Alt sosyoekonomik düzeydeki ailelerde anne, baba ve kardeşlerle 4-5 yaslarındaki çocuklar arasındaki bilissel etkileşimler

Abstract

Bu çalısmada, alt sosyoekonomik düzeydeki anne-baba ve kardesler ile 4-5yaslarındaki çocuklar arasındaki bilissel etkilesimler tanımlanması amaçlanmıstır.Arastırmada bilissel etkilesimlerin tüm bu özelliklerini bütüncül bir anlayısla elealabilmek ve bunlarla iliskili bağlamsal etmenleri tanımlayabilmek için ?katılımcıgözlem? tekniği kullanılmıstır. Bu yönüyle arastırma, niteliksel arastırma yöntemininilkelerine göre gerçeklestirilmistir. Gözlem yoluyla elde edilen veriler, ?betimsel analiz?yoluyla incelenmistir. Buna göre veriler, önceden belirlenen kategorilere göreincelenmis, kodlanmıs ve sonra frekans ve yüzdelik değerlere dönüstürülmüstür.Veriler; etkilesim kisisi, etkilesimi baslatan kisi, etkilesimlerdeki temel bilissel süreçler,anne-baba ya da kardeslerin kullandığı öğretim stratejileri ve çocuğun bu etkilesimlersırasındaki davranısları kategorilerine göre analiz edilmistir. Çalısma grubu, altsosyoekonomik düzeyden 7 aileyi kapsamaktadır. Bu ailelerdeki annelerin 4'ü ilkokul,3'ü ortaokul mezunudur; yas ortalamaları 28'dir ve hepsi evkadınıdır. Babaların ise 4'ülise, 3'ü ortaokul mezunu olup farklı is kollarında isçi statüsünde çalısmaktadırlar veyas ortalamaları 33'dür. Üzerinde çalısılan çocuklardan 4'ü kız 3'ü erkektir ve yasortalamaları 4.75'dir. Çalısmada ailelerdeki genel etkilesim örüntüleri de gözlenmistir.Gerçeklestirilen gözlemlerle ailelerde, özellikle fiziksel ve toplumsal temellietkilesimlerin genel etkilesim örüntüleri içerisinde yaygın olduğu belirlenmistir. Buetkilesimlerde, anne-babaların sıklıkla yemek yeme, sağlık ve toplumsal davranıskurallarına yönelik uyarılarda bulundukları ve bu uyarılarda ?günah? ve ?ayıp?biçimindeki sözcüklerin kullanımının yaygın olduğu gözlenmistir. Annelerin toplumsaltemelli etkilesimlerde, babayı bir tehdit simgesi olarak kullandıklarına rastlanmıstır.Etkilesimlerle ilgili bir diğer önemli nokta, anne ve babaların, uyarılardan sonraçocukların davranıslarındaki değisimi izlememeleridir. Anne-baba dısında, kardeslerleetkilesimlerin daha sınırlı olduğu belirlenmistir. Bu durum, kardeslerin okula gitmesi veküçük çocukla daha az zaman geçiriyor olmaları ile açıklanmıstır. Bu çalısmada bilisseletkilesimlerin diğer etkilesim türleri arasındaki yerine iliskin herhangi bir ölçümyapılmamıs olmakla birlikte, gözlem süresince bilissel etkilesimlerin genel olarak sınırlıolduğu belirlenmistir. Gözlenen bilissel etkilesimler daha çok anne ile kurulmus ve enfazla anne tarafından baslatılmıstır. Baba ve kardesler tarafından baslatılanetkilesimlerin ise, çocuklar tarafından baslatılan etkilesimlerden de az olduğubelirlenmistir. Bunu çocuklar tarafından baslatılan etkilesimler izlemektedir.Arastırmada, anne-baba ve kardesler tarafından baslatılan etkilesimlerin, daha çokanlık durum, nesne ya da olgu ile ilgili ?tesadüfi? kosullarla ortaya çıktığı belirlenmistir.Ancak çocuk tarafından baslatılan etkilesimlerin, daha çok çocuğun belli bir zamanuğrastığı konu, durum ya da olgu ile bağlantılı olduğu gözlenmistir. Çocuk tarafındanbaslatılan etkilesimlerin bir diğer özelliği, çocuğun ilgilendiği konuyla bağlantılı olarakiletisim kurduğu kisinin farklılasmasıdır. Buna göre, özellikle ev yasamı ile bağlantılıproblem durumlarında çocuklar etkilesim kisisi olarak genellikle anneyi tercih ederken,daha karmasık problem durumlarında baba ya da kardesleri tercih etmislerdir.Arastırma, etkilesimlerin ağırlıklı olarak ?dil ve kavram? ile ilgili bilissel sürece dönükolarak kurulduğunu ortaya koymustur. Gözlenen çocuklardan hiçbirinde herhangi birdil problemi olmamakla birlikte, özellikle annelerin dil ve kavrama yönelik konulardadaha fazla uyarıda bulundukları ve bu doğrultuda çocukla etkilesime girdikleribelirlenmistir. Arastırmada elde edilen bir diğer bulgu, anne-baba ve kardeslerin bilisseletkilesimlerde, diğer stratejilerle karsılastırıldığında ?sözel stratejileri? daha fazlakullandıkları biçimindedir. Sözel stratejiler, bes alt kategoriye göre tekrar analizedilmistir. Bu analizlerde, anne-baba ve kardeslerin, çocuğun etkilesime konu olandurum, nesne ya da olguya dikkatini çekmekle birlikte bu dikkati sürdürmeye yönelikçaba göstermedikleri belirlenmistir. Bununla birlikte etkilesimlerde sözelgeribildirimlerin de yetersiz olduğu, bunun yerine daha çok genel veya özel niteliklisözel açıklamaların tercih edildiği belirlenmistir. Etkilesimlerde karsılasılan bir diğerdurum, anne-baba ya da kardesin görev ya da problem ile ilgili olarak elle yardımı yada model olmayı çok az tercih etmis olmalarıdır. Bunun yerine onların görevikendilerinin tamamladıkları ya da problemi kendilerinin çözdüğü en sık karsılasılanstrateji olarak belirlenmistir. Çocuğun etkilesimler sırasında gösterdiği tepkileri içerenanalizlerde; çocuğun, anne-baba ya da kardeslerin görev ya da probleme dikkatiçekmekle ilgili uyarılarına dikkat ettiği belirlenmistir. Çocukların bu doğrultuda, görevitamamlamak ya da problemi çözmek konusunda çaba gösterdiklerine ve bu doğrultudayardım isteğinde bulunduklarına rastlanmıstır. Ancak çocuklar, anne-baba ya dakardeslerin görev ya da problemle ilgili sözel açıklamalarını ya da yönergeleriniizlememislerdir. Buna ek olarak, çocukların sıklıkla görev ya da problem üzerindeçalısmaktan vazgeçtikleri ya da kendilerinin anne-baba, kardes yardımı olmaksızıngörevi kendilerinin tamamladığı belirlenmistir.

