İlköğretim birinci kademe alan öğretmenleri ile alan dışı öğretmenlerin etkililikleri

Abstract

ÖZET İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME ALAN ÖĞRETMENLERİ İLE ALAN DIŞI ÖĞRETMENLERİN ETKİLİLİKLERİ Tatar, Mustafa Doktora, Eğitim Bilimleri Bölümü Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mahmut Tezcan Haziran 2004, 248+xviii sayfa Bu araştırma resmi ilköğretim okullarının birinci kademesinde görev yapan alandan ve alan dışından sınıf öğretmenlerinin alan bilgisi, sınıf yönetimi, insan ilişkileri-iletişim ve öğretim yöntemleri boyutlarında, müfettiş, yönetici ve kendi algılarına göre ne derece etkili olduklarını; ayrıca öğretmenlerin her bir boyuttaki algılarının cinsiyet ve kıdem değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamayı amaçlamaktadır. Araştırmanın evrenini Ankara iline bağlı beş merkez ilçede (Altındağ, Çankaya, Keçiören, Mamak, Yenimahalle) görev yapan 9084 sınıf öğretmeni, bu okullarda görevli yöneticiler ve ilköğretim müfettişleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini 444 sınıf öğretmeni, 78 yönetici ve 47 ilköğretim müfettişi oluşturmaktadır. Örneklemi oluşturan öğretmenlere araştırmacı tarafından geliştirilen 'kişisel bilgiler` formu ve 'sınıf öğretmenlerinin etkililiği anketi'; yönetici ve müfettişlere ise 'sınıf öğretmenlerinin etkililiği anketi' yeniden düzenlenerek uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programında çözümlenmiştir. Müfettiş ve yöneticilerin öğretmenlerle; öğretmenlerin ise kendileriyle ilgili değerlendirmelerinde frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (x)ve standart sapma (ss) kullanılmıştır, öğretmen, yönetici ve müfettişlerin görüşleri arasındaki farklılıkların belirlenmesinde varyans analizi ve scheffe testleri; alan ve alan dışı öğretmenlerin etkililiklerinin karşılaştırılmasında ise t testi uygulanmıştır. Öğretmenlerini etkililik düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesinde t testi, kıdem değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analiziuygulanmıştır. Araştırma sonucunda müfettiş ve yöneticilerin alandan öğretmenleri alan dışından öğretmenlere göre daha etkili buldukları; alandan öğretmenlerin de kendilerini alan dışından öğretmenlere göre daha etkili buldukları belirlenmiştir. Alandan öğretmenlerin etkililik değerlendirmelerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği, buna karşılık alan dışından öğretmenlerin etkililik değerlendirmelerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Kıdemin alandan öğretmenlerin, alan bilgisi, sınıf yönetimi ve insan ilişkileri-iletişim boyutlarındaki değerlendirmelerinde etkililiği açıklayan anlamlı bir değişken olmadığı, fakat öğretim yöntemlerinde etkililiği açılayan anlamlı bir değişken olduğu anlaşılmıştır. Kıdemin alan dışından öğretmenlerin, alan bilgisi ve insan ilişkileri-iletişim boyutlarındaki değerlendirmelerinde etkililiği açıklayan anlamlı bir değişken olmadığı, fakat sınıf yönetimi ve öğretim yöntemlerinde etkililiği açılayan anlamlı bir değişken olduğu anlaşılmıştır. vı

ABSTRACT EFFECTIVENESS OF FİELD AND OUT OF FİELD CLASSROOM TEACHERS İN PRİMARY EDUCATİON Tatar, Mustafa Ph. D. Department of Educational Sciences Thesis Supervisor: Prof. Dr. Mahmut Tezcan June 2004, 248+xviii pages This research aimed to determine the effectiveness of field and out of field classroom teachers who worked in public elementary schools with regard to various dimensions of field knowledge, classroom management, human relations-communication and teaching methods in terms of teachers', school managers' and inspectors' perceptions. In adition, whether or not the perceptions of teachers vary according to each dimensions in terms of the variables of job experience and sex has also tried to be found out. The research population consisted of 9084 elementary school teachers who worked in the five central towns of the city of Ankara (Altındağ, Çankaya, Keçiören, Mamak, Yenimahalle), school managers who worked in these schools and elementary school inspectors. The research sample consisted of 444 classroom teachers, 78 school managers and 47 inspectors. The 'personal information' form and 'classroom teacher effectiveness scale' which developed by researcher were conducted to teachers. Only 'teacher effectiveness scale' is conducted to school managers and inspectors. The SPSS was used to analyse the data gathered by research instruments. Frequency (f), percentage (%), mean (x) and standard deviation was used in perceptions of school managers and inspectors related to teachers and perceptions of teachers related to themselves. In order to determine whether or not there has been any difference among the teachers' perceptions in the dimensions of teacher effectiveness according to sex, t test were used. On the other hand, variance analysis (one-way anova) has been used to determine whether or not there was any difference among the teachers' perceptions in viithe dimensions of teacher effectiveness according to job experience. As a result, it was determined that school managers and inspectors were rated field teachers more effective than out of field teachers; field teachers were rated themselves more effective than out of field teachers, it was found that in all dimensions, The perception of field teachers according to sex variable showed a significant difference in all dimensions, The perception of out of field teachers according to sex variable did not show a significant difference. VUl