Hoca Neş`et Divânı`nda mahallî unsurlar

Abstract

Tatavlalı Mahremî, Aydınlı Visalî, Edirneli Nazmî ve Bosnalı Sâbit ile başlayıp gelişen `Türkî-i Basît` cereyânı daha sonra `Mahallîleşme` adı altında Nedim ile en iyi dönemini yaşamıştır. Bu çalışmamız 18. yüzyıl şâirlerinden Hoca Neş'et'in Divânı'nda mahallî unsurları tespit etmeye yöneliktir. Neş'et, Nedim sonrası daha da belirginleşen dilde sadeleşme ve halk kültürünün izlerini kendi şiirlerine de yansıtmıştır. Çalışmamıza 15.16. ve 17. yüzyılda ortaya çıkıp gelişen, 18. yüzyılda ise zirve dönemini yaşayan `Mahallîleşme Cereyânı` hakkında bilgiler vererek başladık. Neş'et'in Divânı'nda tespit ettiğimiz mahallî unsurları iki ana bölüm çerçevesinde inceledik. I. Bölüm, `Dil ve Üsluptaki Mahallîleşme Ögeleri`, II. Bölüm ise `İçerikteki Mahallî Unsurlar` şeklindedir. Çalışmamızın ilk bölümüne halk içerisinde kullanılan atasözü, deyim ve yerel halk söyleyişlerinin tespiti ve tasnifi ile başladık. Tespit ve tasnif sonrası bulduğumuz atasözü, deyim ve yerel halk söyleyişlerini Divân'dan örnekler vererek ifade etmeye çalıştık.İkinci bölümde ise toplumun gelenek, görenek ve âdetlerini; yaşayış biçimlerini, çeşitli inanış ve davranışlarını, sosyal ve kültürel açıdan tespit ve tasnifler ile şiirlerden örnek vererek açıkladık. Anahtar Kelimeler: 18. Yüzyıl, Hoca Neş'et, Mahallîleşme

`Simple Turkish` movement, which started and grew thanks to Tatavlalı Mahremî, Aydınlı Visalî, Edirneli Nazmî and Bosnalı Sâbit, had its best period with Nedim under the name of `Localization`. In our study is aimed at determining the domestic features in the Diwan of Hoca Neş'et who is one of the 18th century poets. Neş'et also reflected the traces of language simplification and folk culture, which became more evident after Nedim, in his own poems. At the beginning of our study, we gave some information about `Localization Movement`, which came out and grew in the 15th, 16th and 17th centuries and had its best period in the 18th century. We analyzed the domestic features that we had determined in the Diwan of Neş'et under two main parts. The first part is `Localization Elements Language and Style` and the second part is `Localization Elements in the Context`. In the first part of our study, we determined and classified the proverbs, idioms and folk-sayings used among people. Then, we tried to explain these proverbs, idioms and folk-sayings by giving examples from the Diwan. In the second part of our study, we explained the society's traditions, customs, lifestyles, various beliefs and behaviours with social and cultural determinations and classifications by giving examples from poems. Key Words: 18th Century, Hoca Neş'et, Localization