Kosgeb desteklerinde kaynak aktarım oranının incelenmesi:Tr 42 bölgesi örneği

Abstract

ÖZETKOSGEB DESTEKLERİNDE KAYNAK AKTARIM ORANININ İNCELENMESİ: TR42 BÖLGESİ ÖRNEĞİAbdüssamet ATASEVENDoktora Teziİşletme Anabilim DalıTez Danışmanı: Prof. Dr. İsmail Hakkı ERASLANŞubat 2019, 272 SayfaTürkiye'de başlagıcı 19.yy'a dayanan ve 1990 yılında Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB)'nın kurulumu ile yoğun bir şekilde uygulamaya geçirilen çok çeşitli devlet destekleri konusu, günümüzde küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) için hayli bürokratik bir hal almaya başlamıştır. Örneğin KOSGEB desteklerinden haberdar olmayan birçok işletmelerin yanı sıra, desteklere ulaşıp başvuru yapan firmaların bile başlangıçta vaat edilmiş fonlara doğrudan erişmesi de hayli zorlaşmaktadır.Destek programları ve bu programların etkinlikleri konusunda 1980'li yıllara kadar hemen hemen hiç bir akademik çalışmanın yapılmadığı görülmektedir. Konu hakkında yapılan ilk çalışmalar ihracat ve vergi teşvikleri üzerine yapılmış olup, 1982 yılında planlı döneme geçiş, sonrasında 1993 yılında bölgesel kalkınmadan söz edilmeye başlanmış, sonrasında serbest bölgeler üzerine çalışmalar yoğunlaşmıştır. Kaldı ki, küçük ölçekli KOBİ'lerden bahsedilmeye 2000'li yıllarda başlanmış, sorunları ve çözüm önerileri tartışılmıştır. Bunu araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) destekleri takip etmiş ve yoğun olarak devletin KOBİ'lere yönelik sunduğu destekler üzerine çalışmalar başlamıştır. Literatürde yapılan çalışmalar destek programlarının listelenmesi, bir araya getirilmesi ve ağırlıklı olarak KOBİ'lerin haberdar olup olmadığı üzerine gerçekleştirilmiştir. Son zamanlarda yapılan çalışmalar ise kullanılan desteğin firma performansına olan etkileri üzerine yoğunlaşmıştır.Bu çalışma ile destek programlarından haberdar olarak, başvuru yapmış, başvurusu KOSGEB tarafından kabul edilmiş olan firmaların program kapsamında onaylanan destek tutarları ile program sonunda elde ettikleri destek tutarı arasındaki oranın tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ortaya konulmak istenen, program başlangıcında vaadedilmiş kaynağın, program sonunda firmaya ne ölçüde aktarıldığının düzeyini tespit etmektir. Bu oran Kaynak Aktarım Oranı olarak isimlendirilmiştir. Bu oranla birlikte aktarımı gerçekleştirilemeyen kaynağın sebepleri de analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırmada, aynı zamanda, danışmanlık hizmet alımının kaynak aktarım oranına etkisinin olup olmadığı da incelenmiştir. Son olarak çalışmada Kaynak Aktarım Oranının KOBİ'lerin yeniden destek alma isteğine olan etkisi göz önüne alınmıştır.Araştırmaya konu olan değişkenlerin test edilmesi amacıyla iki farklı model oluşturulmuştur. İlk model destek veren kurum performansı, destek alan firmanın proje performansı ve danışmanlık hizmetinin alınması değişkenleri ile kaynak aktarım oranı arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla oluşturulmuş. Ayrıca birinci modelde destek veren kurum performansı, destek alan firmanın proje performansı ile kaynak aktarım oranı arasında danışmanlık hizmetinin alınmasının düzenleyici değişkenlik etkisi ölçülmüştür. İkinci modelde ise, destek veren kurum performansı ve destek alan firmanın proje performansı