Hiper ortam yapısı ve bilişsel esnekliğin gezinme stratejisi, kaybolma ve başarıya etkisi

Abstract

ÖZETHİPER ORTAM YAPISI VE BİLİŞSEL ESNEKLİĞİN GEZİNMESTRATEJİSİ, KAYBOLMA VE BAŞARIYA ETKİSİKARADENİZ, ŞirinDoktora, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı (Eğitim Teknolojisi)Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Nurettin ŞimşekAralık 2005, 130 sayfaBu araştırmada, hiper ortam yapısı ve bilişsel esnekliğin gezinmestratejisi, kaybolma ve başarıya olan etkileri incelenmiştir. Araştırmada 3 X 2faktöryel desen kullanılmıştır. Araştırmanın birinci faktörü üç deneysel işlemaz yapılandırılmış vegrubunu tanımlayan ve iyi yapılandırılmış,yapılandırılmamış olarak sınıflandırılan hiper ortam yapısıdır. İkinci faktörüise bilişsel esnek ve esnek olmayan şeklinde iki düzeyi olan ve deneysel işlemgruplarındaki öğrencilerin bireysel farklılığını tanımlayan bilişsel esnekliktir.Araştırmada bu iki bağımsız değişkenin gezinme stratejisi, kaybolma ve başarıdeğişkenleri üzerindeki etkisi test edilmiştir. Bağımlı değişkenlerden gezinmestratejisi sınıflamalı, kaybolma ve başarı ise sürekli değişkenlerdir. Gezinmestratejisinin derinlemesine, genişlemesine, derinlemesine-genişlemesine verasgele gezinme olmak üzere dört düzeyi vardır.Araştırmanın alt amaçları temel alınarak yapılan analizler sonucunda,öğrencilerin tercih ettikleri gezinme stratejileri en çoktan en aza doğru şuşekildedir; derinlemesine, derinlemesine-genişlemesine, genişlemesine verasgele gezinme stratejisi. Bu sıralamanın, üç farklı hiper ortam yapısındaçalışan ve bilişsel esnek ve esnek olmayan öğrencilerin ortama olan aşinalıkdüzeylerine göre geçerli olduğu bulunmuştur.IIDört haftalık uygulama sürecinden hesaplanan öğrencilerin genelkaybolma puanlarının, hiper ortam yapısına, bilişsel esnekliğe ve bu ikideğişkenin ortak etkisine bağlı olarak farklılaşmadığı saptanmıştır.Öğrencilerin genel ve her haftaki kaybolma puanları, kaybolma düzeyiaçısından ele alındığında ise öğrencilerin uygulamanın hiçbir haftasındakaybolmadıkları belirlenmiştir.Öğrencilerin her haftaki kaybolma puanları, ortama olan aşinalıkdüzeylerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Uygulamanın son haftasınagöre önceki tüm haftaların kaybolma puanları arasında anlamlı farklılık vardır.Üç farklı hiper ortam yapısında çalışan öğrencilerin haftalara göre kaybolmapuanları anlamlı farklılık göstermektedir. Öğrencilerin haftalara görekaybolma puanları, öğrencilerin bilişsel esneklik düzeyleri ve üç farklı hiperortam yapısı ve bilişsel esnekliğin ortak etkisine göre farklılaşmamaktadır.Öğrencilerin başarıları, üç farklı hiper ortam yapısına ve öğrencilerinbilişsel esneklik düzeylerine ve bu iki değişkenin ortak etkisine göre farklılıkgöstermemektedir. Öğrencilerin başarı puanları, kaybolma düzeylerine göreanlamlı farklılık göstermediği ve kaybolmayan öğrencilerin başarılarının,kaybolan öğrencilerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. İyi ve azyapılandırılmış hiper ortamda öğrencilerin başarı puanları kaybolmadüzeylerine göre anlamlı farklılık göstermemekle birlikte yapılandırılmamışhiper ortamda ise anlamlı farklılık bulunmuştur. Bu farkın kaybolmayan veorta olarak adlandırılan, kaybolma düzeyi net belirlenemeyen öğrencilerarasında olduğu saptanmıştır. Her üç hiper ortam yapısında da kaybolanöğrencilerin başarı puanlarının kaybolmayan öğrencilerden daha düşük olmasınedeniyle kaybolma sorunu yaşayan öğrencilerin, başarılarının olumsuz yöndeetkilendiği sonucuna varılmıştır.III

ABSTRACTEFFECTS OF HYPERMEDIA STRUCTURE AND COGNITIVEFLEXIBILITY ON NAVIGATION STRATEGY, DISORIENTATION ANDSUCCESSKARADENIZ, SirinDoctoral DissertationDepartment of Educational Sciences (Educational Technology),Adviser: Asst. Prof. Dr. Nurettin SimsekDecember, 2005, 130 pagesThis study investigates the effects of hypermedia structure andcognitive flexibility on navigation strategy, disorientation and success inhypermedia. The research is conducted as 3 X 2 factorial design. The firstfactor is hypermedia structure which identifies three experimental groups andclassified as well structured, ill structured and unstructured. The second factoris cognitive flexibility which identifies students? individual differences inexperimental groups and has two levels as cognitive flexible or not. In thisresearch the effects of these two independent variables on navigation strategy,disorientation and success are tested. Within dependent variables, navigationstrategy is classifying, disorientation and success are continual variables.Navigation strategy has four levels; depth-first search, breadth-first search,depth and breadth first search and random search strategy.Students? choices of navigation strategies are at most to at least; depth-first search, depth and breadth first search, breadth-first search and randomsearch strategy. This situation is valid in three different hypermedia structures,cognitive flexibility and familiarity level to hypermedia.IVStudents? general disorientation which has calculated from four weeksof experiment did not become different depending on hypermedia structure,cognitive flexibility and these two variables common effects. When students?general and weekly disorientation scores considered as disorientation level,students did not being disoriented in any weeks of experiment is found.There were differences between students? weekly disorientation scoresaccording to familiarity level to hypermedia. The last week?s disorientationscore is significantly different from other weeks? scores. There weresignificant differences between students? weekly disorientation scores andhypermedia structures. There were no differences between students? weeklydisorientation scores and hypermedia structure, cognitive flexibility and thesetwo variables common effects.There were no differences between students? success scores andhypermedia structure, cognitive flexibility and these two variables commoneffects. There were no differences between students? success scores anddisorientation level, non-disoriented students? success scores were higher thandisoriented students. There were no differences between students? successscores and disorientation level in well and ill structured hypermedia, but asignificant difference found in unstructured hypermedia. Non-disorientedstudents? success scores were higher than disoriented students in threehypermedia structure was found so it was concluded that students who havedisorientation problem would be less successful.V