Beş faktör kişilik modelinin anlık satınalma davranışı üzerindeki etkisinin belirlenmesine yönelik ampirik bir çalışma

Abstract

`Beş Faktör Kişilik Modelinin Anlık Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Çalışma` adlı tezde; bireylerin kişilik özellikleri tespit edilerek, kişilik özelliklerinin anlık satın alma davranışı üzerindeki etkisi incelenmektedir. Ölçme aracı olarak; beş faktör kişilik ölçeği ve anlık satın alma davranışı ölçeği kullanılmaktadır. Araştırma kapsamında ele alınan kişilik ölçeği; dışa dönüklük, uyumluluk, nörotizm (duygusal dengesizlik), sorumluluk ve deneyime açıklık olmak üzere beş, anlık satın alma davranışı ölçeği ise tek alt boyuttan oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama tekniği olarak anket yöntemi kullanılmış, analiz evresinde SPSS programından yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Doğu Marmara Kalkınma Bölgesi'ne bağlı illerde yaşayan bireysel tüketiciler oluşturmuştur. Çalışmanın söz konusu amacı doğrultusunda, Haziran 2019-Temmuz 2019 tarihleri arasında Doğu Marmara bölgesinde bulunan Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova illerindeki 500 kişiden toplanan veriler kullanılmıştır. İllere göre anket sayıları illerin Adrese Dayalı Nüfus oranları dikkate alınarak belirlenmiştir. Veriler, TÜİK'den (2018) alınmıştır. Bu çerçevede yapılan çalışma sonucuna göre, anlık satın alma değişkeninin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde beş faktör kişilik boyutlarından; gelişime açıklık, dışa dönüklük, duygusal dengesizlik ve öz-denetimden etkilendiği görülmektedir. Uyumluluk boyutunun ise, anlık satın alma davranışını anlamlı düzeyde etkilemediği tespit edilmiştir. Tüketicilerin gelişime açıklık, dışa dönüklük ve duygusal dengesizlik özelliklerine sahip olması; onların anlık satın alma eğilimi göstermelerini arttırıcı, öz-denetim kişilik özelliklerine sahip olması ise onların anlık satın alma eğilimi göstermelerini azaltıcı bir unsur olarak bulunmuştur. Durum demografik özellikler açısından ele alındığında; kadınların erkeklere göre daha fazla anlık satın alma yaptıkları, 18-25 yaş ve 26-35 yaş arası tüketicilerin anlık satın alma davranışına daha yatkın oldukları, 56 ve üzeri yaş grubundaki tüketicilerin ise anlık satın alma davranışına nadiren başvurdukları belirlenmiştir. Coğrafi açıdan birbirlerine yakın illerde yaşayan katılımcıların anlık satın alma davranışlarının benzer düzeyde olduğu, farklılaşmadığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Tüketici Davranışları, Anlık Satın Alma Davranışı, Kişilik, Beş Faktör Kişilik Modeli, Doğu Marmara Kalkınma Bölgesi

In the name of `An Empirical Study on Determining the Effect of Five Factor Personality Model on Impulse Buying Behavior` thesis, the personality traits of individuals are determined and the effect of personality traits on impulsive buying behavior is examined. For measurement instruments, five factors personality scale and impulsive buying behavior scale were used. As covered in the research, personality scale involves 5 dimensions; extroversion, agreeableness, neuroticism, conscientiousness, openness to experience and impulsive purchasing behavior scale consists of a sub-dimension. In a research, survey method was used as data collection technique and SPSS program was used in the analysis phase. The population of the study was composed of individual consumers who living in the provinces of East Marmara Development Agency. For the purpose of the study, datas which are collected from 500 people in Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova provinces in the East Marmara region between June 2019 and July 2019 were used. The number of province-based surveys determined by considering the Address Based Population ratios of the provinces. The data were taken from TurkStat (2018). According to the results of the study conducted within this framework, it is seemed that impulse buying behaviour is statistically significant with Openness to Experience, Extroversion, Neuroticism and Conscientiousness. On the other hand, it was found that Agreeableness dimension does not significantly affect the impulse buying behavior. `Consumers' Openness to Experience, Extroversion and Neuroticism personality traits increase their tendency to impulse buying behavior and their Conscientiousness personality traits reduce their tendency to impulse buying behaviour` has been found. When the situation is considered in terms of demographic characteristics; it is determined that women are more prone to impulse buying behavior than males, consumers of 18-25 years and 26-35 years are more prone to impulse buying behavior than others, consumers of 56 and older age groups rarely apply to impulse buying behavior. It is observed that impulse buying behaviors of the participants living in the geographically close provinces are similar and not differentiated. Key Words: Consumer Behaviour, Impulse Buying Behavior, Personality, Five Factor Personality Model, East Marmara Development Agency