Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme sınavındaki fen bilimleri testi sorularına ait psikometrik özelliklerin incelenmesi

Abstract

ÖZET ORTA ÖĞRETİM KURUMLARI ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME SINAWNDAKI FEN BİLİMLERİ TESTİ SORULARINA AİT PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİN İNCELENMESİ Özdil, Tuba Yüksek Lisans, Ölçme ve Değerlendirme / Psikometri Programı Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Ömer Kutlu Haziran 2004, 83 sayfa Bu çalışmada, Orta Öğretim Kurumları öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavında (OKÖSYS) kullanılan Fen Bilimleri testlerinde yer alan sorulara ait psikometrik özelliklerin nasıl olduğu araştırılmıştır. Bunun için öncelikle test soruları, alan uzmanları tarafından değerlendirilerek OKÖSYS sorularıyla ölçülmek istenen bilişsel süreçler belirlenmiştir. Daha sonra, seçilen ömeklemlerdeki öğrencilerin Fen Bilimleri Testi puanları kullanılarak faktör analizi yapılmış ve testlerle ölçülen bilişsel süreçler isimlendirilmiştir. Bunun için de araştırıcı (exploratory) faktör analizi kullanılmıştır. Döndürme metodu olarak varimaks dik döndürme kullanılmıştır. Analiz temel bileşenler yöntemiyle yapılmıştır. Son olarak da OKÖSYS Fen Bilimleri Testindeki soruların madde güçlük ve madde ayırt edicilik değerleri hesaplanarak, belirlenen faktör yapılarına göre nasıl bir dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Araştırmada kullanılan test puanları 2000, 2001 ve 2002 yıllarındaki OKÖSYS' ye aittir. Öğrencilerin OKÖSYS testi puanları MEB-EĞİTEK Ölçme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığından sağlanmıştır. Çalışmada incelenen Fen Bilimleri sorularının ölçtüğü bilişsel süreçler MEB'in, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi (EARGED)'nin Fen Bilgisi dersi için kullandığı hedeflerle (eğitim hedeflerinin aşamalı sınıflamasıyla) belirlenmiştir. Bilişsel süreçlerin belirlenmesinde beş Fen Bilimleri alan uzmanından ve bir ölçme nideğerlendirme uzmanının görüşlerinden yararlanılmıştır. Fen Bilimleri testlerinin bilişsel yapılarını belirlemek için SPSS programı kullanılarak faktör analizi yapılmıştır. Madde güçlük ve ayırt edicilik değerleri ise EXCEL programıyla hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda OKÖSYS 2000, 2001 ve 2002 Fen Bilimleri testlerinin KR 20 güvenirlik katsayıları sırasıyla 0,76, 0,77 ve 0,75 olarak bulunmuştur. Uzman kanılarına dayanılarak belirlenen bilişsel süreçlerin Kavrama, Problem Çözme ve Bilimsel Yöntem Süreç Becerileri şeklinde olduğu görülmüştür. Faktör analiziyle belirlenen bilişsel süreçlerin uzman kanılarıyla uyumlu olduğu gözlenmiştir. OKÖSYS Fen Bilimleri Testlerindeki maddelerin, belirlenen faktör yapılarına göre madde güçlük düzeyine göre boyutlandığı görülmüştür. Madde ayırt edicilik düzeyleri ise genel olarak oldukça iyi düzeyde bulunmuştur. Sonuç olarak; OKÖSYS 2000, 2001 ve 2002 Fen Bilimleri Testlerinin güvenirlikleri oldukça yüksek ve ölçmeyi hedeflediği üst düzey zihinsel becerileri ölçebildiği görülmüştür. iv

SUMMARY INVESTIGATION OF PSYCHOMETRIC PROPERTIES OF SCIENCE TESTS IN SECONDARY SCHOOL INSTITUTIONS STUDENT SELECTION AND PLACEMENT TESTS Özdil, Tuba Master of Art, The Major of Measurement and Evaluation / Psychometry Thesis Advisor: Asst. Prof. Dr. Ömer Kutlu June 2004, 83 pages This study investigates the psychometric properties of the Secondary School Institutions Student Selection and Placement Science Tests' (SSISSPT) items. Firstly, test items were assessed by science educators to find cognitive processes which are measured by SSISSPT Science Tests. Then, Factor Analysis was implemented by using students' science tests scores in selected samples and cognitive processes measured by tests were named. Exploratory factor analysis was used and this analysis was implemented by using principal components analysis. The method of varimax orthogonal rotation was used as rotation method. After that, item difficulty and discrimination indexes were calculated of items in science tests to designate the distribution of them respect to determined factors. In this study, SSISSPT science items used between 2000 and 2002. Students' test scores were taken from Ministry of National Education (MONE). Cognitive processes measured by Science Tests' items were determined via the Taxonomy of Educational Objectives used by the Educational Research and Development Directorate (ERDD) of the MONE. Cognitive processes were assessed by five science educators and one measurement and evaluation specialist. Factor analysis was implemented by SPSS software to determine cognitive processes of science tests. Item difficulties and discriminations were calculated by EXCEL software.At the end of the study, KR 20 reliability coefficients of SSISSPT 2000, 2001, 2002 Science Tests were found 0,76, 0,77 and 0,75 with respect to years. Comprehension, Problem Solving and Science Process Skills were determined as cognitive processes after science educators' decisions. Cognitive Processes, which were determined by factor analysis were consistent with science educators'. Items in SSISSPT Science Tests were arranged with respect to determined factors by item difficulties. Generally item discrimination indexes were found quite satisfactorily. As a result, SSISSPT 2000, 2001 and 2002 Science Tests' reliabilities were found high and these tests measured higher order thinking abilities which were aimed by them. VI