Türkiye`de ilköğretim finansmanının değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye'de ilköğretimin finansmanının çözümlenmesini amaçlayan buaraştırma, varolanı betimlemeyi amaçladığından tarama modelindedir.Araştırmada nicel ve nitel paradigmanın varsayımları birlikte kullanılmıştır.Araştırmada doküman inceleme ve görüşme tekniği olmak üzere iki yoldan veritoplanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri, doküman toplama tekniğiyle, nitelverileri ise görüşme tekniğiyle elde edilmiştir. Araştırmanın amaçlı örneklemeyöntemine uygun olarak Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Altındağ, Mamak,Keçiören, Yenimahalle ve Çankaya İlçe Milli Eğitim Müdürlüklerinde görev yapanbütçe işlerinden sorumlu birer şube müdürü ile yine aynı ilçelerde bulunan herbiri farklı sosyoekonomikdüzeyde (SED) bulunan 15 okulun yöneticileri,öğretmenleri ve öğrenci velilerinden oluşan bir çalışma grubu oluşturulmuştur.Çalışma grubunda yer alan il şube müdürü, ilçe şube müdürleri ve okulyöneticileri ile öğretmenler ve velilerine yönelik beş farklı yarı yapılandırılmışgörüşme formu hazırlanmıştır. Araştırmada 3 şube müdürü, 15 okul yöneticisi,26 öğretmen, 18 veli olmak üzere toplam 62 kişiyle görüşülmüştür. Sözkonusu, bu kişilerle yapılan görüşmeler, ses cihazına kaydedilmiştir. Ayrıcayapılan görüşmede, görüşülen her bir kişinin kimlik bilgilerini gizli tutmakamacıyla kodlanılmıştır.Yapılan araştırmada ulaşılan sonuçlar şunlardır:İlköğretim harcamalarının 19742003yılları arsındaki MEB harcamalarıiçindeki oransal gelişimi, öğrenci ve öğretmen sayılarındaki artışa karşın,ortalama % 6,2 oranında bir azalma göstermiştir. İlköğretimde incelenendönemde öğrenci ve öğretmen sayılarındaki artışa paralel olarak cariharcamalar artarken, yatırım harcamalarında düşme gözlenmiştir. İl özelidarelerinin eğitime yaptıkları katkılar yetersiz olup bu konuda iller arasındaönemli farklılaşmalar bulunmaktadır.Yapılan bu araştırmada ilköğretimin 13 farklı bütçe dışı kaynağa sahipolduğu ortaya konulmuştur. İlköğretimdeki bu çoklu finansman yapısı,ilköğretimin finansmanı ve sunumundaki devletin sorumluluğunun ?yerelleşme?,?özelleştirme? ve ?yönetişim? uygulamalarıyla ?yerel birimlere? ?sivil toplumörgütlerine?, ?firmalara? ve hatta ?bireylerin kendi sorumluluklarına? indirgemiştir.Bu durum ilköğretimi toplumun farklı kesimlerinin egemenlik mücadelesinisergiledikleri bir öğretim düzeyine dönüşmüştür. Araştırmada ilköğretimokullarının 60 farklı bütçe dışı gelir kaynağına sahip oldukları, bütçe dışı gelirkaynaklarının sayısında okulların SED'i bakımından farklılaşma gösterdiği ortayakonulmuştur. Okulların elde ettikleri bütçe kaynaklarına bağlı olarak, eğitiminniteliğini artırmaya yönelik yürüttükleri çalışmalar bakımından SED'e görefarklılaşmalar bulunmaktadır.Araştırmada görüşlerine başvurulan okul yöneticilerinin görevleriniyaparken karşı karşıya kaldıkları sorunlar ile bütçe dışı kaynak oluşturmasürecinde karşılaştıkları güçlükler görev yaptıkları okulların SED'ine bağlıolarak farlılıklaşmaktadır. Okul yöneticilerinin tamamına yakınının velilerineğitimin giderlerine katılımını doğru bulmamaktadır.Öğretmenlerin bütçe dışı kaynak oluşturma sürecinde karşılaştıklarıgüçlükler, görev yaptıkları okulların SED'i bakımından farklılaşmaktadır.Görüşlerine başvurulan öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu velilerin eğitimingiderlerine katılımını doğru bulmamaktadır.Velilerin, ilköğretim okullarında bütçe dışı kaynak oluşturma sürecindekarşılaştıkları güçlükler SED'e göre farklılaşmaktadır. Öğrenci velileri, eğitimikamusal bir hizmet olarak algılamaktadırlar. Üst SED'de bulunan veliler eğitimingiderlerine velilerin katılımını doğru bulmakta ve desteklemektedirler.

The purpose of the study is to analyse the finance of primary education inTurkey after planned period. For that reason survey model was used to describethe existing situation. The assumptions of quantitative and qualitative paradigmswere used in the research. Data were gathered by the methods of documentsreviewing and interview. The method of 'maximum sampling' was used forgathering qualitative data.The study group is composed of branch office managers who areresponsible for the budget work and who work in the Provincial NationalEducation Directorate of Ankara or in National Education Directorates of CentralAdministrative Districts within Ankara? namely Altındağ, Mamak,Keçiören,Yenimahalle and Çankaya. The study group also consists of 15 schooladministrators and teachers and students' guardians in these schools. Theseschools are located within boundaries of the mentioned central districts andhave different socioeconomiclevels (SEL) each. Five different halfstructuredinterview forms are prepared directed towards the people in the study group theprovincial headofficemanager, the branchofficemanagers in the centraldistricts of Ankara, school administrators, teachers and guardians of students. Atotal of 62 people are interviwed in the research. 3 of them are office managers,15 of them are school administrators, 26 of them are teachers and 18 of themare guardians. The interviews made with these people are recorded on a tape.Besides, the interviews are coded to keep each person's identity informationsecret.The results of the research are as following:The proportion of primary education expenditures within the expendituresof Ministry of National Education between the years of 1974 and 2003 hasshown a decrease of 6.2 per cent on average in spite of the increase in thenumber of teachers and students over years. Although current expendituresincrease in parallel with the increasing number of teachers and students inprimary education during the examined period, a decrease is observed ininvestment expenditures. The contributions made to education by SpecialProvincial Administrations are insufficient and there are important differencesamong cities on this matter.It is revealed in this study that primary education has 13 separate sourceswhich are out of budget. This structure of multi finances in primary educationloads goverment's responsibility of presenting and financing primary educationon to 'local units', 'civil organizations', 'firms' and even to ' individuals' ownresponsibilities '. The government do this by practices like 'localization','privatization' and 'governance'. This situation has transformed primaryeducation into a level of education in which different classes of the society putout their own struggles for having domination on each other. It is introduced inthe study that primary schools have 60 different sources of income which areout of budget and the number of these out of budget sources show variance interms of the SEL of schools. Depending on the budget sources schools have,facilities that schools maintain in order to increase the quality of education varyaccording to the SEL.In the research, the problems that school administrators are faced whileperforming their duties and the difficulties that they encounter during the processof finding out of budget sources diversify according to the SEL of the schoolsthat they work in. Almost all school administrators don't approve the guardians'financial assistance to educational expenses.The difficulties teachers experience during the process of forming out ofbudget sources change in terms of the SEL of their schools. Most of theteachers joining in the study don't approve the contribution of the guardians toeducational expenses.The difficulties that the guardians are confronted with during the process ofcreating out of budget sources show variety in terms of SEL. The guardians ofstudents perceive education as a public service. The ones having upper socioeconomiclevels approve and support their contribution to educational expenses.