In this research, daily interactions between preschool children, theirparents and the siblings coming from low socioeconomic status were studied inorder to determine their cognitive interactions. Participant observationtechnique based on qualitative research method was used for data gathering.Seven families with children whose age range is between four and five werevisited at home and observed by the researcher 10 times, except two families, for3 or 4 hour. In those visits, the researcher took field notes on general andcognitive interactions of family members. The field notes were analyzedaccording to three issues considering with whom children interact, and whostarts the interaction; basic cognitive processes in cognitive interactions;scaffolding behaviors of parents and siblings in guiding children?s learning andfinally children outcomes.Regarding to general interactions, it was observed that parentsinteracted with children mostly on eating, health (physical interaction) and rulesof conduct (social interaction) in their daily lives. Parents frequently uttered?sin? in physical interactions and ?fault? in social interactions. Moreover,mothers presented fathers as an authority figure for children especially in socialinteractions. However, It was determined that parents hadn?t controlledwhether their children behaviors changed after they warned. For that reason,children continued their behavior after. The interactions between siblings andpreschool children were usually limited since the siblings had to go to schooland had too much homework.In this research, all interactions such as physical or social were notanalyzed detailed but observations and analysis on cognitive interactions wererevealed that cognitive interactions were really limited as compared with otherinteractions in these families. Preschool children interacted mostly withmothers, and cognitive interactions were started by mother. The number ofcognitive interactions started by children was much more than the ones startedby fathers and siblings. In the interactions started by children, childrenpreferred their mothers for daily home problems and their fathers and siblingsfor complex problems like blocks design.Regarding to cognitive process in interactions, the results showed thatthe process about ?language and concept? was widespread. Although thechildren didn?t have any problem about language development, especiallymothers, who interacted with their children in this process mostly, were forcingchildren to use their developing language skills. In cognitive interactions withtheir children, parents were verbally directive and highly controlling (a negativescaffolding behavior). They tended to provide fewer questions but moreinformation to children. Since their explanations on problems were veryabstract and complex, the children generally gave up to study on problem. Thenparents didn?t do anything in these situations. This research also was revealedthat parents didn?t give any feedback to children about their performance onproblem. Finally, regarding to modeling behaviors, parents and siblingsprovided a full demonstration of how to approach a problem before the childrendidn?t make an effort on problem. This behavior caused children not to followparents? directives about problem lately.Finally, the research showed that parents came from low socioeconomicstatus didn?t have effective and positive scaffolding behaviors and thisdeficiency affected children outcomes negatively.