ile yeniden destek kullanma isteği arasındaki ilişkide danışmanlık hizmetinin alınmasının düzenleyici değişkenlik etkisini ölçmek amaçlanmıştır.Araştırma evreni KOSGEB KOBİGEL Destek Programının 2016 ve 2017-01 çağrı dönemlerinde destek başvurusu kabul edilmiş ve projesi tamamlanmış KOBİ'ler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Evren ulaşılabilir olduğundan tam sayım yöntemi tercih edilmiştir. Verileri toparlamak için yapılan uzman görüşmeleri ve literatür çalışmaları ile özgün bir anket hazırlanmıştır. Anket üzerine yapılan pilot çalışmasında geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmış, olumlu sonuçlar elde edilence verilerin toplanmasına devam edilmiştir.Veriler elde edildikten sonra öncelikle faktör analizi gerçekleştirilmiş aynı zamanda ifadelere katılım düzeyleri kontrol edilmiştir. Firmalara ait demografik özellikler frekans dağılımları ile açıklanmaya çalışılmıştır. KOBİ'lerin sahip olduğu demografik özelliklerin Kaynak Aktarım Oranına etki eden faktörlerde farklılık gösterip göstermediği hipotez testleri ile açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmada devlet destek programlarında kurumun gösterdiği performans ile firmanın gösterdiği proje performansının, kaynak kullanım oranı ve yeniden destek kullanma isteği üzerindeki etkisinde danışmanlık hizmeti alımının düzenleyici rolünü tespit etmek için çoklu regresyon modellerinden hiyerarşik regresyon yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca kaynak aktarım oranının yeniden destek kullanma isteği üzerindeki etkisi basit regresyon analizi ile incelenmiştir.Çalışma neticesinde; (1) kurumların destek politikalarının izah edilmesi, sunduğu destek programlarının bir araya getirilmesi ve destekleme için kullandığı araçların açıklanması, (2) Türkiye'de ekonomiye yönelik olarak, farklı kurumların bünyesinde bulunan destek programlarının bir araya toplanması ve KOBİ'ler açısından yol gösterici olması, (3) destek onayı almış firmaların destek programı sonunda gerçekte ne kadar kaynağa eriştiğinin tespiti ve (4) destek onayı almış firmaların, destek programı sonunda vaat edilen finansmanın tamamına ulaşamamasının sebeplerinin tespiti yapılmıştır.Kurumların oluşturduğu stratejik hedeflere ulaşılabilmesi için bu hedeflerin çalışan yapısı tabanında benimsenmesi gerekmektedir. Ayrıca kurumların oluşturduğu destek prosedürlerinin karmaşık yapısı, kurumsallık düzeyi yüksek ve finans yapısı güçlü olan firmaları programlardan uzak tutmakta, onlar için zaman kaybı olarak algılanmaktadır. Destek programlarını kullanan firmaların finansal yapısı ve insan kaynakları niteliklerinde gözlemlenen eksiklikler kaynak aktarım oranında azalmaya sebep olurken, aynı zamanda, desteklerin katma değer etkisinide azaltmaktadır. Planlanan bütçenin piyasaya zamanında aktarılamaması makro düzeyde ülke ekonomi için de bir kayıp oluşturmaktadır. Kurum çalışanlarının kurum politikasını benimsemesi ve bunu firmaya aktarması, destek programı süreçlerinin sadeleştirilmesi, firma yapısının proje kültürünü geliştirmesi ve danışmanlık mesleğinin gelişiminin sağlanması destek kullanım oranının artmasına ve KOBİ'lerin istifadesine daha fazla katkı sağlayacağı öngörülmüştür.Anahtar Kelimeler: Devlet Destekleri, Hibe, Teşvik, Kredi, Kaynak Kullanım Oranı.

