Dönemsel değişimler ışığında Türkiye`de okuma yazma kampanyalarının değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET DÖNEMSEL DEĞİŞMELER IŞIĞINDA TÜRKİYE'DE OKUMA YAZMA KAMPANYALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Taşçı Günlü, Sema Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı (Halk Eğitimi Programı) Mart 2005, 163 Sayfa Bu çalışmada, Türkiye'de okuma yazma seferberliklerinin işlev ve niteliklerini tarihsel süreç içinde ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu çerçevede, her okuma yazma seferberliğinin materyalleri kendi kapsamı içinde incelenmiş ve kategorileştirilmiştir. Cumhuriyet tarihi boyunca yürütülen seferberlikler olarak, 1928 Millet Mektepleri, 1961 Türk Silahlı Kuvvetleri Er Okuma Yazma Okulu, 1962 Halk Eğitimi Genel Müdürlüğü Okuma Yazma Seferberliği, 1971-1972 Fonksiyonel Okuma Yazma ve Sağlık Eğitimi Projesi (FOYSEP), 1981 Yüzüncü Yıl Okuma Yazma Seferberliği, 2001 Ulusal Eğitime Destek Kampanyası araştırma kapsamında incelenmiştir. Çalışmanın verileri belge incelemeye dönük metin çözümlemesi yöntemiyle elde edilmiştir. Bu yönteme dayalı olarak verilerin işlendiği yöntemsel çerçeve, biçimlendirici yorum (formulierende Interpretation), düşünümsel yorum (reflektierende Interpretation), söylemin betimlenmesi (Diskursbeschreibung) ve tipleştirme (Typenbildung) aşamalarından oluşmaktadır. Seferberlikler hem kendi içinde hem seferberlikler arasında süreklilik ve değişmeyi ortaya koyacak biçimde sınıflandırma, karşılaştırma ve yorumlama düzeyinde ele alınmıştır. Bu araştırmada, `ulusal bütünleşme`, `milliyetçilik`, `cahillik`, `birlik ve bütünlük`, `modernleşme` kavramları, Türkiye'de okuma yazma seferberliklerinin ana temaları olarak bulgulanmıştır. Okuma yazma öğrenme sürecinin bireyi `öğrenen özneler` değil `biçimlendirilecek nesneler` olarak ele aldığı saptanmıştır. Ayrıca, devletin resmi ideolojisi, demokrasi ve milliyetçiliğe bakışı materyallerin içeriklerini yönlendirmiş, materyallerde milliyetçi değer kategorilerine demokratik değer kategorilerine göre daha merkezi bir yer verilmiştir. Anahtar sözcükler: Okuma yazma, okuryazarlık, okuma yazma seferberlikleri, modernleşme-milliyetçilik ve okuryazarlık iii

ABSTRACT The Evaluation of Literacy Campaigns in Turkey in the Light of Periodical Changes Taşçı Günlü, Sema PhD Thesis, Department of Educational Sciences (Adult Education Program) March 2005, 161 pages This study aims to evaluate features and functions of public literacy campaigns in the Republic of Turkey in its historical development. In this frame work, materials of each campaigns including National Schools in 1928, Turkish Army Forces Private Literacy School in 1961, Ministry of National Education General Directorate of Adult Education Literacy Program in 1962, Functional Literacy and Health Education Project in 1971-1972, 100th Literacy Campaign in 1981, Supporting to the National Education Campaign in 2001 were classified and analyzed in its specific content. Data of the thesis was collected from the original historical documents related to these campaigns and analyzed gradually by using formative interpretation, reflexive interpretation, description of discourse, and typological description. In this content, the continuity and changes in the campaigns were classified, compared and interpreted. In conclusion, it is founded that the main themes in public literacy campaigns in Turkey are the `ignorance`, `national unity and totality`, `modernization`, `national integration`, and `nationalism`. In addition, target groups were not considered as the learning subjects but the objects to be formed by the literacy campaign processes. Consequently, it may be argued that the dominant ideology of the Turkish state and its approach to nationalism and democracy notably shaped content of the materials used in the campaigns and the nationalist values took central place compared with the democratic values. KEYWORDS: Literacy, Literate, Literacy Campaigns, Modernization-Nationalism and Literacy IV