştırmaya ilişkin bulgular açıklanırken de yaş sınırı geniş tutulduğu için genç kavramı kullanılmıştır. Bir çalışma raporunda kavramsal tutarlığın önemli olmasına karşın, bu çalışmada açıklanan özel durum nedeniyle iki kavramın birlikte kullanılması yoluna gidilmiştir.

This research attempted to put forward the image of youth represented in the advertisement and news at the prime time of Turkish Televisions. For this purpose, there mostly viewed TV channels were selected and each one was recorded one weekday (5 days) periods. Youth characters were taken and analysed in the advertisement and at prime time news. Total 907 advertisement was analysed in terms of categories of product-service, gender of characters, character's features, presence of music and sexual content, unusual appearance, themes of youth and certain psychosocial issues and use of technology. 277 news were analysed by kind of news, gender of young characters, relevance of the presence of young characters, content of the news, news related to health and social life of youth. Content analyses were applied to both advertisement and news. Sex role stereotypes have been represented in the advertisement and news. Most of the characters in the advertisement have been represented under the theme's of entertainment, freedom, adventure, and friendship/dating. In the news young figures were mostly represented in criminal-justice news generaly such as being delinquents and victims representing negative images. Entertainment has also been found in the magazine news like those represented in advertisement. Results obtained from news seem to support `storm and stress` view of adolescence. On the other hand, limited of young people such as entertainment has been focused both in the advertisements and news. More research is needed to determine how adolescent/young people are represented in the Turkish media.