Futbol hakemlerinin kararları üzerinde seyirci sesinin etkisinin incelenmesi

Abstract

Satman, Cem, Futbol Hakemlerinin Kararları Üzerinde Seyirci Sesinin Etkisininİncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Selahiddin Öğülmüş, 80 s.Bu araştırmanın genel amacı, futbol hakemlerinin kararlarında etkili olabilecekkalabalık seyirci topluluğunun sesinin, hakemlik deneyiminin ve hakemlik seviyesideğişkenlerinin incelenmesidir. Bu genel amaçla, Ankara Bölgesinde bulunan 149hakeme ulaşılmıştır. Hakemler, bu araştırma için araştırmacı tarafından özel olarakhazırlanan deneysel ortama alınmışlardır. Deneysel ortamda hakemlerin vereceklerikararları incelemek için, Türkiye Süper Ligi ile Avrupa'daki farklı ülkelerinprofesyonel futbol liglerinde 2000-2004 yılları içerisinde oynanan maçlardan 18pozisyon seçilmiştir. Gerçek futbol maçlarından seçilen bu pozisyonlar hakemlere seslive sessiz olmak üzere iki farklı koşulda sunulmuştur.Araştırma grubunda yer alan 149 hakemin 59'u profesyonel liglerde, 90'ı amatörliglerde görev yapmaktadır. Hakemler deneyimlerine göre iki kategoriye ayrılmışlardır.Hakemlik geçmişleri 1-4 yıl arasında olanlar ?deneyimsiz hakem? olarak, hakemlikgeçmişleri 5 yıl ve üzerinde olanlar ise ?deneyimli hakem? olarak kategorilendirilmiştir.Hakemler klasmanlarına göre de ?profesyonel? ve ?amatör? olmak üzere iki kategoriyeayrılmaktadırlar.Araştırma grubundaki hakemlerin yaklaşık yarısı (n=74), sunulan pozisyonlarımaçtaki seyircilerin seslerinin de duyulabildiği ?sesli koşul?da, diğer yarısı ise (n=75)seyirci sesinin duyulmadığı (sesin araştırmacı tarafından kasıtlı olarak kesildiği) ?sessizkoşul?da izlemiştir.Bu yapılan araştırmada, hakemlerin sesli ve sessiz ortamlarda verdiklerikararlar arasında genel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı bulgusuna varılmıştır.Ancak çapraz tablolar incelendiğinde, .05 düzeyinde anlamlı olmayan farklılıklararastlanmıştır.Genel olarak, deneyimli ve deneyimsiz olarak sınıflandırılan hakemlerinverdikleri kararlar arasında anlamlı farklılıklara rastlanmamıştır. Ancak çapraztablolar incelendiğinde Deneyimsiz hakemlerin 12 pozisyonda ?ihlal yok? kararını veripoyunu devam ettirme bakımından deneyimlilere göre daha fazla oranda yer aldıklarıgörülmüştür..Hakemlerin müsabaka yönettikleri liglere göre sınıflandırılıp yapılan analizdeise, profesyonel liglerde görev yapan hakemlerin, amatör liglerde görev yapanhakemlere göre kart göstermeye daha eğilimli oldukları bulgusuna erişilmiştir. Ayrıcaamatör liglerde görev yapan hakemler, yüzdelik olarak anlamlı farklılık olmasa dapozisyonların genelinde `İhlal yok' veya `ihlal var kart gerekmez' seçeneğini daha fazlaseçme eğilimindedirler. Amatör liglerde görev yapan hakemlerin büyük kısmı aynızamanda deneyimsiz hakemler kategorisinde de yer aldıklarından, bu bulgu deneyimli-deneyimsiz hakemlerin kararlarından elde edilen sonuçları desteklemektedir.Hakemlerin pozisyonları sesli ve sessiz izlemelerine göre sınıflandırıldığıanalizdeki çapraz tablolarda ise, pozisyonları sesli olarak izleyen hakemlerinpozisyonlarda, pozisyonları sessiz olarak izleyen hakemlere göre daha fazla kartgösterdikleri görülmüştür.Pozisyonları sesli ve sessiz izleyen hakemlerin oyunu durdurma eğiliminebakıldığında, sesli ortamda pozisyonları izleyen hakemlerin sessiz ortamda izleyenleregöre oyunu durdurmaya daha çok eğilimli oldukları görülmüştür. Bu sonuç da dahaönce belirtilen sesli ortamda maçı izleyen hakemlerin daha katı cezalandırma eğilimindeolduklarını desteklemektedir.Bu bulgular, deneyimli veya profesyonel liglerde görev yapan hakemlerin oyundagerginlik arttığında oyunu durdurup ortamı sakinleştirme eğiliminde olduklarınıngöstergesi olarak kabul edilebileceği gibi, deneyimsiz ya da amatör ligde görev yapanhakemlerin oyunu durdurmaktan çekindiklerinin bir göstergesi olarak da kabuledilebilir. Bu görüşten yola çıkılarak deneyimli hakemlerin deneyimle beraber oyunundurması gerektiğine kanaat getirme eğilimlerinin daha güçlü olduğu görüşü ortayaatılabilir.

The general aim of this research is to examine the factors which can be effective onfootball referees? decisons on the field. Referees were shown 18 different positions whichwere taken from some European leagues and Turkish Super League. The subjects were takenin a laboratory condition which was created by the researcher, as 7 referees in each group. Noinformation was given regarding the home or away team. In this study, half of the referees(N:74) were shown the positions with crowd noise and the rest (N:75) were shown in silence.Right after the incident occured, without knowing the game referee?s decisions, the positionswere paused for 6 seconds and referees were asked to make their decisons and select theirchoices on the forms which were given to them. The choices were; a-No faulb-Faul but no yellow card c-Faul with yellow card d-Faul with red cardIn this study the data was taken from 149 football referees (90 in amateour leagues and59 in professional leagues) who are in Ankara district. There are 361 football referees inAnkara district (278 in amateour leagues and 83 in professional leagues) and 149 footballreferees are %53 percent of all referees in Ankara district. Referees were divided in to twogroups according to their experience. Those who have been refereeing between 1-4 yearswere classified as `unexperienced referees? and those who have been refereeing for 5 yearsand above have been classified as `experienced referees?. Also referees were divided in totwo groups according to their refereeing level. Those who are refereeing in amateour leagueswere classified as `amateour? and those who are refereeing in professional leagues wereclassified as `professional?.Cross Tabs were used to analyse the data. CHI- Square was used to determine thestatistical significance. In general no significant difference was found between experiencedreferees? and unexperienced referees? decisions but when the cross tabs were investigated, itwas seen that `unexperienced referees? decided `No faul? in 12 positions more thanexperienced referees?.It was found that those who are refereeing in professional leagues tendto use their yellow cards more than those who are refereeing in amateour leagues. Also ingeneral those who are refereeing in amateour leagues tend to choose `No faul? and `Faul butno yellow card? options more. Because of the fact that most of those who are refereeing inamateour leagues are in the category of unexperienced referees, this result is supporting theresults which were found in experienced referees - unexperienced referees category.It was seen that the referees who watched the positions with spectator noise showedmore yellow or red cards than the referees who watched the positions in silence. Also thereferees who watched the positions with spectator noise tend to stop the game more than thereferees who watched the game in silence.This results can be interpreted in two ways. It can be said that experienced referees orthe referees who referee in professional leagues tend to stop and cool down the game whenthe tension is high or it can be taken as a sign that unexperienced referees or the referees whoreferee in amateour leagues hesitate to stop the game.