Adige dilinde (Batı lehçesi) fiiller ve yapıları

Abstract

Adige dili farklı lehçelere sahip olan bir dildir. Bu çalışma Adige dilinin batı lehçesi ile ilgili bir çalışmadır. Eski bir dil olmasına rağmen geç yazı diline geçmiştir ve bu yüzden bilimsel çalışma açısından çok zengin değildir, bunun bir sebebi de Adige dilinde çok farklı lehçelerin bulunmasıdır. Bu çalışmada Adige dilinde karmaşık ve farklı yapıda bulunan fiiller açıklanmıştır. Fiillerin çeşitleri, yapıları, ekleri, değişimleri farklı örnekler ile açıklanmıştır. Bu çalışmada Rusça olan ana kaynak Türkçe' ye çevrilmiştir, farklı Türkçe ve İngilizce gramer kaynakları, makaleleri incelenmiştir. Örnek cümleler incelenirken, dili iyi kullanan kişiler ile görüşme yapılmıştır. Bu araştırmada Adige dilinin aslında çok sistematik bir dil olduğu ve aslında kendi içinde kendini zamanla ses olayları ve morfoloji açısından yenilediği görülmüştür. Adige dili ergatif bir dil olduğundan dolayı fiillerin yapısındaki değişikliklerin, yazı diline çok geç geçilmesine rağmen çok düzenli bir biçimde olduğu görülmüştür. Adige dili sistematiğinde, fiil yapısı tam olarak kavrandığı zaman Adige dilini öğrenmenin çok daha kolay olduğu öngörülmüştür.

The Adyghean language is a language with different dialects. This study is about western dialect of Adyghean language. Although it is an old language, it has gone into written language lately, for this reason, it is not rich about scientific studies. One of this reason is there are a lot of dialects in Adyghean language. In this study, the complex and different forms of the verbs in Adyghean language are explained. The versions, structures, suffixes and variants of the verbs are explained with sample sentences. In this study, the main source in Russian language has been translated into Turkish language and different articles and grammar sources in English and Turkish have been examined. While the sample sentences have been examined, have been interviewed with people who use Adyghean language fluently and well. In this study, it is seen that Adyghean language is in fact, systematic language and it has actually renewed itself in terms of phonetic events and morphology in time. Since the Adyghean language is an ergative language, changes in the structure of the verbs have been seen regularly although Adyghean language haas passed on to written language lately. In Adyghean language system, it is predicted that laerning Adyghean language is much easier when the verb structure is fully understood.