İş yerinde yıldırma: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma

Abstract

1ÖZETToker Gökçe, Asiye, ş Yerinde Yıldırma: Özel ve Resmi lköğretim OkuluÖğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma, Doktora Tezi,Danışman: Prof. Dr. Ali Balcı. IX- 256 s.Bu araştırmanın amacı, resmi ve özel ilköğretim okullarında ( ÖO) görevyapmakta olan öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin okullarında yıldırılmadurumlarını, bunun yoğunluk derecesini, yıldırmanın öğretmenler ve okulyöneticileri tarafından algılanan nedenlerini ve yıldırma ile başa çıkmadaöğretmenlerin ve okul yöneticilerinin kullandıkları başa çıkma stratejilerinisaptamaktır.Karşılaştırmalı tarama modelinde olan araştırmanın evrenini 35.502 resmiÖO ve bu okullarda çalışan okul yöneticileri ve 367.895 öğretmen ile 614 özelÖO ve bu okullarda çalışan okul yöneticileri ve 16.109 öğretmenbulunmaktadır. Araştırmanın örneklemini resmi ÖO'nda çalışan öğretmenler(n=596) ve okul yöneticileri (n=381) ile özel ÖO'nda çalışan öğretmenler(n=593) ve okul yöneticileri (n=272) oluşturmaktadır. Örneklemi oluşturanöğretmen ve okul yöneticilerine, araştırmacı tarafından geliştirilen ? ş YerindeYıldırma? anketi uygulanmıştır. Araştırma anketine ek olarak, yıldırma mağdurubirkaç öğretmen ve okul yönetici ile de görüşme yapılmıştır.Elde edilen veriler SPSS programında çözümlenmiştir. Resmi ve özelÖO'unda çalışmakta olan öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin okullardakarşılaştıkları yıldırıcı davranışlara, yıldırmanın nedenlerine ve yıldırma ile başaçıkmada kullanılan başa çıkma stratejilerine ilişkin ölçeklerde yer alanmaddelere verdikleri yanıtların aritmetik ortalamaları ve standart sapmalarıhesaplanmıştır. Yıldırıcı davranışların okul türü, yıldırılanın rolü, cinsiyet vebranşa göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak için t-testi, yaş, meslekideneyim ve saldırganın rolü değişkenlerine göre farklılık gösteripgöstermediğini belirlemek için de varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır.2Araştırmadan elde edilen bulgular şu şekildedir. Hem resmi hem de özelÖO'da öğretmenler ve okul yöneticileri zaman zaman yıldırılmaktadır. En sıkkarşılaşılan yıldırıcı davranışlarda, okul türüne göre bir farklılıkgörülmemektedir. Hem öğretmenlerin hem de okul yöneticilerinin en sıkyaşadıkları yıldırıcı davranışlar, ?sözünün kesilmesi, yaptığı işlerin haksızcaeleştirilmesi ve başarılarının küçümsenmesi? biçiminde ortaya çıkmaktadır.Öğretmenlerin karşılaştıkları yıldırıcı davranışlar, cinsiyete göre farklılıkgöstermektedir. Kadın öğretmenler sosyal ilişkilere ve mesleki konularayönelik, erkek öğretmenler ise biraz daha kişisel ve şiddete yönelik yıldırıcıdavranışlarla karşılaşmaktadırlar. Hem öğretmenlerin hem de okulyöneticilerinin yıldırılmalarında, yaş faktörü, farklılık ortaya çıkarmamaktadır.Mesleki deneyim, örneklem üzerinde farklılık yaratmakla birlikte herhangi birdeneyim grubunu daha çok veya daha az yıldırıldığı söylenemez. Hemöğretmenler, hem de okul yöneticileri en fazla okul yöneticileri tarafındanyıldırıcı davranışlara maruz kalmaktadır. Öğretmenlerin branşı yıldırmadaönemli bir etkiye sahip değildir. Hem öğretmenler hem de okul yöneticileri,yıldırmaya en çok, mağdurun kendisinin yol açtığını düşünmektedir. Hemöğretmenlerin hem de okul yöneticilerinin yıldırma ile başa çıkmada en sıkkullandıkları strateji `bağlılık' ve en az kullandıkları strateji, `göz ardı etme'biçiminde ortaya çıkmaktadır.

ABSTRACTToker Gökçe, Asiye, Mobbing at Workplace: A Study on Public And PrivateSchool Teachers and School Administrators, Ph. D. Thesis, Adviser: Prof. Dr.Ali Balcı. IX- 256 p.The aim of the present study was to determine mobbing, its frequency,perceived reasons and coping strategies to be used by teachers and schooladministrators in public and private elementary schools.The target population of the research which is screening modelcomprised of 35.502 public elementary schools, school administrators and367.895 teachers, and 614 private elementary schools, school administratorsand 16.109 teachers who worked there. The sample of this study consisted ofthe teachers (n=596) and school administrators (n=381) from public elementaryschools and the teachers (n=593) and school administrators (n=272) fromprivate elementary schools. The data were gathered through a questionnairedeveloped by the researcher. In addition to the questionnaires the researcherinterviewed with some of the mobbed teachers and the school administrators.The obtained data were analyzed using SPSS (Statistical Package forSocial Sciences). Means and standart deviations were used to analyze theitems involved in the mobbing behaviors, its reasons and the coping strategiesscales. T-test was utilized to analyze the data differences by school type, roleof victim, gender and branch factors. In additon, variance analysis (ANOVA)was used to analyze the data differences by age, professional experience, androle of perpetrator factors.The results of data analysis revealed that both the teachers and theschool administrators seem to be mobbed at times. There was not anydifference about the most encountered mobbing behaviors by school type.Interrupting him/her, and judging his/her job performance wrongly or in anoffending manner were the most encountered mobbing behaviors amongteachers and the school administrators. There was difference among mobbingbehaviors the teachers encountered by gender. Female teachers were mobbedby behaviors related to social relations and professional characters. On theother hand, male teachers were mobbed by more personal and violenceoriented behaviors. There was no difference among mobbing behaviors theteachers and the school administrators encountered by age. There was littledifference among mobbing behaviors the sample encountered by professionalexperience. Both the teachers and the school administrators were mobbed bythe school administrators. There was not any difference about the mobbingbehaviors the teachers encountered by branch. Both the teachers and theschool administrators believe in that victim?s personalty was the mostimportant reason for mobbing. While ?loyalty? was utilized frequently,?neglecting? was the very least used by the sample as coping strategy againstmobbing.