ABSTRACTTHE ANALYSIS OF THE EFFECTIVENES OF GOVERNMENT SUPPORT FOR ECONOMY: AN APPLICATION ON THE SMES WHICH TOOK KOSGEB SUPPORT IN TR42 AREAATASEVEN, AbdüssametDoctorate Thesis, Department of Business AdministrationThesis Advisor: Prof. Dr. İsmail Hakkı ErarslanFebruary 2019The issue of state aids that started to find voice profoundly in 1990s in Turkey began to get rather complicated for the small and medium sized enterprises (SME). Even the terms used in state aids subject turned into equations with multiple variables for the SMEs while the state developed policies through different institutions for the varied points that it aimed at improving. For instance, many companies which are unaware of the aids, it isn't easy for even the companies that reached the aids and applied for them to attain the funds promised at the beginning directly. It is seen that there were nearly no academic studies done about the aid programs and the activities of these programs until 1980s. While the first studies are done about exportation and tax incentives, passing to the planned period in 1982 and then regional development in 1993 started to be mentioned; and later on the studies on free zones intensified. Besides, small sized SMEs started to be referred to in 2000s; their problems and solution suggestions were argued. It was followed by the research and development (R&D) aids and the studies on aids that the state profoundly offered for SMEs started. The studies done in the literature are upon aid programs' being listed and gathered and predominantly SMEs' being aware or unaware of it. Recent studies, on the other hand, are about the effects of the received aids upon the company's performance.The objective of this study is to determine the efficiency of the aids that are received, within the scope of the program, by the companies which are aware of the aid programs, apply for them and have a granted application by KOSGEB. The study tries to reveal the rate of the funds approved to the funds acquired by the company. The point that this study tries to reveal is the rate of the funds promised at the beginning of the program to the funds transferred to the company after the program. This rate is named as Funds Transfer Rate. With the help of this rate, the reasons of the funds that are not able to be transferred are interpreted by analyzing. In the study also the fact whether counseling service has an effect on funds transfer rate has been analyzed. Finally, the Funds Transfer Rate's effect on the wishes of SMEs to receive aids again is researched. Two different models have been created to test the variables which are the subjects of the study. The first model has been created to test the relationship between the variables of funds transfer rate and the project performance of the company taking support and taking counseling service factors. In addition to this, the moderation effect of taking counseling service on the relation between project performance of the company taking support and funds transfer ratio has been measured. In the second model, it has been aimed to measure the moderation effect of taking counseling service on the relationship between the performance of the institution giving support, project performance of the company taking support and the willingness to use support again. The population of the survey has been accepted as an aid application in the KOSGEB KOBİGEL Aid Program's invitation periods of 2016 and 2017-01; and is executed on the SMEs whose projects are completed. As the target population is accessible, complete count method has been preferred. With the opinions of the experts and literature studies, an original survey has been prepared. Validity and reliability analysis have been done with the pilot study of the survey and data collection was continued after having positive results. After the data has been obtained, first factor analysis has been performed and the participation on the statements level has been controlled. The demographic features of the companies have been tried to be expressed. It has been tried to be expressed whether the demographic features of the SMEs are different from the factors affecting the fund Transfer ratio or not with hypothesis tests. I the study the hierarchic method which is one of the multiple integration models has been used to determine moderation role of the taking counseling on the willingness of taking support again and support using rate, the institution performance and project performance of the company in the government support programs. Also in the study the effect of the funds transfer ratio on the willingness of taking support has been analyzed with a simple regression analysis. As a result of the study; (1) explaining government support policies, getting the support programs offered together and expressing the tools to support, (2) getting the support programs of different institutions on economy in Turkey together and being a guide for SMEs, (3) the rate of source the companies reached at the end of support program in real and (4) determination of the reasons why the companies couldn't reach the total finance have been determined. To reach the strategic targets which have been created by the companies, the targets have to be adopted on the basis of employee structure. Also the complex structure of the support procedures of the institutions keeps the highly institutional and financially powerful companies away from the programs and they are assumed as waste of time for them. The deficiencies on the financial structure and human resource quality of the companies using support programs lead to decrease on fund transfer ratio, at the same time they increase the added-value effect. Not transferring the planned budget to the market in time creates loss on the country economy. It has been predicted that institution employees' adopting institution policy and transferring this to the company, simplifying the process of the support programs, company structure's developing project culture and helping counseling occupation to develop will lead the usage of support to raise and contribute to SMEs' advantage. Key Words: government support, grant, encouragement, credit, Funds Transfer Rate.